Википедија

Narodnooslobodilačka armija

Narodnooslobodilačka armija (人民解放军, Rénmín Jiěfàngjūn) je glavna oružana sila Narodne Republike Kine.

Narodnooslobodilačka armija
中国人民解放军

Amblem


Zastava
Osnovana1. avgusta 1927.
Vidovi vojskeVidovi
Kopnena vojska
Mornarica
Vazduhoplovstvo
Raketne snage
Drugi artiljerijski korpus
Narodna policija
Vođstvo
Centralna vojna komisijaSi Đinping
podpredsednik:
general Džang Džošia
general Hi Veidong
Ministar odbraneDong Jun
Brojno stanje
Vojno sposobniod 18
Broj raspoloživih
za vojnu službu		385.821.101 muškaraca, godina 16-49 (2010 - procena)
363.789.674 žene (2010. - procena), godina 15—49
Broj sposobnih
za vojnu službu		318.265.016 muškaraca, godina 16-49 (2010 - procena)
300.323.611 žena, godina 16-49 (2010. - procena), godina 15—49
Broj godišnje stasalih
za vojnu službu		10.406.544 muškaraca (2010. - procena)
9.131.990 žena (2010. - procena)
Aktivni sastav2.035.000 (2022)[1][2] (1. u svetu)
Rezervni sastav500.000[1][2]
Troškovi
BudžetRast 293 milijardi $[3] (2022)
Procenat BDP1,70 % (2022)
Industrija
Strani dobavljači Rusija
 Francuska[4]
Godišnji uvozRusija
Godišnji izvozPakistan, Venecuela, Iran, Indonezija, Kambodža

Vrhovni glavnokomandujući Narodnooslobodilačke vojske je predsednik Centralne vojne komisije Si Đinping.

Narodnooslobodilačka armija osnovana je 1. avgusta 1927. godine kao kineska Crvena armija, oružane snage Komunističke partije Kine. Osnivanje armije bilo je rezultat raskida savezništva između partije Kuomintang i KP Kine. Borci armije učestvovali su u Dugom maršu 1934—1935. godine i u Drugom svetskom ratu protiv japanskog okupatora. Nakon 1945, sada preimenovana u višemilionsku Narodnooslobodilačku armiju, pobedila je oružane snage Kuomintanga u građanskom ratu do 1949. godine. Jedinice Narodnooslobodilačke armije narednih su decenija učestvovale u Korejskom ratu, Kinesko-indijskom ratu, Kinesko-vijetnamskom ratu i ostalim sukobima.

Profesionalizacija armije izvršena je krajem 1970-ih u sklopu tzv. Četiri modernizacije. Poslednjih decenija, Narodnooslobodilačka armija se transformisala iz višemilionske armije u profesionalnu vojsku baziranu na kvalitetu kadrova.

Istorija

uredi

Rana istorija

uredi
Glavni članci: Kineski građanski rat i Drugi kinesko-japanski rat

KPK je osnovala svoje vojno krilo 1. avgusta 1927. tokom ustanka u Nančangu, čime je započeo Kineski građanski rat. Komunistički elementi Nacionalne revolucionarne armije pobunili su se pod vođstvom Džu Dea, He Longa, Je Đenjinga, Džou Enlaja i drugih levičarskih elemenata Kuomintanga (KMT), nakon masakra u Šangaju 1927. godine.[5] Tada su bili poznati kao Kineska radnička i seljačka Crvena armija, ili jednostavno Crvena armija.[6]

Tokom 1934. i 1935. godine Crvena armija je preživela nekoliko kampanja koje je protiv nje vodio Čang Kaj Šekov Kuomintang i učestvovala u Dugom maršu.[7]

Tokom Drugog kinesko-japanskog rata od 1937. do 1945. godine, vojne snage KPK su bile nominalno integrisane u Nacionalnu revolucionarnu armiju Republike Kine formirajući dve glavne jedinice, Armiju Osme rute i Novu Četvrtu armiju.[8] Tokom ovog vremena, ove dve vojne grupe su prvenstveno koristile gerilsku taktiku, uglavnom izbegavajući velike bitke sa Japancima, istovremeno konsolidujući se regrutovanjem KMT trupa i paravojnih snaga iza japanskih linija u svoje snage.[9]

Nakon japanske predaje 1945. godine, KPK je nastavila da koristi strukture jedinica Nacionalne revolucionarne armije sve dok u februaru 1947. nije doneta odluka o spajanju Armije Osme rute i Nove Četvrte armije, preimenujući nove milionske snage u Narodnooslobodilačku armiju (NOA).[8] Reorganizacija je završena do kraja 1948. godine. NOA je na kraju pobedila u Kineskom građanskom ratu, uspostavljajući Narodnu Republiku Kinu 1949. godine.[10] Zatim je pretrpela drastičnu reorganizaciju, uspostavljanjem rukovodeće strukture Vazduhoplovstva u novembru 1949. godine, a potom i rukovodeće strukture mornarice sledećeg aprila.[11][12]

Godine 1950. uspostavljene su i rukovodeće strukture artiljerije, oklopnih trupa, trupa protivvazdušne odbrane, snaga javne bezbednosti i radničko-vojničkih milicija. Odbrambene snage za hemijski rat, železničke snage, snage veze i strateške snage, kao i druge odvojene snage (poput inženjeringa i građevinarstva, logistike i medicinske službe), formirane su kasnije.

U ovom ranom periodu, Narodnooslobodilačka armija se pretežno sastojala od seljaka.[13] Tretman prema vojnicima i oficirima bio je egalitaran[13] i formalni činovi nisu usvojeni sve do 1955. godine.[14] Kao rezultat svoje egalitarne organizacije, rana NOA je poništila stroge tradicionalne hijerarhije koje su upravljale životima seljaka.[13] Kako sociolog Alesandro Ruso rezimira, seljački sastav hijerarhije NOA bio je radikalan raskid sa kineskim društvenim normama i „preokrenuo je stroge tradicionalne hijerarhije u oblicima egalitarizma bez presedana[.]“[13]

U prvim godinama NRK, PLA je bila dominantna spoljnopolitička institucija u zemlji.[15]

Modernizacija i sukobi

uredi
Glavni članci: Korejski rat, kinesko-indijski rat i kinesko-sovjetski granični sukob
 
Trupe NOA ulaze u Peking 1949. tokom Kineskog građanskog rata.
 
Kineske trupe okupljene na srednjem tenku T-34/85 ili Tip 58 napuštaju Severnu Koreju 1958. godine, 5 godina nakon što je Korejski rat okončan primirjem 1953. Na baneru u pozadini slike je slogan (na kineskom) koji izjavljuje „Prijateljstvo i jedinstvo severnokorejskog i kineskog naroda su uvek postojani i jaki!“
 
Maršal Lin Bjao nadgleda vojnike tokom vojne parade povodom 10. godišnjice NR Kine 1959.

Tokom 1950-ih, NOA uz pomoć Sovjetskog Saveza počela je da se transformiše iz seljačke vojske u modernu. Od 1949. Kina je koristila devet različitih vojnih strategija, koje NOA naziva „strateškim smernicama“. Najvažnije su bile 1956, 1980. i 1993. godine.[16] Deo ovog procesa bila je i reorganizacija kojom je stvoreno trinaest vojnih regiona 1955. godine.

Novembra 1950. godine, neke jedinice NOA pod imenom Narodna dobrovoljačka armija intervenisale su u Korejskom ratu dok su se snage Ujedinjenih nacija pod vođstvom generala Daglasa Makartura približavale reci Jalu.[17] Pod težinom ove ofanzive, kineske snage su isterale Makarturove snage iz Severne Koreje i zauzele Seul, ali su potom potisnute južno od Pjongjanga severno od 38. paralele.[17] Rat je takođe katalizovao brzu modernizaciju PLAAF-a.[18]

Godine 1962. kopnene snage NOA takođe su se borile protiv Indije u kinesko-indijskom ratu.[19][20] U nizu graničnih sukoba 1967. sa indijskim trupama, NOA je pretrpela teške numeričke i taktičke gubitke.[21][22][23]

Pre Kulturne revolucije, komandanti vojnih regiona su imali tendenciju da ostanu na svojim položajima dugi period. Komandanti vojnih regiona sa najdužim stažom bili su Sju Šiju u vojnoj oblasti Nanking (1954–1974), Jang Deži u vojnoj oblasti Đinan (1958–1974), Čen Silijan u vojnoj oblasti Šenjang (1959–1973) i Han Sjanču u vojnoj oblasti Fudžou (1960–1974).[24]

U ranim danima Kulturne revolucije, NOA je napustila upotrebu vojnih činova koje je usvojila 1955. godine.[14]

Uspostavljanje profesionalnih vojnih snaga opremljenih modernim oružjem i doktrinom bila je poslednja od četiri modernizacije koje je najavio Džou Enlaj i podržao Deng Sjaoping.[25][26] U skladu sa Dengovim mandatom za reformu, NOA je demobilisala milione muškaraca i žena od 1978. godine i uvela moderne metode u oblastima kao što su regrutovanje i radna snaga, strategija, obrazovanje i obuka.[27] Godine 1979. NOA se borila protiv Vijetnama zbog graničnog okršaja u Kinesko-vijetnamskom ratu u kojem su obe strane odnele pobedu.[28] Međutim, zapadni analitičari se slažu da je Vijetnam lako nadmašio NOA−u.[24]

Tokom kinesko-sovjetskog raskola, zategnuti odnosi između Kine i Sovjetskog Saveza doveli su do krvavih pograničnih sukoba i uzajamne podrške neprijatelja.[29] Kina i Avganistan su imali neutralne međusobne odnose tokom kraljeve vladavine.[30] Kada su prosovjetski avganistanski komunisti preuzeli vlast u Avganistanu 1978. godine, odnosi između Kine i avganistanskih komunista brzo su postali neprijateljski nastrojeni.[31] Avganistanski prosovjetski komunisti podržavali su neprijatelje Kine u Vijetnamu i krivili Kinu za podršku avganistanskim antikomunističkim militantima.[31] Kina je odgovorila na sovjetsku intervenciju u Avganistanu tako što je podržala avganistanske mudžahedine i pojačala njihovo vojno prisustvo u blizini Avganistana u Sinđangu.[31] Kina je nabavila vojnu opremu od Sjedinjenih Država da bi se branila od sovjetskih napada.[32]

Kopnene snage NOA−e obučavale su i podržavale avganistanske mudžahedine tokom sovjetsko-avganistanskog rata, premeštajući svoje kampove za obuku mudžahedina iz Pakistana u samu Kinu.[33] Kinezi su mudžahedinima dali protivvazdušne rakete, raketne bacače i mitraljeze vredne stotine miliona dolara.[34] Kineski vojni savetnici i vojnici takođe su bili prisutni sa mudžahedinima tokom obuke.[32]

Nakon 1980.

uredi

NOA je 2002. godine počela da održava vojne vežbe sa vojskama iz drugih zemalja.[35] Od 2018. do 2023. godine, više od polovine ovih vežbi je bilo fokusirano na vojnu obuku osim ratne, generalno antipiratske ili antiterorističke vežbe koje uključuju borbu protiv aktera nedržavnih snaga.[35] Godine 2009. NOA je održala svoju prvu vojnu vežbu u Africi, humanitarnu i medicinsku obuku sprovedenu u Gabonu.[35]

U poslednjih 10 do 20 godina, NOA je nabavila neke napredne sisteme naoružanja iz Rusije, uključujući razarače klase „Savremeni“,[36] avione Suhoj Su-27[37] i Suhoj Su-30,[38] i dizel-klasu Kilo električne podmornice.[39] Takođe je počela da proizvodi nekoliko novih klasa razarača i fregata uključujući razarač sa vođenim projektilima klase 052D.[40][41] Pored toga, VNOA je dizajniralo sopstveni borbeni avion Čengdu J-10[42] i novi stelt lovac, Čengdu J-20.[43] NOA je 3. decembra 2004. lansirala nove nuklearne podmornice klase Jin sposobne da lansiraju nuklearne bojeve glave koje bi mogle da gađaju ciljeve širom Tihog okeana[44] i imaju tri nosača aviona, od kojih je najnoviji, Fudžijen, porinut 2022. godine.[45][46][47]

Od 2014. do 2015. NOA je rasporedila 524 medicinskog osoblja na rotacionoj osnovi za borbu protiv izbijanja virusa ebole u ​​Liberiji, Sijera Leoneu, Gvineji i Gvineji Bisao.[35] Od 2023. godine, ovo je bila najveća medicinska pomoć PLA-a od 2023. godine. misija u drugoj zemlji.[35]

Kina je reorganizovala svoju vojsku od 2015. do 2016. Godine 2015. NOA je formirala nove jedinice uključujući kopnene snage NOA , raketne snage NOA i snage za stratešku podršku NOA.[48] CVK je 2016. godine zamenila četiri tradicionalna vojna odeljenja brojnim novim telima.[49] Kina je zamenila svoj sistem od sedam vojnih regiona sa novoosnovanim komandama teatra: severnom, južnom, zapadnom, istočnom i centralnom.[49] U prethodnom sistemu, operacije su bile segmentirane po vojnim ograncima i regionima.[49] Nasuprot tome, svaka pozorišna komanda treba da funkcioniše kao jedinstveni entitet sa zajedničkim operacijama u različitim vojnim granama.[49]

NOA je 1. avgusta 2017. obeležila svoju 90. godišnjicu.[50] Pre velike godišnjice organizovala je svoju najveću paradu do sada i prvu izvan Pekinga, održanu u bazi za obuku Džužihe u komandi severnog teatra (unutar Autonomnog regiona Unutrašnje Mongolije).[51]

Učešće u većim sukobima i događajima

uredi

Organizacija

uredi

Centralna vojna komisija

uredi
Glavni članak: Centralna vojna komisija (Kina)

NOA−om upravlja Centralna vojna komisija (CVK); u okviru „jedna institucija sa dva imena“ postoje državna CVK i Partijska CVK, iako obe komisije imaju identičan kadar, organizaciju i funkciju i efektivno rade kao jedno telo.[55] Jedina razlika u članstvu između njih se javlja nekoliko meseci svakih pet godina, tokom perioda između Nacionalnog kongresa Partije, kada se menja članstvo u partijskoj CVK, i sledećeg Nacionalnog narodnog kongresa, kada se menja državna CVK.[56]

CVK se sastoji od predsednika, potpredsednika i redovnih članova. Predsedavajući CVK je glavni komandant NOA−e, a funkciju generalno drži vođa Kine; od 1989. godine, ovaj položaj je uglavnom bio zajedno sa generalnim sekretarom KPK.[55][57] Za razliku od drugih zemalja, Ministarstvo narodne odbrane i njegov ministar nemaju komandna ovlašćenja, većim delom delujući kao diplomatske veze CVK, iako je ministar uvek bio član CVK.[55]

Operativno upravljanje

uredi
 
Pet komandi teatra NOA−e.[58]

Operativno upravljanje borbenim jedinicama podeljeno je između štabova službe i domaćih geografski zasnovanih komandi teatra.

Komande teatra su multi-servisne („zajedničke“) organizacije koje su široko odgovorne za strategiju, planove, taktiku i politiku specifične za njihovu zonu odgovornosti. Tokom rata, oni će verovatno imati punu kontrolu nad podređenim jedinicama; u mirnodopsko vreme jedinice se javljaju i u svoj štab službe.[59] Izgradnja snaga je odgovornost službi i CVK.[60] Pet pozorišnih komandi, po redosledu navedenog značaja su:[61]

Sedište službe zadržava operativnu kontrolu u nekim oblastima unutar Kine i van Kine. Na primer, štab vojske kontroliše ili je odgovoran za Pekinški garnizon, vojni okrug Tibet, vojni okrug Sinđang,[62] i graničnu i obalsku odbranu. Protivpiratske patrole u ​​Adenskom zalivu kontroliše štab mornarice.[63] JSD nominalno kontroliše operacije izvan kineske periferije,[64] ali u praksi se čini da se to odnosi samo na vojne operacije.[65]

Službe i komande pozorišta imaju istu ocenu. Preklapanje oblasti ili jedinica odgovornosti može stvoriti sporove koji zahtevaju CMC arbitražu.[65]

U okviru reformi iz 2015. godine, vojne oblasti su zamenjene komandama teatra 2016. godine.[66] Vojne oblasti su bile − za razliku od komandi teatra − vojnocentrične[67] mirnodopske administrativne organizacije,[68] a zajedničke ratne komande su bile stvorene na zahtev Generalštabnog odeljenja kojim je dominirala vojska.[68]

Vidovi vojske

uredi
 
Landžou (DDG170) je razarač tipa 052C PLAN-a

NOA održava četiri službe: kopnene snage, mornaricu, vazduhoplovstvo i raketne snage. Nakon smanjenja broja zaposlenih od 200.000 i 300.000 najavljenog 2003. odnosno 2005. godine, ukupna snaga NOA−e smanjena je sa 2,5 miliona na oko 2 miliona.[69] Smanjenje je došlo uglavnom od neborbenih kopnenih snaga, što bi omogućilo da se više sredstava preusmeri na pomorske, vazdušne i strateške raketne snage. Ovo pokazuje prelazak Kine sa prioriteta kopnenih snaga na naglašavanje vazdušne i pomorske moći sa visokotehnološkom opremom za ofanzivne uloge nad spornim teritorijama, posebno u Južnom kineskom moru.[70]

Kopnene snage

uredi
Glavni članak: Kopnene snage Narodnooslobodilačke armije

Kopnene snage NOA (KSNOA) su najveća od pet službi PLA sa 975.000 aktivnih vojnika, otprilike polovinom ukupne ljudstva PLA od oko 2 miliona ljudi.[69]  KSNOA je organizovana u dvanaest aktivnih grupa vojski uzastopno, numerisane od 71. grupe armija do 83. grupe armija koje su raspoređene u svaku od pet pozorišnih komandi Kine, primajući dve do tri grupe armija po komandi. U ratnom vremenu, brojne rezervne i paravojne jedinice KSNOA-e mogu biti mobilisane za povećanje ovih aktivnih grupa. Rezervna komponenta KSNOA-e obuhvata približno 510.000 ljudi podeljenih u trideset pešadijskih i dvanaest protivvazdušnih artiljerijskih divizija. KSNOA predvode komandant Lju Dženli i politički komesar Ćin Šutong.[71]

Mornarica

uredi
Glavni članak: Mornarica Narodnooslobodilačke armije

Do ranih 1990-ih, Mornarica NOA (MNOA) je imala podređenu ulogu kopnenim snagama NOA (KSNOA). Od tada je prošla brzu modernizaciju. MNOA od 300.000 ljudi organizovana je u tri glavne flote: Severnomorska flota sa sedištem u Ćingdaou, Istočnomorska flota sa sedištem u Ningbou i Južnomorska flota sa sedištem u Žanjangu.[72] Svaka flota se sastoji od određenog broja površinskih brodova, podmornica, mornaričkih vazduhoplovnih snaga, obalske odbrane i marinskih jedinica.[73][69]

Mornarica uključuje Korpus marinaca od 25.000 (organizovanih u sedam brigada), mornaričku avijaciju od 26.000 vojnika koja upravlja nekoliko stotina jurišnih helikoptera i aviona sa fiksnim krilima.[69]  Kao deo svog ukupnog programa pomorske modernizacije, mornarica je deo svog ukupnog programa pomorske modernizacije. PLAN je u fazi razvoja mornarice plave vode.[74] U novembru 2012, tadašnji generalni sekretar Partije Hu Đintao je izvestio 18. nacionalni kongres KPK o svojoj želji da „pojača naš kapacitet za eksploataciju morskih resursa i izgradi Kinu u snažnu pomorsku silu“.[75] Prema Ministarstvu odbrane Sjedinjenih Država, MNOA ima brojčano najveću mornaricu na svetu.[76] MNOA predvode komandant Dong Jun i politički komesar Juan Huadži.[77]

Vazduhoplovstvo

uredi
 
Čengdu J-20 5. generacija stelt lovac.
Glavni članak: Vazduhoplovstvo Narodnooslobodilačke armije

Vazduhoplovstvo Narodnooslobodilačke armije (VNOA) od 395.000 ljudi bilo je organizovano u pet vazduhoplovnih snaga komande teatra i 24 vazduhoplovne divizije.[78]  Od 2024. godine sistem je promenjen u 11 korpusa zameničkog ranga. Baze“ koje kontrolišu vazduhoplovne brigade.[79] Divizije su uglavnom pretvorene u brigade,[79] iako neke (posebno divizije bombardera i neke od jedinica za specijalne misije)[80] ostaju operativne kao divizije. Najveće operativne jedinice u sastavu Vazduhoplovnog korpusa je vazduhoplovna divizija, koja ima 2 do 3 avijaciona puka, svaki sa 20 do 36 aviona. Vazdušna brigada ima od 24 do 50 aviona.[81]

Raketni korpus zemlja-vazduh (SAM) organizovan je u SAM divizije i brigade. Postoje i tri vazdušno-desantne divizije kojima upravlja VNOA. J-KSKS i KSKSJ su nazivi koje zapadne obaveštajne agencije primenjuju da opišu programe Narodne Republike Kine za razvoj jednog ili više borbenih aviona pete generacije.[82][83] VNOA predvode komandant Čang Dingsju i politički komesar Guo Pukjao.[84][85]

Raketne snage

uredi
 
DF-21D na Paradi pobede 2015.
Glavni članak: Raketne snage Narodnooslobodilačke armije

Raketne snage Narodnooslobodilačke armije (RSNOA) su glavna strateška raketna snaga PLA i sastoji se od najmanje 120.000 ljudi.[69] Ona kontroliše kineske nuklearne i konvencionalne strateške rakete.[86] Ukupna veličina kineskog nuklearnog arsenala procenjuje se na između 100 i 400 termonuklearnih bojevih glava. RSNOA su organizovane u baze sekvencijalno numerisane od 61 do 67, pri čemu je prvih šest operativnih i dodeljenih nacionalnim komandama teatra, dok baza 67 služi kao centralno skladište nuklearnog oružja u NRK.[87] RSNOA predvode komandant Li Jučao i politički komesar Sju Džongbo.[88]

Izvori

uredi
  1. ^ a b IISS 2010, p. 398–404
  2. ^ a b „Military Strength of China”. Globalfirepower.com. Pristupljeno 3. 1. 2019. 
  3. ^ The SIPRI Military Expenditure Database Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. maj 2012), SIPRI
  4. ^ „China / Aircraft / Jianjiji / Fighter”. GlobalSecurity.org. 
  5. ^ Carter, James (4. 8. 2021). „The Nanchang Uprising and the birth of the PLA”. The China Project. Arhivirano iz originala 7. 11. 2022. g. Pristupljeno 12. 11. 2022. 
  6. ^ „History of the PLA's Ground Force Organisational Structure and Military Regions”. Royal United Services Institute. 17. 6. 2004. Arhivirano iz originala 11. 11. 2022. g. Pristupljeno 12. 11. 2022. 
  7. ^ Bianco, Lucien (1971). Origins of the Chinese Revolution, 1915–1949 (na jeziku: engleski). Stanford University Press. str. 68. ISBN 978-0-8047-0827-2. 
  8. ^ a b Benton, Gregor (1999). New Fourth Army: Communist Resistance Along the Yangtze and the Huai, 1938–1941 (na jeziku: engleski). University of California Press. str. 396. ISBN 978-0-520-21992-2. Arhivirano iz originala 15. 1. 2023. g. Pristupljeno 12. 11. 2022. 
  9. ^ Zedong, Mao (2017). On Guerilla Warfare: Mao Tse-Tung On Guerilla Warfare (na jeziku: engleski). Martino Fine Books. ISBN 978-1-68422-164-6. 
  10. ^ „The Chinese Revolution of 1949”. United States Department of State, Office of the Historian. Arhivirano iz originala 19. 5. 2017. g. Pristupljeno 12. 11. 2022. 
  11. ^ Ken Allen, Chapter 9, "PLA Air Force Organization" Arhivirano 2007-09-29 na sajtu Wayback Machine, The PLA as Organization, ed. James C. Mulvenon and Andrew N.D. Yang (Santa Monica, CA: RAND, 2002), 349.
  12. ^ „中国人民解放军海军成立70周年多国海军活动新闻发布会在青岛举行”. mod.gov.cn (na jeziku: kineski). Ministry of National Defence of the People's Republic of China. Arhivirano iz originala 1. 10. 2022. g. Pristupljeno 18. 5. 2020. 
  13. ^ a b v g Russo, Alessandro (2020). Cultural Revolution and revolutionary culture. Durham: Duke University Press. str. 36—37. ISBN 978-1-4780-1218-4. OCLC 1156439609. 
  14. ^ a b „China's People's Liberation Army, the world's second largest conventional...”. UPI (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 4. 12. 2022. g. Pristupljeno 2022-12-04. 
  15. ^ Loh, Dylan M.H. (2024). China's Rising Foreign Ministry: Practices and Representations of Assertive Diplomacy. Stanford University Press. ISBN 9781503638204. 
  16. ^ Greška kod citiranja: Nevažeća oznaka <ref>; nema teksta za reference pod imenom M. Taylor Fravel 2019.
  17. ^ a b Stewart, Richard (2015). The Korean War: The Chinese Intervention (na jeziku: engleski). CreateSpace Independent Publishing Platform. ISBN 978-1-5192-3611-1. Arhivirano iz originala 12. 11. 2022. g. Pristupljeno 12. 11. 2022. 
  18. ^ Cliff, Roger; Fei, John; Hagen, Jeff; Hague, Elizabeth; Heginbotham, Eric; Stillion, John (2011), „The Evolution of Chinese Air Force Doctrine”, Shaking the Heavens and Splitting the Earth, Chinese Air Force Employment Concepts in the 21st Century, RAND Corporation, str. 33—46, ISBN 978-0-8330-4932-2, JSTOR 10.7249/mg915af.10 
  19. ^ Hoffman, Steven A. (1990). India and the China Crisis. Berkeley: University of California Press. str. 101—104. ISBN 978-0-520-30172-6. Arhivirano iz originala 9. 10. 2021. g. Pristupljeno 1. 10. 2020. 
  20. ^ Van Tronder, Gerry (2018). Sino-Indian War: Border Clash: October–November 1962. Pen and Sword Military. ISBN 978-1-5267-2838-8. Arhivirano iz originala 25. 6. 2021. g. Pristupljeno 1. 10. 2020. 
  21. ^ Greška kod citiranja: Nevažeća oznaka <ref>; nema teksta za reference pod imenom Chellaney2.
  22. ^ Van Praagh, David (2003). Greater Game: India's Race with Destiny and China (na jeziku: engleski). McGill-Queen's Press – MQUP. str. 301. ISBN 978-0773525887. Arhivirano iz originala 25. 12. 2018. g. Pristupljeno 6. 8. 2021. „(Indian) jawans trained and equipped for high-altitude combat used US provided artillery, deployed on higher ground than that of their adversaries, to decisive tactical advantage at Nathu La and Cho La near the Sikkim-Tibet border.” 
  23. ^ Hoontrakul, Ponesak (2014), „Asia's Evolving Economic Dynamism and Political Pressures”, Ur.: P. Hoontrakul; C. Balding; R. Marwah, The Global Rise of Asian Transformation: Trends and Developments in Economic Growth Dynamics, Palgrave Macmillan US, str. 37, ISBN 978-1-137-41236-2, Arhivirano iz originala 25. 12. 2018. g., Pristupljeno 6. 8. 2021, „Cho La incident (1967) – Victorious: India / Defeated : China” 
  24. ^ a b Li, Xiaobing (2007). A History of the Modern Chinese Army. University Press of Kentucky. ISBN 978-0-8131-2438-4. JSTOR j.ctt2jcq4k. doi:10.2307/j.ctt2jcq4k. 
  25. ^ Ebrey, Patricia Buckley. „Four Modernizations Era”. A Visual Sourcebook of Chinese Civilization. University of Washington. Arhivirano iz originala 7. 10. 2010. g. Pristupljeno 20. 10. 2012. 
  26. ^ 人民日报 (31. 1. 1963). 在上海举行的科学技术工作会议上周恩来阐述科学技术现代化的重大意义 [Science and Technology in Shanghai at the conference on Zhou Enlai explained the significance of modern science and technology]. People's Daily (na jeziku: kineski). Central Committee of the Chinese Communist Party. str. 1. Arhivirano iz originala 14. 2. 2016. g. Pristupljeno 21. 10. 2011. 
  27. ^ Mason, David (1984). „China's Four Modernizations: Blueprint for Development or Prelude to Turmoil?”. Asian Affairs. 11 (3): 47—70. ISSN 0092-7678. JSTOR 30171968. doi:10.1080/00927678.1984.10553699. 
  28. ^ Vincent, Travils (9. 2. 2022). „Why Won't Vietnam Teach the History of the Sino-Vietnamese War?”. The Diplomat. Arhivirano iz originala 18. 2. 2022. g. Pristupljeno 12. 11. 2022. 
  29. ^ Fravel, M. Taylor (2007). „Power Shifts and Escalation: Explaining China's Use of Force in Territorial Disputes”. International Security. 32 (3): 44—83. ISSN 0162-2889. JSTOR 30130518. S2CID 57559936. doi:10.1162/isec.2008.32.3.44. 
  30. ^ China and Afghanistan, Gerald Segal, Asian Survey, Vol. 21, No. 11 (Nov., 1981), University of California Press
  31. ^ a b v Hilali, A.Z (septembar 2001). „China's response to the Soviet invasion of Afghanistan”. Central Asian Survey (na jeziku: engleski). 20 (3): 323—351. ISSN 0263-4937. S2CID 143657643. doi:10.1080/02634930120095349. 
  32. ^ a b Starri, S. Frederick (2004). Xinjiang: China's Muslim Borderland. M.E. Sharpe. str. 157—158. ISBN 0765613182. 
  33. ^ Szczudlik-Tatar, Justyna (oktobar 2014). „China's Evolving Stance on Afghanistan: Towards More Robust Diplomacy with "Chinese Characteristics"” (PDF). Strategic File. Polish Institute of International Affairs. 58 (22). Arhivirano (PDF) iz originala 29. 8. 2023. g. Pristupljeno 12. 11. 2022. 
  34. ^ Galster, Steve (9. 10. 2001). „Volume II: Afghanistan: Lessons from the Last War”. National Security Archive, George Washington University. Arhivirano iz originala 6. 9. 2021. g. Pristupljeno 12. 11. 2022. 
  35. ^ a b v g d Shinn, David H.; Eisenman, Joshua (2023). China's Relations with Africa: a New Era of Strategic Engagement. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-21001-0. 
  36. ^ Osborn, Kris (2022-03-21). „China Modernizes Its Russian-Built Destroyers With New Weapons”. The National Interest (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 4. 2. 2023. g. Pristupljeno 2022-11-12. 
  37. ^ Gao, Charlie (2021-01-01). „How China Got Their Own Russian-Made Su-27 "Flanker" Jets”. The National Interest (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 5. 12. 2022. g. Pristupljeno 2022-11-12. 
  38. ^ Kadam, Tanmay (26. 9. 2022). „2 Russian Su-30 Fighters, The Backbone Of Indian & Chinese Air Force, Knocked Out By Ukraine – Kiev Claims”. The Eurasian Times (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 12. 11. 2022. g. Pristupljeno 2022-11-12. 
  39. ^ Larson, Caleb (2021-05-11). „China's Deadly Kilo-Class Submarines Are From Russia With Love”. The National Interest (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 4. 2. 2023. g. Pristupljeno 2022-11-12. 
  40. ^ Vavasseur, Xavier (21. 8. 2022). „Five Type 052D Destroyers Under Construction In China”. Naval News. Arhivirano iz originala 25. 8. 2022. g. Pristupljeno 12. 11. 2022. 
  41. ^ Wertheim, Eric (januar 2020). „China's Luyang III/Type 052D Destroyer Is a Potent Adversary”. United States Naval Institute. Arhivirano iz originala 10. 6. 2023. g. Pristupljeno 12. 11. 2022. 
  42. ^ Rogoway, Tyler; Helfrich, Emma (18. 7. 2022). „China's J-10 Fighter Spotted In New 'Big Spine' Configuration (Updated)”. The Warzone. Arhivirano iz originala 12. 11. 2022. g. Pristupljeno 12. 11. 2022. 
  43. ^ Osborn, Kris (2022-10-04). „China Boosts J-20 Fighter Production to Counter U.S. Stealth Fighters”. The National Interest (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 1. 12. 2022. g. Pristupljeno 2022-11-12. 
  44. ^ Funaiole, Matthew P. (4. 8. 2021). „A Glimpse of Chinese Ballistic Missile Submarines”. Center for Strategic & International Studies (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 7. 10. 2023. g. 
  45. ^ Lendon, Brad (2022-06-25). „Never mind China's new aircraft carrier, these are the ships the US should worry about”. CNN (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 12. 11. 2022. g. Pristupljeno 2022-11-12. 
  46. ^ „Fujian aircraft carrier doesn't have radar, weapon systems yet, photos show”. South China Morning Post (na jeziku: engleski). 2022-07-19. Arhivirano iz originala 12. 11. 2022. g. Pristupljeno 2022-11-12. 
  47. ^ Hendrix, Jerry (2022-07-06). „The Ominous Portent of China's New Carrier”. National Review (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 12. 11. 2022. g. Pristupljeno 2022-11-12. 
  48. ^ „China establishes Rocket Force and Strategic Support Force – China Military Online”. Arhivirano iz originala 10. 4. 2016. g. Pristupljeno 2. 1. 2016. 
  49. ^ a b v g Duan, Lei (2024). „Towards a More Joint Strategy: Assessing Chinese Military Reforms and Militia Reconstruction”. Ur.: Fang, Qiang; Li, Xiaobing. China under Xi Jinping: A New Assessment. Leiden University Press. ISBN 9789087284411. JSTOR jj.15136086. 
  50. ^ „Exclusive: Massive parade tipped for PLA's 90th birthday”. South China Morning Post (na jeziku: engleski). 2017-03-15. Arhivirano iz originala 12. 11. 2022. g. Pristupljeno 2022-11-12. 
  51. ^ Buckley, Chris (2017-07-30). „China Shows Off Military Might as Xi Jinping Tries to Cement Power”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Arhivirano iz originala 7. 10. 2021. g. Pristupljeno 2021-10-12. 
  52. ^ „Troop and police contributors”. United Nations Peacekeeping (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 30. 6. 2019. g. Pristupljeno 2021-10-29. 
  53. ^ „UNMISS Fact Sheet”. UNMISS. Arhivirano iz originala 23. 4. 2021. g. Pristupljeno 22. 12. 2017. 
  54. ^ Tellis, Ashley J. (jun 2020). Hustling in the Himalayas: The Sino-Indian Border Confrontation (PDF). Carnegie Endowment for International Peace (Izveštaj). Arhivirano (PDF) iz originala 18. 2. 2021. g. Pristupljeno 29. 6. 2020. „These efforts to bring new territorial enclaves under Chinese control are occurring simultaneously at several different locations, such as on the northern bank of the Pangong Tso, at Hot Springs, and in the Galwan Valley, places that all lie astride the LAC in eastern Ladakh” 
  55. ^ a b v Liu, Zhen (18. 10. 2022). „What is China's Central Military Commission and why is it so powerful?”. South China Morning Post. Arhivirano iz originala 20. 9. 2023. g. Pristupljeno 18. 9. 2023. 
  56. ^ The Political System of the People's Republic of China. Chief Editor Pu Xingzu, Shanghai, 2005, Shanghai People's Publishing House. ISBN 7-208-05566-1 Chapter 11, the State Military System, pp. 369–392.
  57. ^ „Xi Jinping Has a New Title: Commander-in-Chief of the People's Liberation Army”. The Diplomat. Arhivirano iz originala 6. 10. 2021. g. Pristupljeno 2021-09-30. 
  58. ^ „Considerations for replacing Military Area Commands with Theater Commands”. english.chinamil.com.cn. Arhivirano iz originala 23. 2. 2018. g. Pristupljeno 13. 1. 2019. 
  59. ^ ATP 7-100.3: Chinese Tactics 2021, str. 2-4.
  60. ^ Saunders et al. 2019, str. 235.
  61. ^ ATP 7-100.3: Chinese Tactics 2021, str. 2-5–2-6.
  62. ^ Saunders et al. 2019, str. 355.
  63. ^ Saunders et al. 2019, str. 715.
  64. ^ Saunders et al. 2019, str. 714.
  65. ^ a b Saunders et al. 2019, str. 137.
  66. ^ Saunders et al. 2019, str. 61.
  67. ^ Saunders et al. 2019, str. 146.
  68. ^ a b Saunders et al. 2019, str. 234.
  69. ^ a b v g d Greška kod citiranja: Nevažeća oznaka <ref>; nema teksta za reference pod imenom Studies2020.
  70. ^ China plans military reform to enhance its readiness Arhivirano 2 januar 2014 na sajtu Wayback Machine – The-Japan-news.com
  71. ^ Jia Nan (贾楠) (5. 7. 2021). 4人晋升上将！. Sina (na jeziku: kineski). Arhivirano iz originala 9. 7. 2021. g. Pristupljeno 6. 7. 2021. 
  72. ^ Chi-yuk, Choi (27. 5. 2013). „PLA Navy's three fleets meet in South China Sea for rare show of force”. South China Morning Post. Arhivirano iz originala 10. 12. 2022. g. Pristupljeno 10. 12. 2022. 
  73. ^ The PLA Navy: New Capabilities and Missions for the 21st Century (PDF) (Izveštaj). Washington, D.C.: Office of Naval Intelligence. 2. 12. 2015. Arhivirano (PDF) iz originala 10. 12. 2022. g. Pristupljeno 10. 12. 2022. 
  74. ^ Farley, Robert (10. 11. 2021). „Does China Qualify as Having a True Blue Water Navy?”. The National Interest. Arhivirano iz originala 11. 2. 2024. g. Pristupljeno 10. 12. 2022. 
  75. ^ „China launches two destroyers with tech similar to US Navy's Aegis system”. 3. 7. 2018. Arhivirano iz originala 15. 2. 2022. g. Pristupljeno 6. 7. 2018. 
  76. ^ Military and Security Developments Involving the People's Republic of China 2020 Annual Report to Congress (PDF) (na jeziku: engleski). U.S. Department of Defense. 2021-07-09. Arhivirano (PDF) iz originala 9. 7. 2022. g. Pristupljeno 13. 11. 2022. 
  77. ^ 习近平今再晋升5名上将. rfi.fr (na jeziku: kineski). 6. 9. 2021. Arhivirano iz originala 7. 9. 2021. g. Pristupljeno 7. 9. 2021. 
  78. ^ International Institute for Strategic Studies (2018). „Chapter Six: Asia”. The Military Balance (na jeziku: engleski). Routledge. 118 (1): 261—265. ISSN 0459-7222. doi:10.1080/04597222.2018.1416982. 
  79. ^ a b Trevethan, Lawrence (2018). "Brigadization" of the PLA Air Force (PDF). Defense Technical Information Center. China Aerospace Studies Institute (CASI). str. 1—3. ISBN 978-1718721159. Arhivirano (PDF) iz originala 3. 9. 2023. g. Pristupljeno 2024-05-16. 
  80. ^ International Institute for Strategic Studies (2024-02-12). The Military Balance 2024 (na jeziku: engleski) (1 izd.). London: Routledge. str. 261—265. ISBN 978-1-003-48583-4. doi:10.4324/9781003485834. 
  81. ^ „The Dragon's Wing: The People's Liberation Army Air Force's Strategy > Air University (AU) > Journal of Indo-Pacific Affairs Article Display”. www.airuniversity.af.edu. Arhivirano iz originala 22. 8. 2022. g. Pristupljeno 2024-05-16. 
  82. ^ Chang 2002
  83. ^ Coniglio 2006, P.44
  84. ^ Marcus, Clay; Rod, Lee (24. 9. 2021). „Star General Chang Dingqiu Takes Command of China's Air Force”. The Diplomat. Arhivirano iz originala 27. 9. 2021. g. Pristupljeno 9. 10. 2021. 
  85. ^ „[军事报道]张又侠在出席中央军委纪委扩大会议时强调 坚决贯彻全面从严治党战略方针 深入做好新时代军队纪检监察工作” [[Military Report] Zhang Youxia, when attending the enlarged meeting of the Disciplinary Commission of the Central Military Commission, emphasized that we must resolutely implement the strategic policy of strictly governing the party in an all-round way and do a good job in the military discipline inspection and supervision work in the new era.]. [[China Central Television] (na jeziku: kineski). 22. 1. 2022. Arhivirano iz originala 22. 1. 2022. g. 
  86. ^ Lee, Roderick; Béraud-Sudreau, Lucie; Brewster, David; Cairns, Christopher; Ellis, R. Evan; Herlevi, April; Nantulya, Paul; Nouwens, Meia; Pincus, Rebecca; Wuthnow, Joel (2022). „PLA Rocket Force as a Service: New Team Player or Increasingly Irrelevant?”. Enabling a More Externally Focused and Operational Pla – 2020 Pla Conference Papers: 133—154. Arhivirano iz originala 10. 12. 2022. g. Pristupljeno 10. 12. 2022. 
  87. ^ Kristensen, Hans M.; Korda, Matt (2021-11-02). „Chinese nuclear weapons, 2021”. Bulletin of the Atomic Scientists (na jeziku: engleski). 77 (6): 318—336. Bibcode:2021BuAtS..77f.318K. ISSN 0096-3402. S2CID 244118657. doi:10.1080/00963402.2021.1989208. 
  88. ^ Xiu, Ma (24. 10. 2022). PLA Rocket Force Organization (PDF) (Izveštaj). China Aerospace Studies Institute. Arhivirano (PDF) iz originala 24. 10. 2022. g. Pristupljeno 10. 12. 2022. 

Literatura

uredi
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Народноослободилачка_армија&oldid=28472114”