عمادالدین نسیمی

عمادالدین نسیمی
آد	عماد الدین نسیمی
قیسا بیلگی	حروفیه رهبرلریندن، بؤیۆک تۆرک شاعیری
دوْغوم تاریخ	۷۴۷-نجی ه.ق ایل شاماخی
اؤلوم تاریخ	۷۹۶-نجی ه.ق ایل حلب
میللیت	آذربایجانلی

سئید علی عمادالدّین نسیمی (سید محمد اوْغلو) (1404-1370). آذربایجانلی عاریف و شاعیر و متفکّریدی.

حیاتی

سیّد علی عمادالدّین نسیمی 1370-جی ایلده دونیایا گلیب. دوغوم یئری شیرواندیر. بعضی تدقیقاتچیلار (محققلر) اونون باکیدان اوْلدوغونو ایدیعا ائدیرلر، بعضی لری ده نسیمی نین دوغوم یئری کیمی شیروانشاهلارین پایتختی شاماخینی گؤستریرلر. نسیمی گنجلیکینده یاخشی تحصیل آلمیش و زمانه سینده رایج اولان علملری اویرنمیشدی قرآن ی، حیفظ ایًتمیشدیر،عرفانی کیتابلاری ،قرآن تفسیرلری و عارف شاعیر لرین دیوانلارینی اوخوموش وییًترینجه اونلاری منیمسه میشدیر. اوز دیلیندن باشقا ،عربجه و[فارسجا]]نی دا چوخ یاخشی بیلیردی و هر اوچ دیله عالیمانه مسلط اولموشدور . شعرلری گوستریر کی او فلسفه،منظق،کلام،نجوم،طب،وریاضی،علملری ایله ده تانیش ایدی،بونلارین هامیسینین باشیندا، نسیمی نین درین عرفان بیلگینه مالک اولماسی حیرت ایًدیجی بیر حالدیر. او بو یولدا ا. قدر صیدق و صفا ایله حرکت ایًدیر کی اونو محبت کعبه،سینین بویوک فداییسی آدلاندیریرلار. عرفان دیًدیکده اونو هر زامان عارف شاعیرلردن بیر آددیم قاباقدا حس ایًدیریک ،او بیر طرفدن فلسفه بیلگیه مالیک ایدی ،فارابی،ابن رشد ،ابن سینا ،عین القضات ،وعمر خیام ین،دوشونجه لری ایله تانیش ایدی و باشقا طرفدن ییًنی تاپیلان حروفیلیک علمینه ییه لنمیشدیر.

نسیمی یارادیجیلیغی نین آنا خطی اینسانین آللاهلا عئینی لشدیریلمه سی و ایلاهیلیگی ایدئیاسیندان کئچیر. نسیمی نین بۇ دوشونجه لرینی پوئتیک طرزده ایفاده ائله ین مشهور شعر ده فیکریمیزی سوبوت ائدیر:

منده سیغار ایکی جاهان، من بۇ جاهانه سیغمازام،

گؤوهری لامکان منم، کؤونو مکانه سیغمازام.

عرشله فرش و کافو نون منده بولوندو جومله چون،

کس سؤزونو و ابسم اول، شرح و بیانه سیغمازام.

کؤونو مکاندیر آیتیم، ذاتی دورور بیدایتیم،

سن بۇ نیشانلا بیل منی، بیل کی، نیشانه سیغمازام.

کیمسه گومانه ظن ایله اولمادی حق ایله بیلیش،

حققی بیلن بیلیر کی، من ظنّو گومانه سیغمازام.

صورته باخ و معنینی صورت ایچینده تانی کیم،

جیسم ایله جان منم ولی، جیسم ایله جانه سیغمازام.

هم صدفم، هم اینجییم، حشرو صیرات ادینجییم،

بونجا قوماش و رخت ایله من بۇ دوکانه سیغمازام.

گنجی-نیهان منم من اوش، عئینی-عیان منم، من اوش،

گؤوهری-کان منم من اوش، بحروو کانه سیغمازام.

گرچی موحیطی-اعظمم، آدیم آدامدیر، آدمم،

دار ایله کونفکان منم، من بۇ مکانه سیغمازام.

جان ایله هم جاهان منم، دهریله هم زامان منم،

گؤر بۇ لطیفئیی کی من، دهرو زمانه سیغمازام.

نوجوم ایله فلک منم، وهی ایله هم ملک منم،

چک دیلینی و ابسم اول من بۇ لیسانه سیغمازام.

زرره منم، گونش منم، چار ایله پنجو شئش منم،

صورتی گؤر بیان ایله، چونکی بیانه سیغمازام.

ذات ایلیم صیفات ایله، قدر ایلیم برات ایله،

گولشکرم نبات ایله، بسطه دهانه سیغمازام.

نار منم، شجر منم، عرشه چیخان هجر منم،

گؤر بۇ اودون زبانه سین، من بۇ زبانه سیغمازام.

شمس منم، قمر منم، شهد منم، شکر منم،

روحی-روان باغیشلارام، روحی-روانه سیغمازام.

گرچی بۇ گون نسیمیم، هاشیمیم، قورئیشیم،

بوندان اولودور آیتیم، آیت و شأنه سیغمازام.

فضل الله نعیمی ایله گوروش

عماد الدین نسیمی 796 هجری ایلینده فضل الله نعیمی،ایله گوروشور ایًله همین ایلده،فضل الله ،میرانشاه امری ایله قتله یتیریلدی بو زامان 25 یاشیندا اولان نسیمی بویوک تاثر و هیجانلارا دچار اولموشدور. نعیمی نین خلیفه لیگی مقامینا چاتان شاعیر،اونون فاجیعه لی اولوموندن سونرا،داها شیرواندا قالابیلمه میشدیر.

سفرلری

نسیمی فضل الله نعیمی نین خلیفه سی اولدوقدان سورا حروفیلیگین تبلیغینه باشلادی وبوتون آذربایجان دا معروف اولدو ،آلینجا قالاسی فاجیعه سیندن سورا عثمانلی توپراقلارینا گتدی آما عثمانلی لار نسیمی نی زندیق دییه قوودولار . نسیمی نهایت ده حلب شهرینه گدیر و اوردا وحدت وجود اینانجیلارینی یایماغا وحروفیلیگی تبلیغ اله ماغا باشلیر وتزلیکله خلق آراسیندا سیًویلیر .

شهادتی

حلب شهرینین مفتیلری ،اونون حسین بن منصور حلاج مذهبینده اولدوغونا رای ویًریب وبیًله لیکله حلب شهرینین حاکیمی طرفیندن دریسی سویولاراق قتلینه حوکم ویًریلدی .

نسیمی‌نین دیوانی‌نین نشر اولماسی

نسیمی‌نین دیوانی و کوللیاتی آذربایجاندا، تورکیه‌ده و ایراندا دفعه‌لر نشر اوْلوبدور. آذربایجاندا پروفسور جهانگیر قهرمان‌اوف و تورکیه‌ ده پروفسور حسین اعیان و ایران دا پروفسور حسین محمدزاده صدیق (حسین دوزگون) علمی ایشلر گؤرموشلردیر. بونلارین آراسیندا پروفسور حسین محمدزاده صدیقین علمی نشری تبریزده چاپ اوْلموشدور. بۇ نشری حاضیرلایان بوتون چاپ اوْلموش نسخه‌لری مقابله ائتمیش و گؤزدن گئچیرتمیشدیر.

ائشیک باغلانتی‌لار

• نسیمی‌نین اثرلری