Іркуцкая вобласць

Іркуцкая вобласць
Іркуцкая вобласць
Герб	Сцяг
Краіна	Расія;
Уваходзіць у	Расія (1991—?);
Адміністрацыйны цэнтр	Іркуцк;
Дата ўтварэння	26 верасня 1937
Кіраўнік	Sergey Levchenko[d]
Насельніцтва	▼2 330 557 чал. (2024);
Плошча	774 846 км²;
Часавы пояс	IRKT і Asia/Irkutsk[d]
Код ISO 3166-2	RU-IRK
Код аўтам. нумароў	38 і 138
Афіцыйны сайт (руск.)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Іркуцкая вобласць — суб’ект Расійскай Федэрацыі, размешчаны ў паўднёва-заходняй частцы Усходняй Сібіры. Адміністрацыйны цэнтр — горад Іркуцк. У склад вобласці да 1 студзеня 2008 года ўваходзіў іншы суб’ект федэрацыі — Усць-Ардынская Бурацкая аўтаномная акруга, якая ў цяперашні час аб’яднана з вобласцю. Вобласць падзяляецца на 27 раёнаў. Буйнейшыя гарады: Іркуцк, Брацк, Ангарск, Усць-Ілімск.

Беларусы Іркуцкай вобласці

У выніку шматлікіх войн паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Маскоўскай дзяржавай у палон да апошніх трапіла вялікая колькасць этнічных беларусаў, многім з якіх прапаноўвалі ісці разам з казакамі на асваенне Сібіры. Першае вядомае беларускае паселішча Іркуцкай губерні — вёска Літвінцава, якая ўзнікла ў сярэдзіне ХVІІ ст. непадалёк ад Усць-Ілімскага астрога (цяпер горад Усць-Ілімск). Багата беларусаў ссылалі ў Сібір пасля паўстання 1863-64гг. Але найбольшае перасяленне беларусаў адбылася падчас «сталыпінскай рэформы» на пачатку ХХ стагоддзя. Паводле архіўных дадзеных, толькі ў Іркуцкую губерню перасялілася 300 000 беларусаў. Між іншым, з Расеі ў гэты перыяд перасяленцаў было вельмі мала, і яны называліся тут «чалдонамі»^[4].

31 траўня 1996 года адбыўся першы з’езд беларусаў Прыбайкалля. Вынікам сталася стварэнне Іркуцкага таварыства беларускай культуры імя Яна Чэрскага. Пазней узнікла нацыянальна-культурная аўтаномія «Беларусы Чэрамхова» (аб’ядноўвае беларусаў Чарамхоўскга раёна Іркуцкай вобл.), а таксама моладзевы клуб «Крывічы». Гэтыя культурныя аб’яднанні ладзяць беларускія святы: «Купалле», «Дзяды», «Дажынкі», «Каляды», «Грамніцы», «Гуканне вясны». У 2016 годзе на «Купалле», якое ладзілі «Крывічы» прыйшло больш за чатыраста чалавек^[5]. На святах аб’яднанням дазваляюць выкарыстоўваць сімвалы «Пагоня» і бел-чырвона-белы сцяг.

Колькі цяпер пражывае беларусаў у Іркуцку, дакладна невядома. Некаторыя даследчыкі называюць мінімальную лічбу ў 50 тысяч чалавек, а некаторыя сцвярджаюць, што кожны трэці жыхар Іркуцкай вобласці мае беларускія карані.

Пасёлкі

Усць-Ардынскі

Гл. таксама

Тафалары

Зноскі

↑ АКТМУ Праверана 13 сакавіка 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4330203"></a>
↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
↑ Шахрай С. М., Алексеев С. С., Собчак А. А. и др. Конституция Российской Федерации // Российская газета — Россия: 1993. — Т. 102. — С. 102. — ISSN 1606-5484; 1560-0823 Праверана 25 кастрычніка 2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q159"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4061728"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4231499"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1853433"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q652062"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q123630"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q334294"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4521357"></a>
↑ Архіўная копія (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 студзеня 2018. Праверана 22 жніўня 2018.
↑ Архіўная копія (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 студзеня 2018. Праверана 22 жніўня 2018.

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 7. — 604 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0130-3 (т. 7).

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Іркуцкая вобласць
Афіцыйны сайт Архівавана 28 кастрычніка 2005.

[_616c02533be63330-1] АКТМУ Праверана 13 сакавіка 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4330203"></a>

[_864673ede3072ec6-2] ttps://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe

[_f7cc176575e0418c-3] Шахрай С. М., Алексеев С. С., Собчак А. А. и др. Конституция Российской Федерации // Российская газета — Россия: 1993. — Т. 102. — С. 102. — ISSN 1606-5484; 1560-0823 Праверана 25 кастрычніка 2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q159"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4061728"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4231499"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1853433"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q652062"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q123630"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q334294"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4521357"></a>

[4] Архіўная копія (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 студзеня 2018. Праверана 22 жніўня 2018.

[5] Архіўная копія (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 студзеня 2018. Праверана 22 жніўня 2018.

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

Іркуцкая вобласць
Раёны	Аларскі Альхонскі Асінскі Бадайбінскі Балаганскі Баяндаеўскі Боханскі Брацкі Жыгалаўскі Заларынскі Зімінскі Іркуцкі Казачынска-Ленскі Катангскі Качугскі Кіранскі Куйтунскі Мамска-Чуйскі Ніжнеілімскі Ніжняудзінскі Нукуцкі Слюдзянскі Тайшэцкі Тулунскі Усольскі Усць-Ілімскі Усць-Куцкі Усць-Удзінскі Чарамхоўскі Чунскі Шэлехаўскі Эхірыт-Булагацкі
Гарады	Алзамай Ангарск Бадайбо Байкальск Бірусінск Брацк Віхараўка Жалезнагорск-Ілімскі Зіма Іркуцк Кіранск Ніжняудзінск Саянск Свірск Слюдзянка Тайшэт Тулун Усолле-Сібірскае Усць-Ілімск Усць-Кут Чарамхова Шэлехаў
Пгт	Акцябрскі Аляксееўск Арцёмаўскі Атагай Балаганск Балахнінскі Беларэчанскі Відзім Віцімскі Вялікая Рэчка Горна-Чуйскі Жалезнадарожны Жыгалава Залары Звёздны Качуг Квіток Крапоткін Куйтун Култук Кунерма Лесагорск Лісцвянка Лугоўскі Магістральны Мама Мамакан Маркава Міхайлаўка Мішалёўка Новабірусінскі Новая Ігірма Радзішчаў Руднагорск Сагдыяндон Сярэдні Тайтурка Тэльма Тырэць 1-я Ук Улькан Храбтовая Чунскі Шастакова Шумскі Шыткіна Юрты Янгель Янталь
Сёлы — цэнтры раёнаў	Аса Баяндай Бохан Еланцы Ербагачон Казачынскае Кутулік Нованукуцкі Усць-Ардынскі Усць-Уда

Адміністрацыйны падзел Расіі
Рэспублікі	Адыгея Алтай Башкартастан Бурація Дагестан ДНР¹ Інгушэція Кабардзіна-Балкарыя Калмыкія Карачаева-Чаркесія Карэлія Комі Крым¹ ЛНР¹ Мардовія Марый Эл Паўночная Асеція Татарстан Тува Удмурція Хакасія Чачня Чувашыя Якуція
Краі	Алтайскі Забайкальскі Камчацкі Краснадарскі Краснаярскі Пермскі Прыморскі Стаўрапольскі Хабараўскі
Вобласці	Амурская Арлоўская Архангельская Арэнбургская Астраханская Белгародская Бранская Валагодская Валгаградская Варонежская Запарожская¹ Іванаўская Іркуцкая Калінінградская Калужская Кастрамская Кемераўская Кіраўская Курганская Курская Ленінградская Ліпецкая Магаданская Маскоўская Мурманская Наўгародская Ніжагародская Новасібірская Омская Пензенская Пскоўская Разанская Растоўская Самарская Саратаўская Сахалінская Смаленская Свярдлоўская Тамбоўская Томская Тульская Уладзімірская Ульянаўская Херсонская¹ Цвярская Цюменская Чалябінская Яраслаўская
Гарады федэральнага значэння	Масква Санкт-Пецярбург Севастопаль¹
Аўтаномная вобласць	Яўрэйская
Аўтаномныя акругі	Ненецкая Ханты-Мансійская Чукоцкая Ямала-Ненецкая
Скасаваныя	Агінская Бурацкая аўтаномная акруга Камчацкая вобласць Карацкая аўтаномная акруга Комі-Пярмяцкая аўтаномная акруга Пермская вобласць Таймырская (Далгана-Ненецкая) аўтаномная акруга Усць-Ардынская Бурацкая аўтаномная акруга Чыцінская вобласць Эвенкійская аўтаномная акруга
Федэральныя акругі	Далёкаўсходняя Паўднёвая Паўночна-Заходняя Прыволжская Сібірская Уральская Цэнтральная
¹ — на міжнародна прызнаных тэрыторыях Украіны, анексаваных Расіяй у 2014 і 2022 гадах.