باهاله رضا

باهاله رضا
آد	باهاله رضا
قیسا بیلگی	شاعیر . عاریف
دوْغوم تاریخ	1820 -- 1790 باهار
اؤلوم تاریخ	ایتمیش باهار
میللیت	ایران
آیری آدلار	گویچگ رضا

باهالّی رضا ( گویچگ رضا ) بیر عارف و آشیقلردنده که ایکی‌یوز ایل موندن قاباق دِرّیده و چوْخ اوز روزگارنده مرارت‌لر چکمشدی. رضانین نصیحت‌لری و سوزلری بیش‌بند قالیبنده سینه به سینه آشیق‌لر سینه‌سیندن تا بوگونجگ محفوظ قالوبدی.

رضانین احوالی

رضا بیر متواضع کیش‌میش و مال دۆنیادان آخر عؤمرینده بیرزاد یوخی‌میش. او مجال باهارلی لرنین فقط ایکی یا اوچ نوع شغلی اولوردی، اوّله زراعت باغ و بوستان نومیش و بیر عده‌سی‌دَه کاروانچی و همیشه سفر دیمیشلر. رضا بیر مورد سرّنن باهارین باغلارینی و اوز زمان حاتینی دیری، آما چتین بۇ سوزدن باش آچولا:

مین اوچ یوز آتمیش آلتی هشتاد سکّیز

بـاهـار بـاغـلاریـنـا بـیـر طـوفـان گـلـدی

اشاره بیر بیوگ طوفانه اولور که چوْخ ویران ایدوب. جوان‌لوقدا بیر گؤزله قصرشیرین بؤلکه‌سندن عاشیق اولور آما چون بیوگ دشمن‌لری واریدی معشوقینن زندگانوق ادامه ویره بلمز. بولار هامی شعرلرندن معلوم اولور. مومکن اولور که اوشاقی‌دَ اولمویا چون اوز عاقبت‌ینه و اوشاقی اولماقنه اشاره ائیلوره:

اوغلوم یـوخـدی گـلـه قـبـریم داشینـا

رضـــا دیــیــر ایــتــدی مــزارم حـیـیـف

رضانین حیاتی

آشیق رضا ایکینجی یوز ایل برابر ۱۳۸۰ ایل شمسی مطابق 1800 میلاددان حیات دیمیش. یاشاماقی‌ده معلوم دگل. رضا اوز زماننده تؤرکجه محالارده چوق شهرتی واریدی ایلکه بعضی آشیق‌لر شفیهٔ رضا سؤزلری اولمشدیلر آذربایجان و گنجه اؤلکه سیندن عضم دیدار رضا ایللر. اووقته که باهار قریه‌سینه یتشلر رضانین اوزه‌نه توش گلوب و دییلر باهاله رضانی تانیرسن؟ رضا دییر: تانمنم. دوباره سئوروشلر باهالی رضانین نه گوررسن؟ رضا دییر: گؤرمنم. دوباره سئوروشلر باهالی رضا منزلینی بیلرسن؟ رضا دییر: بیل‌منم.

بو نوعلن رضا اوزینی قشنگ تاندیلر، آما قوناقلار بوسؤزلری که دو پهلو جوابده بیلمزلر، تا اینکه رضا اوزینی معرفی ایلر. رضا کریم خان زند دربار رنده که آغامحمدخان قاجار دان ایرله شاهنشاهی‌یده، یولو واریدی و او دربارده و کریم‌خان‌زند یانندا چوْخ حرمتی واریده. ولی اوندا سؤرا اواخر عؤمری و قاجار زماننده چوْخ مرارت‌لر چکدی و احترام‌دان دوشدی. بۇ احوالات دیوان اشعار رندن بیان اولور.

نظم بؤلمو

نادان بازاری

بش‌بند

دَلـی گـونـوم دورت طرفدن آه ایلر ـــــ هر یـانـا دولانسام غمه چاره یوخ ـــــ شـاه‌لـره گـدا ایـدر گـدالـری شـاه ـــــ فـلـک گـردشنـون اعـتـبـاری یــوخ

بـد اصیلون ایـشه‌واری دوز اولدی ـــــ اصیل‌لی‌نـون گل پرگاری پوزولدی ـــــ هر ایـگیـد کـه قطارینـدان اوزولدی ـــــ غیر از خـدا سیندن امیدواری یـوخ

اگر گی‌سان یـوز ایل آق و قرمزی ـــــ چـولقالار آخردی بـش آشون بـزی ـــــ رضا باهارلی‌نین گوهر دیر سوزی ـــــ نـادان بـازاریـدی خـریـداری یـوخ

بی‌وفا دۆنیا

بش‌بند

بـو دنیـا بی‌وفـا چرخی کج رفتار ـــــ حـتـّیٰ سلـیـمـانـه قـالـمـدی دنـیـا ـــــ شاهنشاه تـخـتـیـنـه ایـلر تـار و مـار ـــــ هیـچ پـیـر و جـوان قـالـمـدی دنـیــا

شـاه‌لــرون دولـتـی روزگـاری‌ده ـــــ تـخـتـیـنـده نـمـایـنـده بـر قـراری‌ده ـــــ تــابـع‌نــده اوچ‌یــوز اوغـلـی واری‌ده ـــــ ایـــران بـابـاخـان قــالــمــدی دنـیـا

نیله‌دون سُلطانی نیله‌دون خانی ـــــ انـبـیــالــر اولـیـــالــر بـس هــانـی ـــــ دفـن ایـلـده نـبـی خـیــرالـنـسانـی ـــــ عـلی شیـر یـزدانـه قـالـمـدی دنـیـا

بی‌وفـادور دنیـا یوخ‌دور وفـاسی ـــــ وئور ماسی باشوه تختون هواسی

 ـــــ

باشوه وئور ماسین دولت صفاسی ـــــ ....................... ....... قالمدی دنـیـا

بیر یرینـده قـالان اوجـا داغ‌لاردی ـــــ سارالوب تـوکولان سبزه باغ‌لاردی ـــــ حسن جسین دیـوب ایـلـه آغ‌لاردی ـــــ رضا کیمی سخندانه قالمدی دنـیـا

یاغی‌دیر فلک

بش‌بند

ای آقــالار هـیـچ کس مـنـم دیـمـه سـیـن ـــــ شــــاه‌لـَــرون تـخـتـیـنـی داغـیـدیــر فـلـک ـــــ مَـــن فــقـــیـــره دادَ رس‌لـیـگ ایــتـمـــدی ـــــ یــان دوشـوب بـیـزیـمـنـان یـاغی‌دیـر فلک

بـو یـوخـسـولـوق بـیـزه یــامــان آد اولدی ـــــ دوست ایـشدوب دشمن‌لریم شاد اولدی ـــــ قــوم قــارداش ائــل مـنـیـم‌نـان یــاد اولدی ـــــ ایــنــده حــمــایــتـــون چــاغــی‌دِر فــلــک

مــنــزلـی‌مــیـز اولــــوب کُـــنـــج ویــــرانه ـــــ طــعـنــه‌لــر بــاغـری‌مـی دونـدروب قـانـه ـــــ بــارمــاق‌لار سمـت‌تـیـنــه اولــدوم نـشـانـه ـــــ یــیــدوقـــوم هـــلاهـــل آغــی‌دیـــر فـلـک

گــــؤ زل الـــهــــام آلار حـُسـنــون ازلـــدن ـــــ عـاشـیــق‌لار مــجـنــونــه دونـر گــؤ زلـدن ـــــ ایــچــرلــر بــیــر بـه بــیــر جـــام اجــــل‌دن ـــــ الـیـن‌ده مـَـی، هَــلَــه سـاقـی‌دیــر فـلـک

رضــــا دیـیــر نـــچـّــه دوران گـــچــرددوم ـــــ هــر دوشـن کـاروانــه یورددن کــؤچــردوم ـــــ عـاشـیـق‌لــره غــم بـاده‌سـین ایـچـرددوم ـــــ جــامـیـم‌ده مـَـی هَــلـَـه بـاقـی‌دیــر فـلـک

قایناقلار

• دیوان اشعار رضا بهاری