İçeriğe atla

Cevher Dudayev: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
kaynak eklendi - kaynaksız şablon çıkarıldı
k →Kaynakça: Kaynakça düzeltmesi
(16 kullanıcı tarafından yapılan 29 ara revizyon gösterilmiyor)
1. satır: 1. satır:
{{Makam sahibi bilgi kutusu
{{Makam sahibi bilgi kutusu
| isim = Cahar Dudayev
| isim = Cevher Dudayev
| resim = Djokhar Doudaïev.jpg
| resim = Djokhar Doudaïev.jpg
| imagesize = 225px
| imagesize =
| sıra =
| sıra =
| makam = [[İçkerya Çeçen Cumhuriyeti]] 1. [[İçkerya Çeçen Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı|Cumhurbaşkanı]]
| makam = 1. [[Çeçen İçkerya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı]]
| dönembaşı = 9 Kasım 1991
| dönembaşı = 1 Kasım 1991
| dönemsonu = 21 Nisan 1996
| dönemsonu = 21 Nisan 1996
| öncegelen =
| öncegelen =
| sonragelen = [[Zelimhan Yandarbiyev]]
| sonragelen = [[Zelimhan Yandarbiyev]] (vekaleten)
| makam1 = [[İçkerya]] Başbakanı
| dönembaşı1 = 9 Kasım 1991
| dönemsonu1 = 21 Nisan 1996
| sonragelen1= [[Zelimhan Yandarbiyev]]
<!-- Kişisel Bilgiler -->| doğum_tarihi = {{Doğum tarihi|1944|2|15}}
<!-- Kişisel Bilgiler -->| doğum_tarihi = {{Doğum tarihi|1944|2|15}}
| doğum_yeri =
| doğum_yeri = Yalhara, [[Çeçen-İnguşya ÖSSC]], [[Sovyetler Birliği]]
| ölüm_tarihi = {{Ölüm tarihi|1996|4|21}}
| ölüm_tarihi = {{Ölüm tarihi ve yaşı|1996|4|21|1944|2|15}}
| ölüm_yeri = [[Grozni]]
| ölüm_yeri = Gehi-Çu, [[Çeçen İçkerya Cumhuriyeti]]
| ölüm_nedeni = [[Suikast]]
| doğum_adı =
| doğum_adı =
| vatandaşlığı = [[İçkerya]]
| milliyeti = [[Çeçen]]
| milliyeti = [[Çeçen]]
| partisi = [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi]] (1968—1990)<br />[[Çeçen Halkının Millî Kongresi]] (1990—1996)
| etnik_kökeni = [[Çeçen]]
| partisi = [[Çeçen Ulusal Kongresi ]]
| çocukları =
| çocukları =
| eşi = Alla Dudayeva
| ebeveynler =
| ebeveynler =
| ilişkiler =
| ilişkiler =
| öğrenim = Tambov&nbsp;Yüksek Askeri Havacılık Okulu<br />Gagarin&nbsp;Hava Kuvvetleri Akademisi
| öğrenim = [[Harp Akademisi]], [[Üniversite]]
| meslek = [[General]], [[Siyasetçi]], [[Aktivist]]
| meslek = [[General]] (askerî havacı), [[Siyasetçi]], [[Aktivist]]
| bağlılığı = {{SSCB}} <br> {{Flagicon image|Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg}} [[İçkerya]]
| alanı = [[Sovyet Hava Kuvvetleri]]<br />[[Çeçen İçkerya Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri|İçkerya Silahlı Kuvvetleri]]
| rütbesi = [[Tümgeneral]]
|hizmetyılları = {{Flagicon image|Flag of the Soviet Union.svg}} 1962–1990<br />{{Flagicon image|Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg}} 1991–1996
|kumandaettiği = 326. Ağır Bombardıman Uçağı Havacılık Tümeni (1987—1991) {{•}} (Başkomutan sıfatıyla) Çeçen ordusu (1991—1996)
|savaşları = [[Sovyet-Afgan Savaşı]]<br />[[Birinci Çeçen Savaşı]]
| ödüller = {{Kızıl Bayrak Nişanı}} {{Kızıl Yıldız Nişanı}} {{"1941-1945 Büyük Vatanseverlik Savaşında Zaferin Yirmi Yılı" Jübile Madalyası}} {{"SSCB Silahlı Kuvvetlerinin 50 Yılı" Jübile Madalyası}} {{"SSCB Silahlı Kuvvetlerinin 60 Yılı" Jübile Madalyası}} {{"SSCB Silahlı Kuvvetlerinin 70 Yılı" Jübile Madalyası}} {{Kusursuz Hizmet Madalyası 1. Derece}} {{Kusursuz Hizmet Madalyası 2. Derece}} {{Kusursuz Hizmet Madalyası 3. Derece}} {{"SSCB Silahlı Kuvvetleri Gazisi" Madalyası}} {{"Enternasyonalist Savaşçıya" Rozeti}} {{"Minnettar Afgan halkından Enternasyonalist Savaşçıya" Madalyası}}
| imza = Signature of Dzhokhar Dudayev.png
| imza = Signature of Dzhokhar Dudayev.png
}}
}}
'''Cevher Musayeviç Dudayev''' ({{dil|ce|Дудин Муса-кӀант Джохар}}, ''Dudin Musa-khant Dƶoxar''; {{dil|ru|Джоха́р Муса́евич Дуда́ев}}; 15 Şubat 1944 – 21 Nisan 1996), [[Sovyet Hava Kuvvetleri]] generali olmuş bir [[Çeçenler|Çeçen]] liderdi. 1991'den 1996'daki ölümüne kadar [[Kuzey Kafkasya]]'da ayrılık bir bölge olan [[Çeçen İçkerya Cumhuriyeti]]'nin [[İçkerya Çeçen Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı|cumhurbaşkanlığını]] yapmıştı.
'''Cevher Musayeviç Dudayev''' ({{dil|ce|Дудин Муса-кӀант Джохар}}, ''Dudin Musa-khant Dƶoxar''; {{dil|ru|Джоха́р Муса́евич Дуда́ев}}; 15 Şubat 1944 – 21 Nisan 1996), [[Sovyet Hava Kuvvetleri]] generali olmuş [[Çeçenler|Çeçen]] lider. 1991'den 1996'daki ölümüne kadar [[Kuzey Kafkasya]]'da ayrılıkçı bir bölge olan [[Çeçen İçkerya Cumhuriyeti]]'nin [[Çeçen İçkerya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı|cumhurbaşkanlığını]] yapmıştı.


==Biyografi==
==Yaşamı==
Cevher Dudayev 15 Şubat 1944’te [[Çeçenistan]]’ın Yelhoroy Köyü’nde Musa ve Rabia Dudayev çiftinin 13. evladı olarak dünyaya geldi. 27 Şubat 1944’te henüz kundaktayken [[Kazakistan|Kazakistan’a]] gönderildi. 1957'deki geri dönüşüne kadar da [[Çimkent]] şehrinde yaşadı.
Cevher Dudayev 15 Şubat 1944’te [[Çeçenistan]]’ın Yelhoroy Köyü’nde Musa ve Rabia Dudayev çiftinin 13. çocuğu olarak dünyaya geldi. 27 Şubat 1944’te henüz kundaktayken [[Kazakistan]]’a gönderildi. 1957'deki geri dönüşüne kadar da [[Çimkent]] şehrinde yaşadı.


===Askerî kariyeri===
===Askerî kariyeri===
Orta okulu eğitimini [[Sibirya]]'da tamamladı ve [[Tambov]] Hava Harp Okulu’na girdi. 1966 yılında Uzun Mesafe Uçak Pilotluğu ve Mühendisliği Okulu’nu, devamında da [[Gagarin Hava Harp Akademisi]]’ni bitiren Dudayev, 1. Sınıf pilot ve mühendis ünvanını kazandı.
Orta okulu eğitimini [[Sibirya]]'da tamamladı ve [[Tambov]] Hava Harp Okulu’na girdi. 1966 yılında Uzun Mesafe Uçak Pilotluğu ve Mühendisliği Okulu’nu, devamında da [[Gagarin Hava Harp Akademisi]]’ni bitiren Dudayev, 1. Sınıf pilot ve mühendis ünvanını kazandı.


[[Sovyetler Birliği|SSCB]] hükûmeti tarafından kendisine 12 madalya verildi. [[Tümgeneral]]liğe terfi etti. Stratejik Hava Kuvvetleri'nde tümen komutanı olarak atanan ilk [[müslüman]] oldu.{{kaynak belirt}}[[Dosya:Dzhokhar Dudayev tablet at Barclay hotel in Tartu-edit.JPG|küçükresim|200px|Tartu Anıtı|alt=|sol]]
[[Sovyetler Birliği|SSCB]] hükûmeti tarafından kendisine 12 madalya verildi. [[Tümgeneral]]liğe terfi etti. Stratejik Hava Kuvvetleri'nde tümen komutanı olarak atanan ilk [[müslüman]] oldu.{{kaynak belirt}}[[Dosya:Dzhokhar Dudayev tablet at Barclay hotel in Tartu-edit.JPG|küçükresim|upright=0.91|Tartu Anıtı|alt=|sol]]


1989'da [[Estonya]]'da stratejik hava kuvvetleri filoları komutanlığında görev yaparken [[Baltık Ülkeleri]]'nde başlayan bağımsızlık hareketlerinin kuvvet kullanılarak bastırılması için [[Moskova]]'dan emir aldı ancak bu emri yerine getirmedi. Moskova bu itaatsizliği üzerine Dudayev'i ceza olarak askerî birliği ile birlikte [[Grozni]]'ye sürgüne gönderdi. Dudayev, ordudaki görevinden 1990 yılının Mayıs ayında istifa etti.
1989'da [[Estonya]]'da stratejik hava kuvvetleri filoları komutanlığında görev yaparken [[Baltık Ülkeleri]]'nde başlayan bağımsızlık hareketlerinin kuvvet kullanılarak bastırılması için [[Moskova]]'dan emir aldı ancak bu emri yerine getirmedi. Moskova bu itaatsizliği üzerine Dudayev'i ceza olarak askerî birliği ile birlikte [[Grozni]]'ye sürgüne gönderdi. Dudayev, ordudaki görevinden 1990 yılının Mayıs ayında istifa etti.


===Politika kariyeri===
===Politika kariyeri===
Kasım 1990'da toplanan [[Çeçen Halkı Milli Kongresi|Çeçen Halkı Milli Kongresi'ne]] davet edildi ve sonradan "Çeçen Milli Kongresi" adını alan bu halk meclisinin icra heyeti başkanlığına seçildi.
Kasım 1990'da toplanan [[Çeçen Halkı Milli Kongresi]]'ne davet edildi ve sonradan "Çeçen Milli Kongresi" adını alan bu halk meclisinin icra heyeti başkanlığına seçildi.


19-21 Ağustos 1991'de [[Gorbaçov]]'a karşı başarısız darbe teşebbüsü sırasında darbecilerin karşısında yer aldı. Sonrasında, darbecilerle işbirliği yapan [[Çeçen-İnguş Cumhuriyeti]] hükûmetini düşürmek için başlatılan halk hareketinin başına geçti. 27 Ekim 1991'de yapılan seçimlerde %85 oranında oy alarak Çeçenistan Cumhurbaşkanlığı'na seçildi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.aa.com.tr/tr/dunya/cecenistan-da-bagimsizligin-sembol-ismi-cahar-dudayev/1812753|başlık=Çeçenistan’da bağımsızlığın sembol ismi: Cahar Dudayev|erişimtarihi=8 Şubat 2021|tarih=21 Nisan 2020|yayıncı=Anadolu Ajansı}}</ref>
19-21 Ağustos 1991'de [[Gorbaçov]]'a karşı başarısız darbe teşebbüsü sırasında darbecilerin karşısında yer aldı. Sonrasında, darbecilerle işbirliği yapan [[Çeçen-İnguş Cumhuriyeti]] hükûmetini düşürmek için başlatılan halk hareketinin başına geçti. 27 Ekim 1991'de yapılan seçimlerde %85 oranında oy alarak Çeçenistan Cumhurbaşkanlığı'na seçildi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.aa.com.tr/tr/dunya/cecenistan-da-bagimsizligin-sembol-ismi-cahar-dudayev/1812753 | başlık = Çeçenistan’da bağımsızlığın sembol ismi: Cahar Dudayev | erişimtarihi = 8 Şubat 2021 | tarih = 21 Nisan 2020 | yayıncı = Anadolu Ajansı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200511023312/https://www.aa.com.tr/tr/dunya/cecenistan-da-bagimsizligin-sembol-ismi-cahar-dudayev/1812753 | arşivtarihi = 11 Mayıs 2020}}</ref>


Cevher Dudayev, [[Rusya]]'nın 11 Aralık 1994 tarihinde [[Çeçenistan]]'a karşı başlattığı askerî harekâta karşı [[cihat]] ilan etti, Dudayev'in liderliğindeki Çeçen halkı, iki yıla yakın bir süre devam edecek çatışmalara başladı.
Cevher Dudayev, [[Rusya]]'nın 11 Aralık 1994 tarihinde [[Çeçenistan]]'a karşı başlattığı askerî harekâta karşı [[cihat]] ilan etti, Dudayev'in liderliğindeki Çeçen halkı, iki yıla yakın bir süre devam edecek çatışmalara başladı.


Cevher Dudayev, 21 Nisan 1996'da Rus bir senatörle telefonda görüşürken telefon sinyalinden konumu tespit edildi ve lazer güdümlü savaş uçağı füzesiyle öldürüldü. Ölümünün ardından Rus asıllı eşi Alla Dudayeva, Cahar Dudayev'in mücadelesini anlatan "Milyon Birinci" isimli kitabını yazdı. Kitap, Türkçeye de çevrildi.Kitap, ismini [[Reuters]] ile yaptığı röportajda söylediği, "Çeçenlerin bir milyon generali var, ben milyon birinciyim'' sözünden almıştı.
Cevher Dudayev, 21 Nisan 1996'da Rus bir senatörle telefonda görüşürken telefon sinyalinden konumu tespit edildi ve lazer güdümlü savaş uçağı füzesiyle öldürüldü. Ölümünün ardından Rus asıllı eşi Alla Dudayeva, Cahar Dudayev'in mücadelesini anlatan "Milyon Birinci" isimli kitabını yazdı. Kitap, Türkçeye de çevrildi. Kitap, ismini [[Reuters]] ile yaptığı röportajda söylediği, "Çeçenlerin bir milyon generali var, ben milyon birinciyim" sözünden almıştı.

== Dış bağlantılar ==
{{Wikiquote}}
{{Commons kategori|Dzhokhar Dudayev}}


==Kaynakça==
==Kaynakça==
50. satır: 65. satır:


{{Çeçenistan liderleri}}
{{Çeçenistan liderleri}}

{{Otorite kontrolü}}


[[Kategori:1944 doğumlular]]
[[Kategori:1944 doğumlular]]
[[Kategori:1996 yılında ölenler]]
[[Kategori:1996 yılında ölenler]]
[[Kategori:Çeçen siyasetçiler]]
[[Kategori:Çeçen siyasetçiler]]
[[Kategori:Çeçen Cumhuriyeti başkanları]]
[[Kategori:Suikast sonucu ölen Çeçenler]]
[[Kategori:Suikast sonucu ölen Çeçenler]]
[[Kategori:Darbe ile iktidara gelenler]]
[[Kategori:Darbe ile iktidara gelenler]]

Sayfanın 11.55, 1 Mayıs 2024 tarihindeki hâli

Cevher Dudayev
1. Çeçen İçkerya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı
Görev süresi
1 Kasım 1991 - 21 Nisan 1996
Yerine gelen Zelimhan Yandarbiyev (vekaleten)
İçkerya Başbakanı
Görev süresi
9 Kasım 1991 - 21 Nisan 1996
Yerine gelen Zelimhan Yandarbiyev
Kişisel bilgiler
Doğum 15 Şubat 1944(1944-02-15)
Yalhara, Çeçen-İnguşya ÖSSC, Sovyetler Birliği
Ölüm 21 Nisan 1996 (52 yaşında)
Gehi-Çu, Çeçen İçkerya Cumhuriyeti
Ölüm nedeni Suikast
Milliyeti Çeçen
Partisi Sovyetler Birliği Komünist Partisi (1968—1990)
Çeçen Halkının Millî Kongresi (1990—1996)
Evlilik(ler) Alla Dudayeva
Bitirdiği okul Tambov Yüksek Askeri Havacılık Okulu
Gagarin Hava Kuvvetleri Akademisi
Mesleği General (askerî havacı), Siyasetçi, Aktivist
Ödülleri
İmzası
Askerî hizmeti
Bağlılığı  Sovyetler Birliği
İçkerya
Branşı Sovyet Hava Kuvvetleri
İçkerya Silahlı Kuvvetleri
Hizmet yılları 1962–1990
1991–1996
Rütbesi Tümgeneral
Komutası 326. Ağır Bombardıman Uçağı Havacılık Tümeni (1987—1991)  • (Başkomutan sıfatıyla) Çeçen ordusu (1991—1996)
Çatışma/savaşları Sovyet-Afgan Savaşı
Birinci Çeçen Savaşı

Cevher Musayeviç Dudayev (Çeçence: Дудин Муса-кӀант Джохар, Dudin Musa-khant Dƶoxar; Rusça: Джоха́р Муса́евич Дуда́ев; 15 Şubat 1944 – 21 Nisan 1996), Sovyet Hava Kuvvetleri generali olmuş Çeçen lider. 1991'den 1996'daki ölümüne kadar Kuzey Kafkasya'da ayrılıkçı bir bölge olan Çeçen İçkerya Cumhuriyeti'nin cumhurbaşkanlığını yapmıştı.

Yaşamı

Cevher Dudayev 15 Şubat 1944’te Çeçenistan’ın Yelhoroy Köyü’nde Musa ve Rabia Dudayev çiftinin 13. çocuğu olarak dünyaya geldi. 27 Şubat 1944’te henüz kundaktayken Kazakistan’a gönderildi. 1957'deki geri dönüşüne kadar da Çimkent şehrinde yaşadı.

Askerî kariyeri

Orta okulu eğitimini Sibirya'da tamamladı ve Tambov Hava Harp Okulu’na girdi. 1966 yılında Uzun Mesafe Uçak Pilotluğu ve Mühendisliği Okulu’nu, devamında da Gagarin Hava Harp Akademisi’ni bitiren Dudayev, 1. Sınıf pilot ve mühendis ünvanını kazandı.

SSCB hükûmeti tarafından kendisine 12 madalya verildi. Tümgeneralliğe terfi etti. Stratejik Hava Kuvvetleri'nde tümen komutanı olarak atanan ilk müslüman oldu.[kaynak belirtilmeli]

Tartu Anıtı

1989'da Estonya'da stratejik hava kuvvetleri filoları komutanlığında görev yaparken Baltık Ülkeleri'nde başlayan bağımsızlık hareketlerinin kuvvet kullanılarak bastırılması için Moskova'dan emir aldı ancak bu emri yerine getirmedi. Moskova bu itaatsizliği üzerine Dudayev'i ceza olarak askerî birliği ile birlikte Grozni'ye sürgüne gönderdi. Dudayev, ordudaki görevinden 1990 yılının Mayıs ayında istifa etti.

Politika kariyeri

Kasım 1990'da toplanan Çeçen Halkı Milli Kongresi'ne davet edildi ve sonradan "Çeçen Milli Kongresi" adını alan bu halk meclisinin icra heyeti başkanlığına seçildi.

19-21 Ağustos 1991'de Gorbaçov'a karşı başarısız darbe teşebbüsü sırasında darbecilerin karşısında yer aldı. Sonrasında, darbecilerle işbirliği yapan Çeçen-İnguş Cumhuriyeti hükûmetini düşürmek için başlatılan halk hareketinin başına geçti. 27 Ekim 1991'de yapılan seçimlerde %85 oranında oy alarak Çeçenistan Cumhurbaşkanlığı'na seçildi.[1]

Cevher Dudayev, Rusya'nın 11 Aralık 1994 tarihinde Çeçenistan'a karşı başlattığı askerî harekâta karşı cihat ilan etti, Dudayev'in liderliğindeki Çeçen halkı, iki yıla yakın bir süre devam edecek çatışmalara başladı.

Cevher Dudayev, 21 Nisan 1996'da Rus bir senatörle telefonda görüşürken telefon sinyalinden konumu tespit edildi ve lazer güdümlü savaş uçağı füzesiyle öldürüldü. Ölümünün ardından Rus asıllı eşi Alla Dudayeva, Cahar Dudayev'in mücadelesini anlatan "Milyon Birinci" isimli kitabını yazdı. Kitap, Türkçeye de çevrildi. Kitap, ismini Reuters ile yaptığı röportajda söylediği, "Çeçenlerin bir milyon generali var, ben milyon birinciyim" sözünden almıştı.

Dış bağlantılar

Vikisöz'de Cevher Dudayev ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.
Wikimedia Commons'ta Cevher Dudayev ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "Çeçenistan'da bağımsızlığın sembol ismi: Cahar Dudayev". Anadolu Ajansı. 21 Nisan 2020. 11 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Cevher_Dudayev&oldid=32646745" sayfasından alınmıştır