กรมขุนสุรินทรสงคราม

ระวังสับสนกับ กรมขุนสุรินทรสงคราม (ราชวงศ์ธนบุรี) พระราชนัดดา หรือเจ้าฟ้าจีด (นามปากการัชกาลที่ ๑) ในเพลงยาวเจ้าฟ้าจีด

กรมขุนสุรินทรสงคราม
สิ้นพระชนม์	พ.ศ. 2309 เมืองพิษณุโลก อาณาจักรอยุธยา
พระราชบุตร	หม่อมเจ้าฉิม
ราชวงศ์	บ้านพลูหลวง
พระราชบิดา	พระองค์เจ้าแก้ว (หรือ พระองค์เจ้าดำ)
พระราชมารดา	เจ้าฟ้าเทพ

กรมขุนสุรินทรสงคราม (ไม่ปรากฏ – พ.ศ. 2309) มีพระนามเดิมว่า เจ้าฟ้าจีด หรือ เจ้าฟ้าจิตร หรือ เจ้าฟ้าจิต ประสูติแต่พระองค์เจ้าแก้ว (พระราชพงศาวดารว่าเป็น พระองค์เจ้าดำ) พระราชโอรสของสมเด็จพระเพทราชาเป็นพระบิดา กับเจ้าฟ้าเทพ พระราชธิดาของสมเด็จพระที่นั่งท้ายสระเป็นพระมารดา เป็นพระราชนัดดาของสมเด็จพระเพทราชา มีพระกนิษฐาชื่อเจ้าฟ้าสังวาลย์และเจ้าฟ้านิ่ม และเป็นพระญาติกับเจ้าพระยาพิษณุโลก (เรือง)

กรมขุนสุรินทรสงครามเสด็จลี้ภัยพร้อมพรรคพวกเข้ายึดเมืองพิษณุโลกก่อนการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สองแล้วถูกเจ้าพระยาพิษณุโลก (เรือง) จับถ่วงน้ำจนสิ้นพระชนม์ ณ เมืองพิษณุโลก

พระประวัติ

เมื่อปลายรัชกาลสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ กรมขุนสุรินทรสงครามต้องโทษพระราชอาญาถูกจำอยู่ในกรุงศรีอยุธยา เจ้าพระยาพิษณุโลก (เรือง) ได้ช่วยพาหนีออกจากที่คุมขัง

เมื่อ พ.ศ. 2309 รัชกาลสมเด็จพระที่นั่งสุริยาศน์อมรินทร์ก่อนการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง กรมขุนสุรินทรสงครามต้องโทษพระราชอาญาถูกจำคุกอยู่ในพระราชวังหลวงกรุงศรีอยุธยาได้เสด็จลี้ภัยไปยังเมืองพระพิษณุโลกโดยการช่วยเหลือของหลวงโกษา (ยัง) ในระหว่างที่เจ้าพระยาพิษณุโลก (เรือง) กำลังติดศึกกับพม่าที่เมืองสุโขทัย กรมขุนสุรินทรสงครามกับพรรคพวกได้เข้ายึดเมืองพิษณุโลก กวาดเอาทรัพย์สินแล้วจึงจุดเพลิงเผาจวนเจ้าเมือง กวาดผู้คนแล้วจึงตั้งรักษาเมืองพิษณุโลกไว้

เจ้าพระยาพิษณุโลก (เรือง) ทราบข่าวจากท่านผู้หญิงเชียงจึงเลิกทัพกลับมาปราบกรมขุนสุรินทรสงคราม เมื่อจับตัวได้จึงส่งตัวกรมขุนสุรินทรสงครามไปรับโทษในกรุงศรีอยุธยาแต่มีพม่าตั้งทัพที่บ้านกูบและที่เมืองนครสวรรค์จึงไม่สามารถไปยังกรุงศรีอยุธยาได้ เจ้าพระยาพิษณุโลก (เรือง) จึงใช้อำนาจตามพระแสงราชศัตราอาญาสิทธิ์เพื่อสำเร็จโทษเชื้อพระวงศ์ โดยสั่งให้ทหารนำกรมขุนสุรินทรสงครามไปถ่วงน้ำที่เกยชัยบริเวณน้ำน่าน และน้ำยมจนสิ้นพระชนม์ พรรคพวกถูกประหารสิ้นโทษฐานก่อกบฏ ยกเว้นหม่อมเจ้าหญิงฉิมพระธิดาให้อยู่ในความปกครองของเจ้าเมืองพิษณุโลก ใน จดหมายเหตุความทรงจำ ของกรมหลวงนรินทรเทวี ว่า "ไปตีพิษณุโลก ได้หม่อมฉิมลูกเจ้าฟ้าจิตร" เมื่อคราวสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีไปตีชุมนุมเจ้าพระฝาง (เรือน) แต่ พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา กล่าวขัดแย้งว่า "...หม่อมเจ้าฉิมบุตรีเจ้าฟ้าจืดหนึ่ง เจ้าทั้งนี้ตกอยู่กับพระนายกอง ณ ค่ายโพธิ์สามต้น" เมื่อคราวสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีไปตีค่ายโพธิ์สามต้น

พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ฉบับตัวเขียน กล่าวว่า :-

ขณะนั้นจึ่งเชียงภรรยาเจ้าพญาพิศณุโลก หนีลงเรือน้อยกับพักพวกบ่าวไพร่ขึ้นไป ณะ เมืองโศกโขไทย แจ้งความแก่เจ้าพญาพิศณุโลกๆ ก็โกรธจึ่งเลิกทัพลงมาชุมพล ณะ หลังเมืองพิจิตร แล้วยกไปตั้งค่าย ณะ ท้ายเมืองพิศณุโลก ได้รบกับพวกจ้าวฟ้าจีดหลายเพลา จ้าวฟ้าจีดจึ่งแตกหนีออกจากเมืองตามไปจับตัวได้ จึ่งจำจ้าวฟ้าจีดใส่กรงลงเรือส่งลงมา ณะ กรุง มาถึงท้ายทุ่งสากเหล็กผู้คุมรู้ว่าทับพม่ามาตั้งอยู่ ณะ เมืองนครสวรรค์ จึ่งคุมจ้าวกลับขึ้นไป เจ้าพญาพิศณุโลกก็ให้เอาจ้าวฟ้าจีดถ่วงน้ำเสีย

พระโอรสธิดา

• หม่อมเจ้าฉิม (ต่อมาคือ เจ้าจอมฉิมในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี)

พระอิสริยยศ

• เจ้าฟ้าจีด
• กรมขุนสุรินทรสงคราม หรือ กรมขุนสิรินทรสงคราม

พงศาวลี

พงศาวลีของกรมขุนสุรินทรสงคราม

4. (=24.) สมเด็จพระเพทราชา                             9. ท้าวศรีสัจจา (พระนมเปรม)                       2. พระองค์เจ้าแก้ว                                   1. กรมขุนสุรินทรสงคราม                                         24. (=4.) สมเด็จพระเพทราชา               12. สมเด็จพระเจ้าสุริเยนทราธิบดี                       25. นางกุสาวดี               6. สมเด็จพระที่นั่งท้ายสระ                             13. สมเด็จพระพันวษา                       3. เจ้าฟ้าเทพ                                   7. กรมหลวงราชานุรักษ์

อ้างอิง

เชิงอรรถ