Zink
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Zink is e sjemisch element mit 't symboeal Zn en 't atoeamnómmer 30. 't Is e bluitsig wit euvergangsmetaal.
Toepassinge
[bewirk | brón bewèrke]Inne industrie wuuertj zink väöl gebroek in legeringe. Inkel wichtige toepassinge zeen:
- Besjurming taenge corrosie door lektrolytisch of thermisch verzinke;
- Es legeringsmatterjaal in messing, zilvernikkel en soldeertin;
- In batterieje;
- Es raengerpiep, daakgäöt en daakbedèkking;
- Es muntjmetaal. d'n Amerikaanse cent besteitj oet zink mit e dón kaoperläögske. Zowaal in 't Belsj in Nederlandj woort zink in kriegstied gebroek es goodkoup muntjmetaal;
- In e belanceringsgewich oppe staole velg van 'ne wage. 't Wuuertj döks loead geneump; 't is aevel zink det es 'ne miljeuvruntjelikere vervanger wuuertj gebroek;
- Zinkoxied wuuertj inne varfindustrie gebroek es kluuerstof en zinksulfied is 'ne component vanne witte pigmentstof lithopoon;
- Inne genaeskónde wuuertj zinkoxied gebroek es wirkzaam óngerdeil van versjillige zalve bie eczeem. 't Haet 'n indruuegendje, verkeulendje en adstringerendje (sametrèkkendje) wirking. Zink wuuertj ouch es aetessupplement toegepas;
- Bieje bewirking van röbber wuuertj zinkoxied es katalysator gebroek;
- Inne organische sjemie wuuertj dimethylzink (Zn(CH3)2) gebroek veur versjillige synthese;
- Zink is e wichtig biologisch spaorelement;
- De zink-zinkoxiedcyclus of Zn/ZnO-cyclus is e percès in twieë fase op gróndj van zink en zinkoxied veure perduksje van waterstofgaas mit 'n tupische efficiëntie van 40%.
Versjieninge
[bewirk | brón bewèrke]De wichtigste zinkhajendje ertse zeen sfaleriet (zinkblenj, ZnS), smithsoniet ('n carbonaat), calamien ('n silicaat) en frankliniet.
Isotoeape
[bewirk | brón bewèrke]| Stabielste isotoeape | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Iso | RA (%) | Halveringstied | VV | VE (MeV) | VP |
| 64Zn | 48,6 | stabiel mit 34 neutrone | |||
| 65Zn | syn | 244,26 d | EV | 1,351 | 65Cu |
| 66Zn | 27,9 | stabiel mit 36 neutrone | |||
| 67Zn | 4,1 | stabiel mit 37 neutrone | |||
| 68Zn | 18,8 | stabiel mit 38 neutrone | |||
| 70Zn | 0,6 | 5·1014 j | ?? | 6,739 | ???? |
| 72Zn | syn | 46,5 u | ß- | 0,458 | 72Ga |
Inne netuur kump zink op aerd es veer stabiel isotope veur: 64Zn, 66Zn, 67Zn en 68Zn, wobie 64Zn mit 48,6% 't grótste deil oetmaak. Daonaeve kónne twieëentwintjig radioaktieve isotoeape waere óngersjeie mit halveringstieje variërendj van inkel millisekónd toet ruum 244 dagen veur 65Zn.