stać

stać (język polski)

koń stoi (1.1) nieruchomo

samochód stoi (1.7) przed domem

wymowa:

​, IPA: [stat͡ɕ], AS: [stać]

znaczenia:

czasownik nieprzechodni

(1.1) o człowieku, zwierzęciu: być w pozycji wyprostowanej, podpartym tylko na nogach

(1.2) o przedmiocie: być ustawionym w taki sposób, że pionowy wymiar jest większy od poziomych

(1.3) pot. o penisie: być w stanie erekcji (często z podmiotem domyślnym)

(1.4) o mechanizmie, silniku: nie pracować, nie działać

(1.5) przest. pot. kosztować, mieć jakąś cenę

(1.6) tylko w bezok. mieć na coś dość pieniędzy, móc kupić

(1.7) znajdować się w jakimś miejscu

(1.8) środ. inform. działać (o programie lub serwerze)

(1.9) nie ruszać się z miejsca

(1.10) zabiegać (o coś)

(1.11) tylko w bezok. być w stanie coś zrobić

czasownik zwrotny dokonany stać się

(2.1) aspekt dokonany od: stawać się

(2.2) gw. (Mazury) skończyć się

odmiana:

(1.1-10)

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		stać
czas teraźniejszy		stoję	stoisz	stoi	stoimy	stoicie	stoją
czas przeszły	m	stałem	stałeś	stał	staliśmy	staliście	stali
	ż	stałam	stałaś	stała	stałyśmy	stałyście	stały
	n	stałom	stałoś	stało
tryb rozkazujący		niech stoję	stój	niech stoi	stójmy	stójcie	niech stoją
pozostałe formy czas przyszły m będę stał, będę stać będziesz stał, będziesz stać będzie stał, będzie stać będziemy stali, będziemy stać będziecie stali, będziecie stać będą stali, będą stać ż będę stała, będę stać będziesz stała, będziesz stać będzie stała, będzie stać będziemy stały, będziemy stać będziecie stały, będziecie stać będą stały, będą stać n będę stało, będę stać będziesz stało, będziesz stać będzie stało, będzie stać czas zaprzeszły m stałem był stałeś był stał był staliśmy byli staliście byli stali byli ż stałam była stałaś była stała była stałyśmy były stałyście były stały były n stałom było stałoś było stało było forma bezosobowa czasu przeszłego stano tryb przypuszczający m stałbym, byłbym stał stałbyś, byłbyś stał stałby, byłby stał stalibyśmy, bylibyśmy stali stalibyście, bylibyście stali staliby, byliby stali ż stałabym, byłabym stała stałabyś, byłabyś stała stałaby, byłaby stała stałybyśmy, byłybyśmy stały stałybyście, byłybyście stały stałyby, byłyby stały n stałobym, byłobym stało stałobyś, byłobyś stało stałoby, byłoby stało imiesłów przymiotnikowy czynny m stojący, niestojący ż stojąca, niestojąca stojące, niestojące n stojące, niestojące imiesłów przysłówkowy współczesny stojąc, nie stojąc rzeczownik odczasownikowy stanie, niestanie

(2.1)

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		stać się
czas przyszły prosty		stanę się	staniesz się	stanie się	staniemy się	staniecie się	staną się
czas przeszły	m	stałem się	stałeś się	stał się	staliśmy się	staliście się	stali się
	ż	stałam się	stałaś się	stała się	stałyśmy się	stałyście się	stały się
	n	stałom się	stałoś się	stało się
tryb rozkazujący		niech się stanę	stań się	niech się stanie	stańmy się	stańcie się	niech się staną
pozostałe formy czas zaprzeszły m stałem się był stałeś się był stał się był staliśmy się byli staliście się byli stali się byli ż stałam się była stałaś się była stała się była stałyśmy się były stałyście się były stały się były n stałom się było stałoś się było stało się było forma bezosobowa czasu przeszłego stano się tryb przypuszczający m stałbym się, byłbym się stał stałbyś się, byłbyś się stał stałby się, byłby się stał stalibyśmy się, bylibyśmy się stali stalibyście się, bylibyście się stali staliby się, byliby się stali ż stałabym się, byłabym się stała stałabyś się, byłabyś się stała stałaby się, byłaby się stała stałybyśmy się, byłybyśmy się stały stałybyście się, byłybyście się stały stałyby się, byłyby się stały n stałobym się, byłobym się stało stałobyś się, byłobyś się stało stałoby się, byłoby się stało imiesłów przysłówkowy uprzedni stawszy się rzeczownik odczasownikowy stanie się, niestanie się

przykłady:

(1.1) Pod latarnią stały dwie policjantki przebrane za prostytutki.

(1.2) Regał stoi pod ścianą.

(1.3) Zawsze mi (penis) stoi, kiedy widzę dziewczynę w krótkiej spódnicy.

(1.4) Zegarek mi stoi.

(1.5) Ceny akcji stały na poziomie 20 (dwudziestu) złotych za sztukę, po czym nagle spadły.

(1.6) Nie stać mnie na nowy samochód.

(1.7) Na postoju stała taksówka.

(1.8) Ten serwer stoi już prawie miesiąc bez przerwy.

(1.9) Autobus stoi na przystanku.

składnia:

(1.1-2, 1.5, 1.7) stać + okolicznik miejsca

(1.3) stać + C.

(1.6) stać + B. (kogoś) na + B. (coś)

(1.10) stać o + B. (coś)

(1.11) stać + B. (kogoś) na + B. (coś)

kolokacje:

(1.3) komuś stoi

(1.6) stać kogoś / mnie/ciebie / … na samochód / dom / …

(1.7) wolno stojący

synonimy:

(1.1) reg. pozn. stojeć; gw. (Mazowsze) stojać

(1.2), (1.7) znajdować się, być

(1.5) kosztować

(1.7) zaparkować (samochód)

antonimy:

(1.1) iść, biec, siedzieć, jechać, …

(1.4) działać

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. stanie, stałość, stoisko, stojak, stojanka, stójka, stół, wystawienie, stacja, stacz

czas. stawać / stanąć, stawać się / stać się, ustanawiać

związki frazeologiczne:

(1.1) miejsce stojące • co się stało, to się nie odstanie • przeklinać na czym świat stoi • stać na antypodach • stać na czatach / stać na świecy • stać nad grobem • stać nad przepaścią • przysłowie: co się stało w igrze, tego ani diabeł nie wydrze; zobacz też: stawać

(1.6) stać go na buty, a nie stać na cholewy

etymologia:

prasł. *stati

uwagi:

(1.6) tylko w bezokoliczniku: „stać kogoś na coś”

tłumaczenia:

(2.1) dla języków nierozróżniających aspektów zobacz listę tłumaczeń w haśle: stawać się

(2.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: skończyć się

• afrykanerski: (1.1) staan; (1.2) staan
• angielski: (1.1) stand; (1.2) stand; (1.8) run
• arabski: (1.1) وقف
• bhodźpuri: (1.1) खड़ियाना
• białoruski: (1.1) стаяць; (1.2) стаяць; (1.4) стаяць; (1.7) стаяць
• bułgarski: (1.1) стоя
• chiński standardowy: (1.1) 站 (zhàn); (1.7) 站 (zhàn); (1.9) 站 (zhàn)
• dolnołużycki: (1.1) stojaś
• duński: (1.1) stå; (1.2) stå; (1.3) stå
• elfdalski: (1.1) standa; (1.2) standa
• esperanto: (1.1) stari; (1.2) stari; (1.4) stari
• francuski: (1.1) être / rester / se tenir debout; (1.2) être / rester / se tenir debout; (1.3) bander; (1.4) ne pas fonctionner / bouger; (1.6) avoir les moyens; (1.7) être, se trouver
• gruziński: (1.1) დგომა (dgoma)
• hiszpański: (1.1) estar de pie; (1.9) estar parado
• islandzki: (1.1) standa; (1.2) standa
• japoński: (1.1) 立つ; (1.2) 立つ
• jidysz: (1.1) שטיין (sztejn); (1.2) שטיין (sztejn); (1.3) שטיין (sztejn); (1.4) שטיין (sztejn); (1.5) שטיין (sztejn); (1.7) שטיין (sztejn)
• kaszubski: (1.1) stac, stojec
• łaciński: (1.1) sto
• manx: (1.1) shassoo
• niderlandzki: (1.1) staan
• niemiecki: (1.1) stehen; (1.2) stehen; (1.3) stehen; (1.4) stehen; (1.5) kosten; (1.6) (sich) leisten können; (1.7) stehen
• nowogrecki: (1.1) στέκομαι, μένω όρθιος; (1.9) στέκομαι, μένω ακίνητος
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1-2)
• rosyjski: (1.1) стоять; (1.2) стоять; (1.3) стоять; (1.4) стоять; (1.6) иметь достаточно денег, располагать достаточным количеством денег; (1.7) стоять; (1.8) работать; (1.9) стоять
• staroirlandzki: (1.1) do·airissedar
• ukraiński: (1.1) стояти; (1.2) стояти
• waloński: (1.1) èsse so pî; (1.2) èsse so pî
• wilamowski: (1.1) śtejn; (1.2) śtejn; (1.3) śtejn; (1.4) śtejn

źródła: