Swetoniusz

Gaius Suetonius Tranquillus
	; Swetoniusz (ilustracja z Kroniki norymberskiej).
Data urodzenia	69 n.e.
Data śmierci	130
Zawód, zajęcie	Rzymski pisarz.
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach
	Cytaty w Wikicytatach

Swetoniusz, właśc. Gajusz Swetoniusz Trankwillus, Gaius Suetonius Tranquillus (ur. ok. 69 n.e., zm. 130) – rzymski pisarz, pisał po łacinie i po grecku.

Pochodził ze stanu ekwickiego. Jego ojciec, Swetoniusz Laetus, był trybunem wojskowym przy XIII Legionie, gdzie walczył pod Bedriakum w oddziałach Otona, o czym Swetoniusz informuje w żywocie Otona.

Przyjaźnił się z Tacytem i utrzymywał bliskie kontakty z Pliniuszem Młodszym, który wstawił się za nim u cesarza Trajana, w jednym ze swych listów. Większość wiadomości, które posiadamy o Swetoniuszu, pochodzi z korespondencji Pliniusza.

Około roku 120 został sekretarzem kancelarii cesarskiej Hadriana. Jednak już niedługo później zwolniono go za zbyt swobodne przystawanie z żoną cesarza – Sabiną. Wówczas poświęcił się twórczości literackiej. Na ten okres przypada wydanie słynnych Żywotów Cezarów. Zawierają one biografie Juliusza Cezara, Oktawiana Augusta, Tyberiusza, Kaliguli, Klaudiusza, Nerona, Galby, Otona, Witeliusza, Wespazjana, Tytusa i Domicjana. Są one ważnym źródłem, uzupełniającym relację Tacyta (która np. nie obejmuje Kaliguli, bo odpowiednie księgi Roczników Tacyta nie zachowały się). Szczególna wartość ich polega na opisie obyczajowości cesarskiej. Każda biografia, w mniejszym bądź większym stopniu, zachowuje trójpodział. Na początku część omawiająca wydarzenia z życia cesarza (nie zawsze przestrzegająca chronologii), jego pochodzenie, sprawowane urzędy; następnie opisuje cechy charakteru i wygląd władcy (species), a w końcowych partiach śmierć, poprzedzaną zawsze znakami wróżebnymi.

Do naszych czasów zachowały się oprócz Żywotów cezarów (De vita Caesarum), fragment dzieła O słynnych mówcach i nauczycielach (De grammaticis et rhetoribus), będące częścią większej całości O sławnych mężach (De viris illustribus).

Niektóre jego zaginione prace cytują autorzy późniejsi i Księga Suda.

Wspomina (w biografii Klaudiusza, 25) postać bliżej nieokreślonego Chrestosa: Iudaeos impulsore Chresto assidue tumultuantes Roma expulit („Żydów wypędził z Rzymu za to, że bezustannie wichrzyli podżegani przez jakiegoś Chrestosa”, wyd. pol. tłum. Janina Niemirska-Pliszczyńska)^[1].

Przypisy

↑ Wzmianka ta zapewne dotyczy chrześcijan, o których wyraźniej mowa jest w życiorysie Nerona (16): Afflicti suppliciis Christiani, genus hominum superstitionis novae et maleficae ("Ukarano torturami chrześcijan, wyznawców nowego i zbrodniczego zabobonu") i których dotyczy też fragment życiorysu Domicjana (12): praeter ceteros Iudaicus fiscus acerbissime actus est; ad quem deferebantur, qui uel inprofessi Iudaicam uiuerent uitam uel dissimulata origine imposita genti tributa non pependissent. ("Szczególnie niemiłosiernie ściągano podatek tzw. żydowski. Pod Żydów podciągano wszystkich, którzy bez deklaracji oficjalnej żyli jednak wedle obyczaju żydowskiego, albo znów takich, którzy zaparłszy się swego pochodzenia żydowskiego nie płacili podatków nałożonych na ten naród.")

Bibliografia

Gajusz Swetoniusz Trankwillus: Żywoty cezarów. Przekład i wstęp Janina Niemirska-Pliszczyńska, przedmowa Józef Wolski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987. ISBN 83-04-01648-6.

Linki zewnętrzne

Pisma Swetoniusza na The Latin Library.
„Żywoty cezarów” (w oryginale i po ang.)
Swetoniusz – dzieła w bibliotece Polona

[1] Wzmianka ta zapewne dotyczy chrześcijan, o których wyraźniej mowa jest w życiorysie Nerona (16): Afflicti suppliciis Christiani, genus hominum superstitionis novae et maleficae ("Ukarano torturami chrześcijan, wyznawców nowego i zbrodniczego zabobonu") i których dotyczy też fragment życiorysu Domicjana (12): praeter ceteros Iudaicus fiscus acerbissime actus est; ad quem deferebantur, qui uel inprofessi Iudaicam uiuerent uitam uel dissimulata origine imposita genti tributa non pependissent. ("Szczególnie niemiłosiernie ściągano podatek tzw. żydowski. Pod Żydów podciągano wszystkich, którzy bez deklaracji oficjalnej żyli jednak wedle obyczaju żydowskiego, albo znów takich, którzy zaparłszy się swego pochodzenia żydowskiego nie płacili podatków nałożonych na ten naród.")

[1]