Przejdź do zawartości

Złotopiór żółtodzioby

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Złotopiór żółtodzioby
Galbula albirostris[1]
Latham, 1790
Ilustracja
Samiec złotopióra żółtodziobego w Presidente Figueiredo, stan Amazonas, Brazylia
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

dzięciołowe

Podrząd

złotopiórowce

Rodzina

złotopióry

Rodzaj

Galbula

Gatunek

złotopiór żółtodzioby

Synonimy
  • Galbula surinamensis A.P. Penard & F.P. Penard, 1908[2]
  • Galbula chalcocephala Deville, 1849[2]
Podgatunki
  • G. a. albirostris Latham, 1790
  • G. a. chalcocephala Deville, 1849
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Zasięg występowania podgatunku nominatywnego

Złotopiór żółtodzioby[4] (Galbula albirostris) – gatunek małego ptaka z rodziny złotopiórów (Galbulidae). Występuje w północnej i północno-zachodniej części Ameryki Południowej – w Brazylii, Kolumbii, Ekwadorze, Gujanie Francuskiej, Gujanie, Peru, Surinamie i Wenezueli[3][5]. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia i systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Złotopiór żółtodzioby został umieszczony w swoim własnym rodzaju, Pslilpornis, na początku XX wieku; rodzaj ten został włączony do Galbula w połowie wieku. On i złotopiór niebieskoszyi (Galbula cyanicollis) zostały później uznane za konspecyficzne (należące do tego samego gatunku), ale od około 1974 roku traktuje się je jako supergatunek[6].

Zwykle wyróżnia się dwa podgatunki złotopióra żółtodziobego[4][7][8]:

  • G. a. albirostris Latham, 1790złotopiór żółtodzioby[4]podgatunek nominatywny
  • G. a. chalcocephala Deville, 1849złotopiór purpurowogłowy[4]

Złotopiór purpurowogłowy może stanowić odrębny gatunek (i tak jest np. klasyfikowany przez IUCN[5][9]), ale potwierdzenie tego wymaga dalszych badań[6].

Samica (po lewej) i samiec (po prawej), ilustracja J.G. Keulemansa

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Nominatywny złotopiór żółtodzioby ma 18 do 21 cm długości i waży 16 do 24 g. Czubek głowy samca jest błyszcząco miedziany lub purpurowy, a reszta górnych części ciała jest szmaragdowo zielona. Podbródek jest płowy, gardło białe, a reszta spodniej części ciała jest blado rudo-cynamonowa. Samica ma jaśniejsze części ciała i rudo-płowy gardło[7].

Podgatunek G. a. chalcocephala również ma 18 do 21 cm długości i waży od 16,9 do 22,9 g. W porównaniu do podgatunku nominatywnego jego czubek głowy jest brązowozielony, a grzbiet ciemniejszy, brązowozielony. Podbródek jest ciemniejszy, a rudo-cynamonowa barwa spodniej części ciała jest bogatsza. Gardło samca jest takie samo białe, ale u samicy jest rudo-cynamonowe[7].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Oba podgatunki złotopióra żółtodziobego występują na wschód od Andów i na północ od Amazonki. Podgatunek nominatywny występuje od departamentu Vaupés we wschodniej Kolumbii przez południową i wschodnią Wenezuelę do regionu Gujana i na południe do północnej Brazylii. G. a. chalcocephala występuje wzdłuż górnego biegu rzeki Orinoko w południowej Wenezueli na południe przez południowo-wschodnią Kolumbię, wschodni Ekwador i zachodnią Brazylię do północno-wschodniego Peru[7].

Preferowane siedliska obu podgatunków nieco się różnią. Podgatunek nominatywny zamieszkuje lasy terra firme, várzea i igapó, zarówno pierwotne, jak i wtórne. W przeciwieństwie do wielu innych złotopiórów, występuje głównie wewnątrz lasu, a nie na jego skraju, ale często odwiedza polany i wywrócone drzewa. Można go również znaleźć w lasach galeriowych i piaszczystych lasach nadmorskich. Chociaż odnotowano go na wysokości do 1300 m, zwykle występuje poniżej 900 m. Ogólnie rzecz biorąc, G. a. chalcocephala ma podobne wymagania, ale w Ekwadorze i Peru wydaje się występować tylko w lasach terra firme. Odnotowano go na wysokości do 400 m w Ekwadorze i do 800 m w Peru[7].

Zachowanie

[edytuj | edytuj kod]

Pożywienie

[edytuj | edytuj kod]

Dieta złotopióra żółtodziobego składa się z szerokiej gamy owadów. Gniazduje na odsłoniętych gałęziach w koronach drzew, zazwyczaj w parach, i stamtąd wyskakuje, aby złapać lecącą zdobycz. Dołącza również do stad żerujących mieszanych gatunków[7].

Rozród

[edytuj | edytuj kod]

Nory gniazdowe nominatywnego złotopióra żółtodziobego zostały znalezione w gniazdach termitów nadrzewnych i zakłada się, że podobnie jak większość innych złotopiórów gnieździ się on również w ziemnych skarpach. W regionie Gujana gniazdowanie przypada na porę suchą (od czerwca do listopada). W zniesieniu dwa jaja. Nic nie wiadomo o fenologii lęgów G. a. chalcocephala[7].

Status zagrożenia

[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2014 roku klasyfikuje złotopióry żółtodziobego i purpurowogłowego jako osobne gatunki i oba zalicza do kategorii najmniejszej troski (least concern – LC). Liczebność ich populacji nie została oszacowana, ale ptaki te opisywane są jako rzadkie (uncommon)[3][5]. Jednakże prawdopodobnie są wrażliwe na wylesianie i inne formy niszczenia siedlisk[7], w związku z tym trend liczebności populacji oceniany jest jako spadkowy[3][5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Galbula albirostris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b D. Lepage, Yellow-billed Jacamar Galbula albirostris, [w:] Avibase [online] [dostęp 2023-11-24] (ang.).
  3. a b c d Galbula albirostris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. a b c d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Galbulidae Vigors, 1825 - złotopióry - Jacamars (Wersja: 2015-09-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-11-24].
  5. a b c d Galbula chalcocephala, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2023-11-24] (ang.).
  6. a b Remsen i inni, A classification of the bird species of South America [online], South American Classification Committee. American Ornithological Society, 4 listopada 2023 (ang.).
  7. a b c d e f g h J. del Hoyo i inni, Yellow-billed Jacamar (Galbula albirostris), version 1.0, [w:] Birds of the World (red. S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020, DOI10.2173/bow.yebjac1.01 [dostęp 2023-11-24] (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  8. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2023-11-24]. (ang.).
  9. HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2023-11-24].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]