Trolejbusy w Warszawie

Trolejbusy w Warszawie
	trolejbus
	; Trolejbus LOWA W602a na linii nr 53 na Krakowskim Przedmieściu, lata 50. XX wieku
Państwo	Polska
Lokalizacja	Warszawa
Liczba linii	5 (1964 r.); 2 (1990 r.)
Lata funkcjonowania	1946–1973; 1983–1995
	Infrastruktura
	; Warszawska sieć trolejbusowa w 1964 roku
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Trolejbusy w Warszawie – system miejskiej komunikacji trolejbusowej działający w Warszawie w latach od 1946 do 1973 i drugi raz od 1983 aż do likwidacji w 1995.

Historia

W marcu 1945 Warszawa otrzymała w darze od Związku Radzieckiego 30 używanych trolejbusów starszego typu, z których wyremontować zdołano 15^[1]. Rosjanie przeszkolili pierwszą grupę ich kierowców^[2]. Po raz pierwszy na ulice Warszawy trolejbusy wyjechały w 1946. Dnia 5 stycznia 1946 kursowanie rozpoczęły linie A i B^[3]. 15 marca 1946 uruchomiono również linię C. W 1948 zmieniono oznaczenia linii z literowych na cyfrowe (zarezerwowano przedział liczb 50–99, stąd w żargonie warszawskim pojawiło się określenie wiek trolejbusowy). Jego autorem był Stefan Wiechecki „Wiech”^[4].

W listopadzie 1947 zakupiono 10, a w pierwszym półroczu kolejnych 5 nowoczesnych francuskich trolejbusów marki Vetra, później sprowadzono także wyprodukowane w Czechosłowacji pojazdy marki Škoda i z NRD marki LOWA^[1].

Na początku lat sześćdziesiątych XX w. po stołecznych ulicach jeździło 127 wozów na 10 liniach. W 1963 podjęto kroki ku likwidacji sieci trolejbusowej, dziesięć lat później nastąpiła całkowita likwidacja linii trolejbusowych w stolicy. Ostatnia linia trolejbusowa 52 została zlikwidowana 30 czerwca 1973 i zastąpiona przez linię autobusową 183^[5]. Jednym z przytaczanych argumentów były problemy wynikające z przecinania się trolejbusowej i tramwajowej sieci trakcyjnej.

9 września 1976 rząd postanowił utworzyć linię trolejbusową łączącą Warszawę z Piasecznem, z myślą o mieszkańcach Piaseczna i pracownikach fabryki kineskopów Unitra Polkolor. Nowa trasa była (poza pętlami) prosta i nie stwarzała problemów spotykanych na trasach w centrum miasta.

1 czerwca 1983 została uruchomiona linia 51 na trasie: Dworzec Południowy – Puławska – Mysiadło – Piaseczno^[6]. W 1990 po tej samej trasie został uruchomiony nocny trolejbus 651. Mimo protestów linie 51 i 651 zlikwidowano 31 sierpnia 1995, zastąpiła je dzienna linia autobusowa 709 o zbliżonej trasie. W 2000 ostatecznie zlikwidowano trakcję trolejbusową, przekreślając tym samym nadzieje na powrót komunikacji trolejbusowej w tej części Warszawy.

Przez okres „pierwszych trolejbusów” przypadających na lata 1946–1973 funkcjonowało trzynaście linii: A, B, C, 51, 52, 52 bis, 52 kreślone, 53, 53 bis, 54, 55, 56 i 56 bis. Linia 51 była czynna później jeszcze w latach 1983–1995.

Warszawskie trolejbusy marki Jelcz zostały przekazane do Lublina. Jeden Jelcz PR110E (nr T022) został przekazany kolekcjonerowi zabytkowych pojazdów – Tomaszowi Skrzelińskiemu z Piaseczna. Szwajcarskie trolejbusy marki Saurer wraz z przyczepami w większości trafiły w ręce organizacji zajmujących się ochroną zabytków techniki, m.in.: Muzeum Przemysłu w Warszawie, Klubu Miłośników Komunikacji Miejskiej w W-wie, Muzeum Motoryzacji i Techniki w Otrębusach, kolekcji Tomasza Skrzelińskiego, Lubelskiego Towarzystwa Ekologicznej Komunikacji oraz Przedsiębiorstwa Komunikacji Trolejbusowej Gdynia. Z infrastruktury trolejbusowej zostały słupy wzdłuż ulicy Puławskiej i w centrum Piaseczna oraz podstacja trakcyjna na warszawskim Ursynowie (obecnie znajduje się tam klub sportowy). Na terenie dawnej zajezdni trolejbusowej u zbiegu ulic Puławskiej i Energetycznej w Piasecznie planowana jest budowa kompleksu handlowo-usługowo-mieszkaniowego^[7].

Trasy linii trolejbusowych

A

Data	Numer linii	Rodzaj	Trasa	Uwagi
5.01.1946	A	trolejbusowa zwykła stała	TRĘBACKA – pl. Piłsudskiego – pl. Małachowskiego – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Bracka – pl. Trzech Krzyży – Al. Ujazdowskie – al. Szucha – PL. UNII LUBELSKIEJ (powrót: PL. UNII LUBELSKIEJ – Bagatela – Al. Ujazdowskie)	Uruchomienie linii
8.01.1948	A	trolejbusowa zwykła stała	TRĘBACKA – pl. Piłsudskiego – pl. Małachowskiego – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Bracka (powrót: Bracka – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – pl. Trzech Krzyży – Al. Ujazdowskie – al. Szucha – PL. UNII LUBELSKIEJ (powrót: PL. UNII LUBELSKIEJ – Bagatela – Al. Ujazdowskie)	Wprowadzenie ruchu jednokierunkowego w ciasnych uliczkach Śródmieścia
28.11.1948	A	trolejbusowa zwykła stała	LIKWIDACJA LINII	Zmiana oznaczenia na 54

B

Data	Numer linii	Rodzaj	Trasa	Uwagi
5.01.1946	B	trolejbusowa zwykła stała	TRĘBACKA – pl. Piłsudskiego – pl. Małachowskiego – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Bracka – pl. Trzech Krzyży – Al. Ujazdowskie – Piękna – Myśliwiecka – ŁAZIENKOWSKA	Uruchomienie linii
8.01.1948	B	trolejbusowa zwykła stała	TRĘBACKA – pl. Piłsudskiego – pl. Małachowskiego – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Bracka (powrót: Bracka – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – pl. Trzech Krzyży – Al. Ujazdowskie – Piękna – Myśliwiecka – ŁAZIENKOWSKA	Wprowadzenie ruchu jednokierunkowego w ciasnych uliczkach Śródmieścia
28.11.1948	B	trolejbusowa zwykła stała	LIKWIDACJA LINII	Zmiana oznaczenia na 53

C

Data	Numer linii	Rodzaj	Trasa	Uwagi
15.03.1946	C	trolejbusowa zwykła stała	DW. GDAŃSKI – Sierakowska – Muranowska – Nalewki – Bielańska – Wierzbowa – pl. Piłsudskiego – pl. Małachowskiego – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Bracka – pl. Trzech Krzyży – Al. Ujazdowskie – al. Szucha – PL. UNII LUBELSKIEJ (powrót: PL. UNII LUBELSKIEJ – Bagatela – Al. Ujazdowskie)	Uruchomienie linii
15.12.1946	C	trolejbusowa zwykła stała	LINIA ZAWIESZONA	Budowa ul. Andersa – likwidacja trasy trolejbusowej przez ul. Nalewki
20.12.1947	C	trolejbusowa zwykła stała	DW. GDAŃSKI – Bonifraterska – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – KRAKOWSKIE PRZEDMIEŚCIE / TRĘBACKA	Uruchomienie linii na nowej trasie – czasowo bez połączenia z resztą sieci
17.01.1948	C	trolejbusowa zwykła stała	DW. GDAŃSKI – Bonifraterska – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Bracka (powrót: Bracka – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – pl. Trzech Krzyży – Al. Ujazdowskie – al. Szucha – PL. UNII LUBELSKIEJ (powrót: PL. UNII LUBELSKIEJ – Bagatela – Al. Ujazdowskie)	Przedłużenie trasy – połączenie z resztą sieci
6.07.1948	C	trolejbusowa zwykła stała	TRĘBACKA – pl. Piłsudskiego – pl. Małachowskiego – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Bracka (powrót: Bracka – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – pl. Małachowskiego) – pl. Trzech Krzyży – Al. Ujazdowskie – al. Szucha – PL. UNII LUBELSKIEJ (powrót: PL. UNII LUBELSKIEJ – Bagatela – Al. Ujazdowskie)	Zamknięcie ul. Miodowej z powodu groźby zawalenia się ruin u zbiegu ul. Miodowej i Długiej
22.09.1948	C	trolejbusowa zwykła stała	LINIA ZAWIESZONA	Dublowanie trasy z linią A
8.10.1948	C	trolejbusowa zwykła stała	LIKWIDACJA LINII	Przywrócenie kursowania z nowym oznaczeniem 51

51

Data	Numer linii	Rodzaj	Trasa	Uwagi
8.10.1948	51	trolejbusowa zwykła stała	DW. GDAŃSKI – Bonifraterska – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Bracka (powrót: Bracka – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – pl. Trzech Krzyży – Al. Ujazdowskie – al. Szucha – PL. UNII LUBELSKIEJ (powrót: PL. UNII LUBELSKIEJ – Bagatela – Al. Ujazdowskie)	Zmiana oznaczenia linii C
2.06.1949	51	trolejbusowa zwykła stała	PL. MAŁACHOWSKIEGO – Kredytowa – Jasna – Zgoda -Bracka (powrót: Bracka – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – PL. MAŁACHOWSKIEGO.) – pl. Trzech Krzyży – Al. Ujazdowskie – al. Szucha – PL. UNII LUBELSKIEJ (powrót: PL. UNII LUBELSKIEJ – Bagatela – Al. Ujazdowskie)	Skrócenie trasy – zamknięcie ul. Miodowej z powodu budowy Trasy W-Z
27.06.1949	51	trolejbusowa zwykła stała	MIODOWA – Krakowskie Przedmieście – Traugutta -Kredytowa – Jasna – Zgoda – Bracka (powrót: Bracka – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – pl. Trzech Krzyży – Al. Ujazdowskie – al. Szucha – PL. UNII LUBELSKIEJ (powrót: PL. UNII LUBELSKIEJ – Bagatela – Al. Ujazdowskie)	Otwarcie nowej pętli przy skwerze Hoovera
27.11.1949	51	trolejbusowa zwykła stała	DW. GDAŃSKI – Bonifraterska – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Bracka (powrót: Bracka – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – pl. Trzech Krzyży – Al. Ujazdowskie – al. Szucha – PL. UNII LUBELSKIEJ (powrót: PL. UNII LUBELSKIEJ – Bagatela – Al. Ujazdowskie)	Przywrócenie ruchu na ul. Miodowej
1.10.1950	51	trolejbusowa zwykła stała	DW. GDAŃSKI – Bonifraterska – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Krucza (powrót: Krucza – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – Piękna – Myśliwiecka – Łazienkowska – ŁAZIENKOWSKA	Otwarcie nowej trasy przez ul. Kruczą z jednoczesnym tymczasowym wycofaniem z pl. Unii Lubelskiej (remont sieci)
26.10.1950	51	trolejbusowa zwykła stała	DW. GDAŃSKI – Bonifraterska – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Krucza (powrót: Krucza – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – Piękna – Al. Ujazdowskie – al. Szucha – PL. UNII LUBELSKIEJ (powrót: PL. UNII LUBELSKIEJ – Bagatela – Al. Ujazdowskie)	Przywrócenie ruchu na pl. Unii Lubelskiej
1.08.1964	51	trolejbusowa zwykła stała	DW. GDAŃSKI – Bonifraterska – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Krucza (powrót: Krucza – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – Piękna – Al. Ujazdowskie –Bagatela – PL. UNII LUBELSKIEJ (powrót: PL. UNII LUBELSKIEJ – Szucha – Al. Ujazdowskie)	Wprowadzenie obsługi bezkonduktorskiej
5.03.1967	51	trolejbusowa zwykła stała	LIKWIDACJA LINII	Likwidacja trasy trolejbusowej do pl. Unii Lubelskiej jako pierwszy etap wycofania z Warszawy trakcji trolejbusowej. Przejęcie taboru przez linie 53 i 53bis
1.06.1983	51	trolejbusowa zwykła stała	WILANOWSKA – Puławska – Iwiczna: Puławska – Piaseczno: Puławska – PIASECZNO SZKOLNA (powrót: PIASECZNO SZKOLNA – Chyliczkowska – Armii Krajowej – Puławska)	Uruchomienie linii
1.09.1995	51	trolejbusowa zwykła stała	LIKWIDACJA LINII	Likwidacja sieci trolejbusowej – przejęcie trasy przez linię autobusową 709

52

Data	Numer linii	Rodzaj	Trasa	Uwagi
24.10.1948	52	trolejbusowa zwykła stała	PL. ZAWISZY – Koszykowa – Piękna – Myśliwiecka – ŁAZIENKOWSKA	Uruchomienie linii
20.06.1951	52	trolejbusowa zwykła stała	PL. ZAWISZY – Koszykowa – Piękna – Poznańska – Wilcza – Krucza – Piękna – Myśliwiecka – ŁAZIENKOWSKA	Objazd związany z budową MDM
21.01.1952	52	trolejbusowa zwykła stała	PL. ZAWISZY – Koszykowa – Piękna – Poznańska – Wilcza – Krucza – Piękna – Myśliwiecka – Łazienkowska – Czerniakowska – CHEŁMSKA	Przedłużenie trasy w celu usprawnienia połączenia bliskiego Czerniakowa ze Śródmieściem
7.07.1952	52	trolejbusowa zwykła stała	MIODOWA – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Krucza (powrót: Krucza – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – Piękna – Myśliwiecka – Łazienkowska – Czerniakowska – CHEŁMSKA	Przekładanie trakcji na nowych odcinkach ul. Koszykowej i Pięknej
22.07.1952	52	trolejbusowa zwykła stała	PL. ZAWISZY – Koszykowa – Piękna – Myśliwiecka – Łazienkowska – Czerniakowska – CHEŁMSKA	Otwarcie MDM. Nowy przebieg ul. Koszykowej i Pięknej
30.07.1956	52	trolejbusowa zwykła stała	PL. ZAWISZY – Koszykowa – Piękna – Myśliwiecka – Łazienkowska – Czerniakowska – PODCHORĄŻYCH	Skrócenie trasy z powodu odbudowy linii tramwajowej do Wilanowa
9.02.1958	52	trolejbusowa zwykła stała	PL. ZAWISZY – Koszykowa – Piękna – Myśliwiecka – Łazienkowska – Czerniakowska – CHEŁMSKA	Przywrócenie starej trasy
1.08.1946	52	trolejbusowa zwykła stała	PL. ZAWISZY – Koszykowa – Piękna – Myśliwiecka – Łazienkowska – Czerniakowska – CHEŁMSKA	Wprowadzenie obsługi bezkonduktorskiej
1.07.1973	52	trolejbusowa zwykła stała	LIKWIDACJA LINII	Likwidacja ostatniej linii trolejbusowej – przejęcie trasy przez linię autobusową 183

52 bis

Data	Numer linii	Rodzaj	Trasa	Uwagi
5.03.1967	52 bis	zwykła	PL. ZAWISZY – Koszykowa – Piękna – Myśliwiecka – ŁAZIENKOWSKA	Uruchomienie linii jako pomocniczej dla linii 52
11.06.1972	52 bis	zwykła	LIKWIDACJA LINII

53

Data	Numer linii	Rodzaj	Trasa	Uwagi
28.11.1948	53	zwykła	TRĘBACKA – pl. Piłsudskiego – pl. Małachowskiego – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Bracka (powrót: Bracka – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – pl. Trzech Krzyży – Al. Ujazdowskie – Piękna – Myśliwiecka – ŁAZIENKOWSKA	Zmiana oznaczenia linii B
27.06.1949	53	zwykła	MIODOWA – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Bracka (powrót: Bracka – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – pl. Trzech Krzyży – Al. Ujazdowskie – Piękna – Myśliwiecka – ŁAZIENKOWSKA	Otwarcie nowej pętli przy skwerze Hoovera
22.07.1949	53	zwykła	DW. GDAŃSKI – Bonifraterska – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Bracka (powrót: Bracka – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – pl. Trzech Krzyży – Al. Ujazdowskie – Piękna – Myśliwiecka – ŁAZIENKOWSKA	Przedłużenie trasy
1.10.1950	53	zwykła	DW. GDAŃSKI – Bonifraterska – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Krucza (powrót: Krucza – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – Piękna – Myśliwiecka – Łazienkowska – ŁAZIENKOWSKA	Otwarcie nowej trasy przez ul. Kruczą
18.04.1956	53	zwykła	DW. GDAŃSKI – Bonifraterska – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Krucza (powrót: Krucza – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – Piękna – Myśliwiecka – Łazienkowska – Czerniakowska – CHEŁMSKA	Przedłużenie trasy w rejonie Sielc
30.07.1956	53	zwykła	DW. GDAŃSKI – Bonifraterska – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Krucza (powrót: Krucza – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – Piękna – Myśliwiecka – Łazienkowska – Czerniakowska – PODCHORĄŻYCH	Skrócenie trasy z powodu odbudowy linii tramwajowej do Wilanowa
9.02.1958	53	zwykła	DW. GDAŃSKI – Bonifraterska – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Krucza (powrót: Krucza – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – Piękna – Myśliwiecka – Łazienkowska – Czerniakowska – CHEŁMSKA	Przywrócenie starej trasy
1.08.1964	53	zwykła	DW. GDAŃSKI – Bonifraterska – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Krucza (powrót: Krucza – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – Piękna – Myśliwiecka – Łazienkowska – Czerniakowska – CHEŁMSKA	Wprowadzenie obsługi bezkonduktorskiej
12.04.1970	53	zwykła	FRANCISZKAŃSKA – Bonifraterska – Miodowa (powrót: Miodowa – Świętojerska – Nowiniarska – FRANCISZKAŃSKA.) – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Krucza (powrót: Krucza – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – Piękna – Myśliwiecka – Łazienkowska – Czerniakowska – CHEŁMSKA	Skrócenie trasy z powodu przebudowy skrzyżowania ul. Bonifraterskiej i Muranowskiej
11.06.1972	53	zwykła	LIKWIDACJA LINII	Przejęcie trasy przez linię autobusową 179

53 bis

Data	Numer linii	Rodzaj	Trasa	Uwagi
5.03.1967	53 bis	zwykła	DW. GDAŃSKI – Bonifraterska – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Krucza (powrót: Krucza – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – Piękna – Myśliwiecka – ŁAZIENKOWSKA	Uruchomienie linii związane z likwidacją linii 51
12.04.1970	53 bis	zwykła	FRANCISZKAŃSKA – Bonifraterska – Miodowa (powrót: Miodowa – Świętojerska – Nowiniarska – FRANCISZKAŃSKA.) – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Krucza (powrót: Krucza – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – Piękna – Myśliwiecka – ŁAZIENKOWSKA	Skrócenie trasy z powodu przebudowy skrzyżowania ul. Bonifraterskiej i Muranowskiej
11.06.1972	53 bis	zwykła	LIKWIDACJA LINII	Przejęcie trasy przez linię autobusową 379

54

Data	Numer linii	Rodzaj	Trasa	Uwagi
28.11.1948	54	zwykła	TRĘBACKA – pl. Piłsudskiego – pl. Małachowskiego – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Bracka (powrót: Bracka – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – pl. Trzech Krzyży – Al. Ujazdowskie – al. Szucha – PL. UNII LUBELSKIEJ (powrót: PL. UNII LUBELSKIEJ – Bagatela – Al. Ujazdowskie)	Zmiana oznaczenia linii A
22.07.1949	54	zwykła	MIODOWA – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Bracka (powrót: Bracka – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – pl. Trzech Krzyży – Al. Ujazdowskie – al. Szucha – PL. UNII LUBELSKIEJ (powrót: PL. UNII LUBELSKIEJ – Bagatela – Al. Ujazdowskie)	Otwarcie nowej pętli przy skwerze Hoovera
1.10.1950	54	zwykła	MIODOWA – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Krucza (powrót: Krucza – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – Piękna – Myśliwiecka – Łazienkowska – ŁAZIENKOWSKA	Otwarcie nowej trasy przez ul. Kruczą z jednoczesnym tymczasowym wycofaniem z pl. Unii Lubelskiej (remont sieci)
8.10.1950	54	zwykła	MIODOWA – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Krucza (powrót: Krucza – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – Piękna – Koszykowa – PL. ZAWISZY	Zmiana trasy objazdowej w związku z przepełnieniem pętli na Łazienkowskiej
26.10.1950	54	zwykła	MIODOWA – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Jasna – Zgoda – Krucza (powrót: Krucza – Szpitalna – pl. Powstańców Warszawy – Mazowiecka – Traugutta) – Piękna – Al. Ujazdowskie – Bagatela – PL. UNII LUBELSKIEJ (powrót: PL. UNII LUBELSKIEJ – Szucha – Al. Ujazdowskie)	Przywrócenie ruchu na pl. Unii Lubelskiej
6.10.1964	54	zwykła	LIKWIDACJA LINII	Likwidacja pętli przed kościołem św. Anny – przejęcie taboru przez linię 51

55

Data	Numer linii	Rodzaj	Trasa	Uwagi
2.10.1949	55	zwykła	ŁAZIENKOWSKA – Łazienkowska – Myśliwiecka – Piękna – Koszykowa – al. Niepodległości – Odyńca – KAZIMIERZOWSKA (powrót: KAZIMIERZOWSKA – Ursynowska – al. Niepodległości)	Uruchomienie linii – otwarcie nowej trasy przez al. Niepodległości
20.06.1951	55	zwykła	ŁAZIENKOWSKA – Łazienkowska – Myśliwiecka – Piękna – Krucza – Wilcza – Poznańska – Piękna – Koszykowa – al. Niepodległości – Odyńca – KAZIMIERZOWSKA (powrót: KAZIMIERZOWSKA – Ursynowska – al. Niepodległości)	Objazd związany z budową MDM
7.07.1952	55	zwykła	LINIA ZAWIESZONA	Przekładanie trakcji na nowym przebiegu ul. Koszykowej i Pięknej
22.07.1952	55	zwykła	ŁAZIENKOWSKA – Łazienkowska – Myśliwiecka – Piękna – Koszykowa – al. Niepodległości – Odyńca – KAZIMIERZOWSKA (powrót: KAZIMIERZOWSKA – Ursynowska – al. Niepodległości)	Otwarcie MDM. Nowy przebieg ul. Koszykowej i Pięknej
1.08.1964	55	zwykła	ŁAZIENKOWSKA – Łazienkowska – Myśliwiecka – Piękna – Koszykowa – al. Niepodległości – Odyńca – KAZIMIERZOWSKA (powrót: KAZIMIERZOWSKA – Ursynowska – al. Niepodległości)	Wprowadzenie obsługi bezkonduktorskiej
5.03.1967	55	zwykła	LIKWIDACJA LINII	Przejęcie taboru przez linię 52bis

56

Data	Numer linii	Rodzaj	Trasa	Uwagi
21.01.1952	56	zwykła	AL. JANA PAWŁA II/SIENNA – al. Jana Pawła II – Chałubińskiego – al. Niepodległości – Odyńca – KAZIMIERZOWSKA (powrót: KAZIMIERZOWSKA – Ursynowska – al. Niepodległości)	Uruchomienie linii
9.11.1952	56	zwykła	AL. JANA PAWŁA II / TWARDA – al. Jana Pawła II – Chałubińskiego – al. Niepodległości – Odyńca – KAZIMIERZOWSKA (powrót: KAZIMIERZOWSKA – Ursynowska – al. Niepodległości)	Przedłużenie trasy
1.05.1955	56	zwykła	MIODOWA – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Świętokrzyska (powrót: Świętokrzyska – Mazowiecka – Traugutta) – al. Jana Pawła II – Chałubińskiego – al. Niepodległości – Odyńca – KAZIMIERZOWSKA (powrót: KAZIMIERZOWSKA – Ursynowska – al. Niepodległości)	Przedłużenie trasy – oddanie do użytku trasy trolejbusowej przez ul. Świętokrzyską
6.01.1964	56	zwykła	FRANCISZKAŃSKA – Bonifraterska – Miodowa (powrót: Miodowa – Świętojerska – Nowiniarska – FRANCISZKAŃSKA.) – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Świętokrzyska (powrót: Świętokrzyska – Mazowiecka – Traugutta) – al. Jana Pawła II – Chałubińskiego – al. Niepodległości – Odyńca – KAZIMIERZOWSKA (powrót: KAZIMIERZOWSKA – Ursynowska – al. Niepodległości)	Przedłużenie trasy do nowej pętli w rejonie Nowego Miasta
1.08.1964	56	zwykła	FRANCISZKAŃSKA – Bonifraterska – Miodowa (powrót: Miodowa – Świętojerska – Nowiniarska – FRANCISZKAŃSKA.) – Krakowskie Przedmieście – Traugutta – Kredytowa – Świętokrzyska (powrót: Świętokrzyska – Mazowiecka – Traugutta) – al. Jana Pawła II – Chałubińskiego – al. Niepodległości – Odyńca – KAZIMIERZOWSKA (powrót: KAZIMIERZOWSKA – Ursynowska – al. Niepodległości)	Wprowadzenie obsługi bezkonduktorskiej
1.08.1970	56	zwykła	LIKWIDACJA LINII	Przejęcie trasy przez linie 171 i 371

56 bis

Data	Numer linii	Rodzaj	Trasa	Uwagi
20.06.1955	56 bis	okresowa szczytowa (kurs w dni robocze)	AL. JANA PAWŁA II / TWARDA – al. Jana Pawła II – Chałubińskiego – al. Niepodległości – Odyńca – KAZIMIERZOWSKA (powrót: KAZIMIERZOWSKA – Ursynowska – al. Niepodległości)	Uruchomienie linii wspomagającej linię 56 na najbardziej przeciążonym odcinku
11.05.1959	56 bis	okresowa szczytowa (kurs w dni robocze)	LIKWIDACJA LINII	Słaba frekwencja
6.01.1964	56 bis	okresowa szczytowa (kurs w dni robocze)	PL. MAŁACHOWSKIEGO – Kredytowa – Świętokrzyska (powrót: Świętokrzyska – Mazowiecka – PL. MAŁACHOWSKIEGO.) – al. Jana Pawła II – Chałubińskiego – al. Niepodległości – Odyńca – KAZIMIERZOWSKA (powrót: KAZIMIERZOWSKA – Ursynowska – al. Niepodległości)	Uruchomienie linii jako pomocniczej dla linii 56
25.04.1964	56 bis	okresowa szczytowa (kurs w dni robocze)	PL. MAŁACHOWSKIEGO – Kredytowa – Świętokrzyska (powrót: Świętokrzyska – Mazowiecka – PL. MAŁACHOWSKIEGO.) – al. Jana Pawła II – Chałubińskiego – al. Niepodległości – Odyńca – KAZIMIERZOWSKA (powrót: KAZIMIERZOWSKA – Ursynowska – al. Niepodległości)	Linia bez obsługi konduktorskiej – tylko dla posiadaczy kart pracowniczych oraz biletów miesięcznych. „Posiadacze kart po wejściu zobowiązani są sami kasować długopisem lub chemicznym ołówkiem przejazd na swej karcie”
11.05.1970	56 bis	okresowa szczytowa (kurs w dni robocze)	LIKWIDACJA LINII	Konieczność zezłomowania 11 wozów – przejęcie trasy przez linię 171

52 (kreślone)

Data	Numer linii	Rodzaj	Trasa	Uwagi
1.04.1956	52	nocna	PL. ZAWISZY – Koszykowa – Piękna – Myśliwiecka – Łazienkowska – Czerniakowska – CHEŁMSKA	Uruchomienie linii
30.07.1956	52	nocna	PL. ZAWISZY – Koszykowa – Piękna – Myśliwiecka – Łazienkowska – Czerniakowska – PODCHORĄŻYCH	Skrócenie trasy z powodu odbudowy linii tramwajowej do Wilanowa
9.12.1958	52	nocna	PL. ZAWISZY – Koszykowa – Piękna – Myśliwiecka – Łazienkowska – Czerniakowska – CHEŁMSKA	Przywrócenie starej trasy
28.12.1963	52	nocna	LIKWIDACJA LINII	Zastąpienie przez linię autobusową 612

651

Data	Numer linii	Rodzaj	Trasa	Uwagi
24.11.1990	651	podmiejska nocna	trasa WILANOWSKA – Puławska – Iwiczna: Puławska – Piaseczno: Puławska – PIASECZNO SZKOLNA (powrót: PIASECZNO SZKOLNA – Chyliczkowska – Armii Krajowej – Puławska)	Uruchomienie linii
1.09.1995	651	podmiejska nocna	LIKWIDACJA LINII	Likwidacja sieci trolejbusowej

Schematy

Linia nr 51, 1963
Linia nr 52, 1963
Linia nr 52 bis, 1967
Linia nr 52 kreślone, 1958
Linia nr 53, 1964
Linia nr 54, 1964
Linia nr 55, 1964
Linia nr 56, 1964
Linia nr 56 bis, 1964
Linia nr 51, 1995

Tabor

JaTB-2 (1945–1952)
LOWA W601/LOWA W602a (1952–1963)
Vetra VBR (1947–1963)
Škoda 8Tr (1955–1973)
Škoda 9Tr (?–1973)
Škoda/Vetra/MZK (1962–1963)
Jelcz PR110E (1983–1995)
Saurer 4TIILM (1991–1995)
ZiU-9 (1983–1995)

Przypisy

↑ ^a ^b Marian Gajewski: Odbudowa warszawskich urządzeń komunalnych (1944–1951) [w: Warszawa stolica Polski Ludowej. Zeszyt 2]. Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 1972, s. 110.
↑ Jan Górski: Drugie narodziny miasta. Warszawa 1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1976, s. 252.
↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie kalendarz ilustrowany 1959”, s. 29, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.
↑ Daniel Nalazek: Echa dawnej Warszawy. Z dziejów komunikacji. Warszawa: Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2016, s. 13. ISBN 978-83-63842-11-6.
↑ Danuta Zawierucha. Kronika wydarzeń w Warszawie 1 IV–10 VI 1973. „Kronika Warszawy”. 16, s. 117, 1973.
↑ Danuta Zawierucha. Kronika wydarzeń w Warszawie 1 IV-30 VI 1983. „Kronika Warszawy”. 4 (56), s. 193, 1983.
↑ Michał Wojtczuk. Nowa dzielnica Piaseczna. „Gazeta Stołeczna”, s. 5, 11 sierpnia 2020.

[Gajewski110-1] Marian Gajewski: Odbudowa warszawskich urządzeń komunalnych (1944–1951) [w: Warszawa stolica Polski Ludowej. Zeszyt 2]. Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 1972, s. 110.

[2] Jan Górski: Drugie narodziny miasta. Warszawa 1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1976, s. 252.

[3] Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie kalendarz ilustrowany 1959”, s. 29, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.

[4] Daniel Nalazek: Echa dawnej Warszawy. Z dziejów komunikacji. Warszawa: Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2016, s. 13. ISBN 978-83-63842-11-6.

[5] Danuta Zawierucha. Kronika wydarzeń w Warszawie 1 IV–10 VI 1973. „Kronika Warszawy”. 16, s. 117, 1973.

[6] Danuta Zawierucha. Kronika wydarzeń w Warszawie 1 IV-30 VI 1983. „Kronika Warszawy”. 4 (56), s. 193, 1983.

[7] Michał Wojtczuk. Nowa dzielnica Piaseczna. „Gazeta Stołeczna”, s. 5, 11 sierpnia 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Działające	Gdynia (fragmenty sieci: Sopot) Lublin Tychy
Zlikwidowane	Dębica (fragmenty sieci: Straszęcin) Gorzów Wielkopolski Legnica Olsztyn Poznań Słupsk Wałbrzych Warszawa (fragmenty sieci: Piaseczno) Wrocław
Niezrealizowane	Bielsko-Biała Bydgoszcz Gdańsk Jelenia Góra Kraków Łódź Szczecin Zakopane Zielona Góra