Ulica Kuźnicza we Wrocławiu

ulica Kuźnicza
	Stare Miasto
	; Dom „Pod Zieloną Dynią i Dwoma Polakami” przy ul. Kuźniczej 43/45
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Przebieg
	Położenie na mapie Polski ulica Kuźnicza
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego ulica Kuźnicza
	Położenie na mapie Wrocławia ulica Kuźnicza
	51,111962°N 17,034149°E/51,111962 17,034149
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Kuźnicza (wcześniej niem. Schmiedebrücke) – ulica o średniowiecznym rodowodzie na Starym Mieście we Wrocławiu. Ma początek w północno-wschodnim narożniku Rynku i biegnie na północ do placu Uniwersyteckiego.

Średniowiecze

Ulica powstała na początku XIII wieku łącząc Rynek z ówczesnym zamkiem (położonym w miejscu dzisiejszego Uniwersytetu Wrocławskiego), a od wieku XIV również z Bramą Cesarską, pomocniczą bramą w obwodzie miejskich fortyfikacji, znajdującą się obok zamku, po jego zachodniej stronie^[a].

Niemiecka nazwa Schmiedebrücke (wcześniej w 1345 smedebrucke) nawiązywać mogła do nawierzchni, np. z drewnianych pomostów lub z kamiennego bruku, i równocześnie do zamieszkujących ją (zwłaszcza na odcinku początkowym przy Rynku, nazywanym także – np. w 1564 – Unter den Schlossern – „Pod Ślusarzami”) rzemieślników zajmującym się kuciem (schmieden) i obróbką metalu; podobne akcenty pojawiają się w nazwach innych krzyżujących się z Kuźniczą uliczek: Igielnej, Nożowniczej i Kotlarskiej. Przedłużenie „Pod Ślusarzami” od Igielnej do Kotlarskiej nazywane bywało także – np. w 1403 – Burggasse („Zaułek Grodzki”), a od Kotlarskiej do zamku – w 1564 – Bei den Keiser Hoffe („Przy Dworze Cesarskim”).

Przy początkowym odcinku Kuźniczej wytyczonych było 29 parceli o szerokości około 6 metrów. Następny odcinek zamieszkany był, zwłaszcza między Kotlarską a Nożowniczą, przez zamożniejszych mieszczan (m.in. posesje nry 17-23 na pierzei wschodniej zamieszkane były przez piekarzy). Już w XIII wieku na posesji nr 57 (na rogu ul. Igielnej) stał murowany dom. Na odcinku północnym, przy samym zamku, mieszkało dworskie rycerstwo, ale także m.in. niezamożni Żydzi.

Czasy nowożytne i najnowsze

Znajdujący się od około XIV lub XV wieku dom przy dzisiejszej Kuźniczej nr 22 rozbudowano na przełomie XV i XVI w. i urządzono w nim zajazd, przebudowany następnie w 1561; wzmiankowany był od 1671 jako Zajazd Pod Złotym Berłem. W zajeździe tym urządzono m.in. biuro werbunkowe Ludwiga Lützowa, ale odwiedzany był także m.in. przez takie osoby jak Józef Wybicki, Fryderyk Florian Skarbek, Karol Lipiński. Zajazd ten nie przetrwał II wojny światowej.

W wieku XVIII na rogu Kuźniczej i obecnego placu Uniwersyteckiego (ul. Kuźnicza 35) wybudowano konwikt jezuicki^[b] św. Józefa, budynek ten nazwany został później Domem Steffensa^[c].

W latach 1877–1878 Wrocławskie Towarzystwo Kolei Ulicznej (Breslauer Strassen-Eisenbahn Gesellschaft – BSEG) uruchomiło we Wrocławiu pierwsze linie tramwajowe, z których jedna przebiegała po ulicy Kuźniczej (łącząc Borek z dworcem Nadodrze)^[1].

W wieku XIX i na początku XX wzdłuż Kuźniczej postawiono kilka domów handlowych, z których jednak niewiele zachowało się po zniszczeniach 1945 roku^[d].

Przy ul. Kuźniczej 29a mieścił się, założony w 1957 r. przez Bogusława Litwińca, wrocławski studencki Teatr Kalambur (oraz istniejąca od roku 1983 kawiarnia „Pod Kalamburem”).

Kamienica Pod Srebrnym Hełmem przy ul. Kuźniczej 12 widziana z wylotu ul. Igielnej^[e]
Collegium Anthropologicum przy ul. Kuźniczej 35
Dawna siedziba Teatru Kalambur, dziś Art Café „Pod Kalamburem” przy ul. Kuźniczej 29.
Kamienica Pod Czterema Ewangelistami (nr 21)

Uwagi

↑ Brama ta prowadziła w kierunku do Mostu Środkowego (poprzednika Mostów Uniwersyteckich) i znajdowała się w przybliżeniu tam, gdzie dziś znajduje się przejazd pod budynkiem Uniwersytetu.
↑ Dziś w tym budynku mieści się Collegium Anthropologicum Uniwersytetu Wrocławskiego.
↑ Henrich Steffens żył w latach 1773–1845, w latach 1811–1832 był profesorem Uniwersytetu Wrocławskiego. W budynku konwiktu 10 lutego 1813 ogłosił wśród studentów zaciąg do ochotniczego regimentu antynapoleońskiego; z regimentem tym wkroczył do Paryża.
↑ M.in. dzisiejszy antykwariat i bar „Żaczek” na posesji 43/45 (na rogu ul. Uniwersyteckiej) wzniesiony w 1910 i nazwany Grüner Kürbis und Zwei Pollacken – „Pod Zieloną Dynią i Dwoma Polakami”. Tuż po II wojnie światowej w 1945 r. uruchomiono tu Café-Dancing Bristol. Budynek ten odróżniać należy od dwóch innych o podobnych nazwach: kamienicy „Pod Zieloną Dynią” we wrocławskim Rynku nr 23 oraz od kamienicy „Pod Trzema Polakami”, przy Kotlarskiej 25.
↑ Posesja przy Kuźniczej 57 – narożny budynek po lewej.

Przypisy

↑ Anna Korycka, Tomasz Korycki: Powstanie i rozwój sieci tramwajowej w przedwojennym Wrocławiu. [dostęp 2009-10-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-09)].

Bibliografia

Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2000, s. 441. ISBN 83-7023-749-5.

Linki zewnętrzne

Ulica Kuźnicza na starych i współczesnych fotografiach

[brama-1] Brama ta prowadziła w kierunku do Mostu Środkowego (poprzednika Mostów Uniwersyteckich) i znajdowała się w przybliżeniu tam, gdzie dziś znajduje się przejazd pod budynkiem Uniwersytetu.

[collegium-2] Dziś w tym budynku mieści się Collegium Anthropologicum Uniwersytetu Wrocławskiego.

[HS-3] Henrich Steffens żył w latach 1773–1845, w latach 1811–1832 był profesorem Uniwersytetu Wrocławskiego. W budynku konwiktu 10 lutego 1813 ogłosił wśród studentów zaciąg do ochotniczego regimentu antynapoleońskiego; z regimentem tym wkroczył do Paryża.

[nr43-5] M.in. dzisiejszy antykwariat i bar „Żaczek” na posesji 43/45 (na rogu ul. Uniwersyteckiej) wzniesiony w 1910 i nazwany Grüner Kürbis und Zwei Pollacken – „Pod Zieloną Dynią i Dwoma Polakami”. Tuż po II wojnie światowej w 1945 r. uruchomiono tu Café-Dancing Bristol. Budynek ten odróżniać należy od dwóch innych o podobnych nazwach: kamienicy „Pod Zieloną Dynią” we wrocławskim Rynku nr 23 oraz od kamienicy „Pod Trzema Polakami”, przy Kotlarskiej 25.

[nr57-6] Posesja przy Kuźniczej 57 – narożny budynek po lewej.

[Koryc-4] Anna Korycka, Tomasz Korycki: Powstanie i rozwój sieci tramwajowej w przedwojennym Wrocławiu. [dostęp 2009-10-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-09)].

[a]

[b]

[c]

[1]

[d]

[e]

ulice	św. Antoniego Arrasowa św. Barbary Bernardyńska Białoskórnicza Biskupia Bożego Ciała Cieszyńskiego bł. Czesława św. Doroty św. Ducha św. Elżbiety Franciszkańska Fredry Garbary Garncarska Gepperta Grabarska Grodzka Igielna św. Jana Kapistrana Janickiego Jatki Jodłowa św. Katarzyny Kazimierza Wielkiego Kaznodziejska Kiełbaśnicza Kotlarska Kraińskiego Krawiecka Krowia Krupnicza Kurzy Targ Kuźnicza Łaciarska Łazienna Malarska św. Marii Magdaleny Mennicza św. Mikołaja Modrzejewskiej Modrzewskiego Nowa Nowy Świat Nożownicza Odrzańska Ofiar Oświęcimskich Oławska Piaskowa Przejście Garncarskie Przejście Żelaźnicze Psie Budy Purkyniego Ratusz rynek Ruska Rzeźnicza Piotra Skargi aleja Słowackiego Stanisława Leszczyńskiego Wita Stwosza Styki i Kossaka Sukiennice Szajnochy Szewska Świdnicka Teatralna Uniwersytecka Widok Wierzbowa Więzienna św. Wita Włodkowica Wszystkich Świętych Zamkowa Zaułek Jerzego Grotowskiego Zaułek Ossolińskich
ulice historyczne	Drewniana Górka Kacerska Miotlana Oława Białoskórnicza Polska Siedmiu Kół Słodowa Strażacka Zaułek Drwalski Zaułek Koci Zaułek Niski Zaułek Pokutniczy Zaułek Ruski Zaułek Winogronowy Zaułek Zamkowy Złote Koło
place	Bohaterów Getta Dominikański Franciszkański Jana Pawła II św. Krzysztofa biskupa Nankiera Nowy Targ Polski Rynek Solny Teatralny Uniwersytecki Wolności