Przejdź do zawartości

Sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
drobne merytoryczne, ilustracja
m unowocześnienie wywołania szablonu Szablon:Catholic-hierarchy
 
(Nie pokazano 35 wersji utworzonych przez 19 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Stanowisko infobox
{{Stanowisko infobox
|nazwa = Sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej
|nazwa = Sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej
|nazwa oryginalna = Cardinalis Secretarius Status
|nazwa oryginalna = {{k|la|Cardinalis Secretarius Status}}
|kod języka = la
|skrót nazwy = Sekretarz Stanu
|grafika = Coat of arms of Pietro Parolin.svg
|grafika = Coat of arms of Pietro Parolin.svg
|opis grafiki = Herb obecnego sekretarza stanu
|opis grafiki = Herb obecnego sekretarza stanu
|zdjęcie = MeetingParolinPutinin2017 Pietro Parolin.jpg
|zdjęcie = Cardinal Parolin (48831176406) (cropped).jpg
|skrót nazwy = sekretarz stanu
|opis zdjęcia = kard. Pietro Parolin
|opis zdjęcia = [[Pietro Parolin]]
|państwo = Watykan
|państwo = VAT
|wariant flagi =
|data utworzenia = 1551
|data utworzenia = 1551
⚫
|długość kadencji = do odwołania lub śmierci sekretarza, bądź rezygnacji lub śmierci papieża
|pierwsza osoba = [[Girolamo Dandini (1509–1559)|Girolamo Dandini]]
|pierwsza osoba = [[Girolamo Dandini (1509–1559)|Girolamo Dandini]]
|obecna osoba = [[Pietro Parolin]]
⚫
|długość kadencji = do odwołania lub śmierci bądź do rezygnacji papieża lub śmierci papieża
|obecna osoba = Pietro Parolin
|obecna kadencja = 15 października 2013
|elekt =
|siedziba = [[Pałac Apostolski]],<br />00–120 Watykan
|obecna kadencja = [[15 października]] [[2013]]
|siedziba = [[Pałac Apostolski]], 00-120, [[Watykan]]
|miejsce w sukcesji =
|miejsce w sukcesji =
|data likwidacji =
|www = http://www.vatican.va/roman_curia/secretariat_state/index.htm
|ostatnia osoba =
|www = https://www.vatican.va/content/romancuria/it/segreteria-di-stato/segreteria-di-stato.index.html
|commons = Category:Cardinal_Secretaries_of_State
|commons = Category:Cardinal_Secretaries_of_State
|wikiźródła =
|wikiźródła =
|wikicytaty =
|wikicytaty =
}}
}}
'''Sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej''', '''Sekretarz stanu Jego Świątobliwości''', '''kardynał Sekretarz Stanu''' – druga (nieformalnie) po [[papież]]u osoba w hierarchii [[Stolica Apostolska|Stolicy Apostolskiej]] i utożsamiana zwyczajowo z funkcją jej „szefa rządu”. Jest szefem [[Sekretariat Stanu Stolicy Apostolskiej|Sekretariatu Stanu]] złożonego z dwóch sekcji: spraw ogólnych (służy papieżowi pomocą w sprawach codziennych) i stosunków z państwami (sprawy zagraniczne)<ref>[http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Watykan-Ustroj-polityczny;4575661.html „Watykan. Ustrój polityczny”], Encyklopedia [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]].</ref>.
'''Sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej''', zwany także '''Sekretarzem stanu Jego Świątobliwości''', bądź '''kardynałem Sekretarzem Stanu''' – druga (nieformalnie) po [[papież]]u osoba w hierarchii [[Stolica Apostolska|Stolicy Apostolskiej]] i utożsamiana zwyczajowo z funkcją jej „''[[Szef rządu|szefa rządu]]''”, zawsze w randze [[kardynał]]a. Jest szefem [[Sekretariat Stanu Stolicy Apostolskiej|Sekretariatu Stanu]] złożonego z dwóch sekcji: spraw ogólnych (służy papieżowi pomocą w sprawach codziennych) i stosunków z państwami (sprawy zagraniczne)<ref>{{encyklopedia PWN|id = 4575661|tytuł=Watykan. Ustrój polityczny|data dostępu=2015-09-30}}</ref>.

Od 2013 roku sekretarzem stanu jest powołany przez [[Franciszek (papież)|papieża Franciszka]] [[Pietro Parolin]].


== Obowiązki ==
== Obowiązki ==
Sekretarz stanu jest mianowany przez [[papież]]a i służy mu jako jeden z głównych doradców. Od pontyfikatu [[Innocenty X|Innocentego X]] sekretarz musi być [[kardynał]]em i nie może należeć do rodziny papieża. Duchowny nieposiadający wymaganego tytułu może pełnić obowiązki sekretarza tylko w czasie [[wikt:wakat|wakatu]].
Sekretarz stanu jest mianowany przez [[papież]]a i służy mu jako jeden z głównych doradców. Od pontyfikatu [[Innocenty X|Innocentego X]] sekretarz musi być [[kardynał]]em i nie może należeć do rodziny papieża. Duchowny nieposiadający wymaganego tytułu może pełnić obowiązki sekretarza tylko w czasie [[wikt:wakat|wakatu]]<ref name="vatican" /><ref name="zenit" />.


Kadencja sekretarza stanu kończy się, gdy [[papież]], który go mianował umiera lub [[Renuntiatio|rezygnuje]]. W czasie ''sede vacante'' były sekretarz jest członkiem komisji razem z [[kamerling]]iem i byłym [[przewodniczący Papieskiej Komisji ds. Państwa Watykańskiego|przewodniczącym]] [[Papieska Komisja ds. Państwa Watykańskiego|Papieskiej Komisji ds. Państwa Watykańskiego]]. Komisja ta pełni niektóre funkcje głowy państwa [[Watykan]]u póki nie zostanie wybrany nowy papież. Po wyborze nowego papieża, sekretarz stanu traci swoje stanowisko, ale może zostać wybrany ponownie<ref name="vatican">[http://www.vatican.va/roman_curia/secretariat_state/documents/rc_seg-st_12101998_profile_pl.html Profil Sekretariatu Stanu], http://www.vatican.va/.</ref><ref name="zenit">[http://www.zenit.org/en/articles/secretary-of-state-a-top-collaborator Profil Sekretariatu Stanu], http://www.zenit.org/.</ref>.
Kadencja sekretarza stanu kończy się, gdy [[papież]], który go mianował umiera lub [[Renuntiatio|rezygnuje]]. W czasie ''sede vacante'' były sekretarz jest członkiem komisji razem z [[kamerling]]iem i byłym [[przewodniczący Papieskiej Komisji ds. Państwa Watykańskiego|przewodniczącym]] [[Papieska Komisja ds. Państwa Watykańskiego|Papieskiej Komisji ds. Państwa Watykańskiego]]. Komisja ta pełni niektóre funkcje głowy państwa [[Watykan]]u póki nie zostanie wybrany nowy papież. Po wyborze nowego papieża, sekretarz stanu traci swoje stanowisko, ale może zostać wybrany ponownie<ref name="vatican">[http://www.vatican.va/roman_curia/secretariat_state/documents/rc_seg-st_12101998_profile_pl.html Profil Sekretariatu Stanu] na stronie Watykanu</ref><ref name="zenit">[https://www.vatican.va/roman_curia/secretariat_state/index_it.htm Profil Sekretariatu Stanu] w portalu Zenit</ref>.


== Historia ==
== Historia ==
Urząd sekretarza stanu ma swoje korzenie we wczesnym XVI wieku, kiedy papież [[Leon X]] utworzył stanowisko papieskiego sekretarza osobistego (''secretarius intimus'') aby zajmował się kontaktami z [[Misje dyplomatyczne Stolicy Apostolskiej|misjami dyplomatycznymi Stolicy Apostolskiej]], które dopiero zaczynały posiadać stałe siedziby. Na tym etapie funkcja sekretarza była stosunkowo niewielkim urzędem. Administracja [[Stolica Apostolska|Stolicy Apostolskiej]] była zarządzana przez jednego z pozostałych [[kardynał]]ów, który zazwyczaj był również krewnym papieża ([[Kardynał-nepota|cardinalis nepos]]).
Urząd sekretarza stanu ma swoje korzenie we wczesnym XVI wieku, kiedy papież [[Leon X]] utworzył stanowisko papieskiego sekretarza osobistego (''secretarius intimus'') aby zajmował się kontaktami z [[Misje dyplomatyczne Stolicy Apostolskiej|misjami dyplomatycznymi Stolicy Apostolskiej]], które dopiero zaczynały posiadać stałe siedziby. Na tym etapie funkcja sekretarza była stosunkowo niewielkim urzędem. Administracja [[Stolica Apostolska|Stolicy Apostolskiej]] była zarządzana przez jednego z pozostałych [[kardynał]]ów, który zazwyczaj był również krewnym papieża ([[Kardynał-nepota|cardinalis nepos]])<ref name="vatican" /><ref name="zenit" />.


Sytuacja zmieniła się po tym jak [[Juliusz III]] powierzył funkcję zarządcy administracji [[Innocenzo Ciocchi del Monte]] – nastoletniemu niemal [[Analfabetyzm|analfabecie]], który wychował się na ulicy i dopiero co został adoptowany przez brata [[Juliusz III|papieża Juliusza]]. Nowy zarządca okazał się niekompetentny i Juliusz III postanowił zwiększyć zakres obowiązków sekretarza stanu aby wyręczał on papieskiego bratanka. Od 1644 roku w stosunku do sekretarza stanu zaczęto używać tytułu ''Kardynała Sekretarza Stanu Stolicy Apostolskiej''. Rola Sekretarza wzrosła najbardziej podczas [[Sobór trydencki|soboru trydenckiego]], kiedy to zaczął przejmować pierwszorzędną pozycję w Kurii Rzymskiej od [[Kancelaria Apostolska|Kancelarii Apostolskiej]]. [[Innocenty X]] był pierwszym papieżem, który nadał nowoczesny charakter urzędowi sekretarza stanu.
Sytuacja zmieniła się po tym jak [[Juliusz III]] powierzył funkcję zarządcy administracji [[Innocenzo Ciocchi del Monte]] – nastoletniemu niemal [[Analfabetyzm|analfabecie]], który wychował się na ulicy i dopiero co został adoptowany przez brata [[Juliusz III|papieża Juliusza]]. Nowy zarządca okazał się niekompetentny i Juliusz III postanowił zwiększyć zakres obowiązków sekretarza stanu aby wyręczał on papieskiego bratanka. Od 1644 roku w stosunku do sekretarza stanu zaczęto używać tytułu ''Kardynała Sekretarza Stanu Stolicy Apostolskiej''. Rola Sekretarza wzrosła najbardziej podczas [[Sobór trydencki|soboru trydenckiego]], kiedy to zaczął przejmować pierwszorzędną pozycję w Kurii Rzymskiej od [[Kancelaria Apostolska|Kancelarii Apostolskiej]]. [[Innocenty X]] był pierwszym papieżem, który nadał nowoczesny charakter urzędowi sekretarza stanu<ref name="vatican" /><ref name="zenit" />.


W 1692 roku papież [[Innocenty XII]] oficjalnie zlikwidował urząd [[kardynał-nepota|cardinalis nepos]] i odtąd to sekretarz stanu był najważniejszą zaraz po papieżu osobą w [[Stolica Apostolska|Stolicy Apostolskiej]].
W 1692 roku papież [[Innocenty XII]] oficjalnie zlikwidował urząd [[kardynał-nepota|cardinalis nepos]] i odtąd to sekretarz stanu był najważniejszą zaraz po papieżu osobą w [[Stolica Apostolska|Stolicy Apostolskiej]]<ref name="vatican" /><ref name="zenit" />.


W 1968 roku papież [[Paweł VI]] w motu proprio „Quo aptius” z 27 lutego 1973 zlikwidował Kancelarię Apostolską i urząd [[Kanclerza Świętego Kościoła Rzymskiego]] i przekazał wszelkie prawa oraz obowiązki związane z tym stanowiskiem sekretarzowi stanu<ref name="vatican" /><ref name="zenit" />.
W 1968 roku papież [[Paweł VI]] w motu proprio „Quo aptius” z 27 lutego 1973 zlikwidował Kancelarię Apostolską i urząd [[Kanclerza Świętego Kościoła Rzymskiego]] i przekazał wszelkie prawa oraz obowiązki związane z tym stanowiskiem sekretarzowi stanu<ref name="vatican" /><ref name="zenit" />.


W latach 1944–1958 nie było osoby na stanowisku sekretarza stanu, jego obowiązki pełnił osobiście papież [[Pius XII]]<ref name="vacat">[http://webdept.fiu.edu/~mirandas/bios1935.htm#Maglione Luigi MAGLIONE]</ref>.
W latach 1944–1958 nie było osoby na stanowisku sekretarza stanu, jego obowiązki pełnił osobiście papież [[Pius XII]]<ref name="vacat">[http://cardinals.fiu.edu/bios1935.htm#Maglione Luigi MAGLIONE]</ref>.


Trzech sekretarzy stanu zostało później papieżami. Byli to:
Trzech sekretarzy stanu zostało później papieżami. Byli to:
Linia 234: Linia 233:
|-
|-
|
|
|[[Plik:Morandi Giovanni Maria - Ritratto del cardinale Giulio Rospigliosi, 1667, Inventario n. 5059.jpg|143x143px]]
|[[Plik:11691 - Vatican - Pinacoteca (3482060905).jpg|133x133px]]
|[[Klemens IX|Giulio Rospigliosi]]<ref name=":1" /><br />{{small|(ur. 1600, zm. 1669)}}
|[[Klemens IX|Giulio Rospigliosi]]<ref name=":1" /><br />{{small|(ur. 1600, zm. 1669)}}
|[[Pistoia]], [[Święte Cesarstwo Rzymskie]] [[Plik:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|30x30px]]
|[[Pistoia]], [[Święte Cesarstwo Rzymskie]] [[Plik:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|30x30px]]
Linia 251: Linia 250:
|
|
|[[Plik:FedericoBorromeo.jpg|111x111px]]
|[[Plik:FedericoBorromeo.jpg|111x111px]]
|[[Fryderyk Boromeusz|Federico Borromeo]]<br />{{small|(ur. 1617, zm. 1673)}}
|[[Federico Borromeo (1617–1673)|Federico Borromeo]]<br />{{small|(ur. 1617, zm. 1673)}}
|[[Mediolan]], [[Święte Cesarstwo Rzymskie]] [[Plik:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|30x30px]]
|[[Mediolan]], [[Święte Cesarstwo Rzymskie]] [[Plik:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|30x30px]]
|maj 1970
|maj 1670
|1673
|18 lutego 1673
| rowspan="2" |[[Klemens X]]
| rowspan="2" |[[Klemens X]]
|-
|-
Linia 348: Linia 347:
|[[Mediolan]], {{PaństwoL|ESP|wariant = bandera-1506}}
|[[Mediolan]], {{PaństwoL|ESP|wariant = bandera-1506}}
|10 września 1756
|10 września 1756
|28 sierpnia 1758
|30 września 1758
|-
|-
|
|
Linia 373: Linia 372:
|[[Rzym]], {{PaństwoL|VAT|wariant = 756}}
|[[Rzym]], {{PaństwoL|VAT|wariant = 756}}
|29 czerwca 1785
|29 czerwca 1785
|30 września1789
|30 września 1789
|-
|-
|
|
Linia 451: Linia 450:
|[[Rzym]], {{PaństwoL|VAT|wariant = 1808}}
|[[Rzym]], {{PaństwoL|VAT|wariant = 1808}}
|31 marca 1829
|31 marca 1829
|23 kwietnia 1830
|30 listopada 1830
|[[Pius VIII]]
|[[Pius VIII]]
|-
|-
Linia 595: Linia 594:
| rowspan="2" |[[Pius XII]]
| rowspan="2" |[[Pius XII]]
|-
|-
| style="background:#ffffcc;"| [[Plik:Coat of arms of Pope Pius XII.svg|bezramki|116x116px]]
| style="background:#ffffcc;"| [[Plik:C o a Pius XII.svg|bezramki|116x116px]]
| style="background:#ffffcc;"| [[Plik:His Holiness Pope Pius XII.png|bezramki|147x147px]]
| style="background:#ffffcc;"| [[Plik:Pius XII with tabard, by Michael Pitcairn, 1951.png|bezramki|147x147px]]
| style="background:#ffffcc;"| ''[[Pius XII]]''
| style="background:#ffffcc;"| ''[[Pius XII]]''
''<small>(ur. 1876, zm. 1958)</small>''
''<small>(ur. 1876, zm. 1958)</small>''
Linia 607: Linia 606:
|
|
|
|
|[[Domenico Tardini]]<br />{{small|(ur. 1888, zm. 1961)}}
|[[Domenico Tardini]]<ref name=":3" /><br />{{small|(ur. 1888, zm. 1961)}}
|[[Rzym]], {{PaństwoL|ITA|wariant =}}
|[[Rzym]], {{PaństwoL|ITA|wariant =}}
|14 grudnia 1958
|14 grudnia 1958
Linia 634: Linia 633:
|-
|-
|[[Plik:Coat of arms of Agostino Casaroli.svg|105x105px]]
|[[Plik:Coat of arms of Agostino Casaroli.svg|105x105px]]
|[[Plik:Casaroli cropped.png|135x135px]]
|[[Plik:Agostino Casaroli - S M de Medellin (cropped).jpg|135x135px]]
|[[Agostino Casaroli]]<br />{{small|(ur. 1914, zm. 1998)}}
|[[Agostino Casaroli]]<br />{{small|(ur. 1914, zm. 1998)}}
|[[Castel San Giovanni]], {{PaństwoL|ITA|wariant =}}
|[[Castel San Giovanni]], {{PaństwoL|ITA|wariant =}}
Linia 641: Linia 640:
|-
|-
| rowspan="2"| [[Plik:Coat of arms of Angelo Sodano.svg|105x105px]]
| rowspan="2"| [[Plik:Coat of arms of Angelo Sodano.svg|105x105px]]
| rowspan="2"| [[Plik:Sodano.jpg|164x164px]]
| rowspan="2"| [[Plik:Angelo Cardinal Sodano.jpg|164x164px]]
| rowspan="2"| [[Angelo Sodano]]<br />{{small|(ur. 1927)}}
| rowspan="2"| [[Angelo Sodano]]<br />{{small|(ur. 1927, zm. 2022)}}
| rowspan="2"| [[Isola d’Asti]], {{PaństwoL|ITA|wariant =}}
| rowspan="2"| [[Isola d’Asti]], {{PaństwoL|ITA|wariant =}}
| rowspan="2"| 29 czerwca 1991
| rowspan="2"| 29 czerwca 1991
Linia 650: Linia 649:
|-
|-
| rowspan="2"| [[Plik:Coat of arms of Tarcisio Bertone.svg|105x105px]]
| rowspan="2"| [[Plik:Coat of arms of Tarcisio Bertone.svg|105x105px]]
| rowspan="2"| [[Plik:Tarcisio Bertone.jpg|139x139px]]
| rowspan="2"| [[Plik:Kardinalom Tarcisiem Bertonejem 2013 (cropped).jpg|139x139px]]
| rowspan="2"| [[Tarcisio Bertone]]<br />{{small|(ur. 1934)}}
| rowspan="2"| [[Tarcisio Bertone]]<br />{{small|(ur. 1934)}}
| rowspan="2"| [[Romano Canavese]], {{PaństwoL|ITA|wariant =}}
| rowspan="2"| [[Romano Canavese]], {{PaństwoL|ITA|wariant =}}
Linia 659: Linia 658:
|-
|-
|[[Plik:Coat of arms of Pietro Parolin.svg|105x105px]]
|[[Plik:Coat of arms of Pietro Parolin.svg|105x105px]]
|[[Plik:Ināra Mūrniece tiekas ar Svētā Krēsla Valsts sekretāru (26363562894)-1(cropped).jpg|139x125px]]
|[[Plik:Cardinal Pietro Parolin par Claude Truong-Ngoc juillet 2021.jpg|139x125px]]
|[[Pietro Parolin]]<br />{{small|(ur. 1955)}}
|[[Pietro Parolin]]<br />{{small|(ur. 1955)}}
|[[Schiavon]], {{PaństwoL|ITA|wariant =}}
|[[Schiavon]], {{PaństwoL|ITA|wariant =}}
Linia 665: Linia 664:
|''nadal''
|''nadal''
|}
|}

== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}

== Linki zewnętrzne ==
* {{catholic-hierarchy |typ = diecezja |id = dxsta |tytuł = Sekretariat Stanu Stolicy Apostolskiej |data dostępu = 2023-02-25}}

{{Sekretarze stanu Stolicy Apostolskiej}}
{{Sekretarze stanu Stolicy Apostolskiej}}


[[Kategoria:Sekretarze stanu Stolicy Apostolskiej]]
[[Kategoria:Sekretarze stanu Stolicy Apostolskiej| ]]

Aktualna wersja na dzień 20:48, 6 kwi 2024

Sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej
Cardinalis Secretarius Status
Ilustracja
Herb obecnego sekretarza stanu
Obecny Sekretarz Stanu
Obecny Sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej
kard. Pietro Parolin
Stanowisko
Państwo

 Watykan

Data utworzenia

1551

Pierwszy Sekretarz Stanu

Girolamo Dandini

Długość kadencji

do odwołania lub śmierci sekretarza, bądź rezygnacji lub śmierci papieża

Obecny Sekretarz Stanu

Pietro Parolin

Obecny od

15 października 2013

Siedziba

Pałac Apostolski,
00–120 Watykan

Strona internetowa
Multimedia w Wikimedia Commons

Sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej, zwany także Sekretarzem stanu Jego Świątobliwości, bądź kardynałem Sekretarzem Stanu – druga (nieformalnie) po papieżu osoba w hierarchii Stolicy Apostolskiej i utożsamiana zwyczajowo z funkcją jej „szefa rządu”, zawsze w randze kardynała. Jest szefem Sekretariatu Stanu złożonego z dwóch sekcji: spraw ogólnych (służy papieżowi pomocą w sprawach codziennych) i stosunków z państwami (sprawy zagraniczne)[1].

Obowiązki

[edytuj | edytuj kod]

Sekretarz stanu jest mianowany przez papieża i służy mu jako jeden z głównych doradców. Od pontyfikatu Innocentego X sekretarz musi być kardynałem i nie może należeć do rodziny papieża. Duchowny nieposiadający wymaganego tytułu może pełnić obowiązki sekretarza tylko w czasie wakatu[2][3].

Kadencja sekretarza stanu kończy się, gdy papież, który go mianował umiera lub rezygnuje. W czasie sede vacante były sekretarz jest członkiem komisji razem z kamerlingiem i byłym przewodniczącym Papieskiej Komisji ds. Państwa Watykańskiego. Komisja ta pełni niektóre funkcje głowy państwa Watykanu póki nie zostanie wybrany nowy papież. Po wyborze nowego papieża, sekretarz stanu traci swoje stanowisko, ale może zostać wybrany ponownie[2][3].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Urząd sekretarza stanu ma swoje korzenie we wczesnym XVI wieku, kiedy papież Leon X utworzył stanowisko papieskiego sekretarza osobistego (secretarius intimus) aby zajmował się kontaktami z misjami dyplomatycznymi Stolicy Apostolskiej, które dopiero zaczynały posiadać stałe siedziby. Na tym etapie funkcja sekretarza była stosunkowo niewielkim urzędem. Administracja Stolicy Apostolskiej była zarządzana przez jednego z pozostałych kardynałów, który zazwyczaj był również krewnym papieża (cardinalis nepos)[2][3].

Sytuacja zmieniła się po tym jak Juliusz III powierzył funkcję zarządcy administracji Innocenzo Ciocchi del Monte – nastoletniemu niemal analfabecie, który wychował się na ulicy i dopiero co został adoptowany przez brata papieża Juliusza. Nowy zarządca okazał się niekompetentny i Juliusz III postanowił zwiększyć zakres obowiązków sekretarza stanu aby wyręczał on papieskiego bratanka. Od 1644 roku w stosunku do sekretarza stanu zaczęto używać tytułu Kardynała Sekretarza Stanu Stolicy Apostolskiej. Rola Sekretarza wzrosła najbardziej podczas soboru trydenckiego, kiedy to zaczął przejmować pierwszorzędną pozycję w Kurii Rzymskiej od Kancelarii Apostolskiej. Innocenty X był pierwszym papieżem, który nadał nowoczesny charakter urzędowi sekretarza stanu[2][3].

W 1692 roku papież Innocenty XII oficjalnie zlikwidował urząd cardinalis nepos i odtąd to sekretarz stanu był najważniejszą zaraz po papieżu osobą w Stolicy Apostolskiej[2][3].

W 1968 roku papież Paweł VI w motu proprio „Quo aptius” z 27 lutego 1973 zlikwidował Kancelarię Apostolską i urząd Kanclerza Świętego Kościoła Rzymskiego i przekazał wszelkie prawa oraz obowiązki związane z tym stanowiskiem sekretarzowi stanu[2][3].

W latach 1944–1958 nie było osoby na stanowisku sekretarza stanu, jego obowiązki pełnił osobiście papież Pius XII[4].

Trzech sekretarzy stanu zostało później papieżami. Byli to:

Lista sekretarzy stanu Stolicy Apostolskiej

[edytuj | edytuj kod]
Herb Portret/Zdjęcie Imię i nazwisko Pochodzenie Początek urzędowania Koniec urzędowania Papież
Girolamo Dandini
(ur. 1509, zm. 1559) 		Cesena, Państwo Kościelne  1550 1555 Juliusz III
Karol Boromeusz[5]
(ur. 1538, zm. 1584) 		Aarona, Hiszpania  21 grudnia 1560 1565 Pius IV
Tolomeo Gallio
(ur. 1527, zm. 1607) 		Cernobbio, Święte Cesarstwo Rzymskie 1565 1566
Girolamo Rusticucci
(ur. 1537, zm. 1603) 		Cartoceto, Państwo Kościelne  1566 1572 Pius V
Tolomeo Gallio[6]
(ur. 1527, zm. 1607) 		Cernobbio, Święte Cesarstwo Rzymskie 1572 1585 Grzegorz XIII
Decio Azzolini
(ur. 1549, zm. 1587) 		Fermo, Państwo Kościelne  1585 1587 Sykstus V
Antonio Maria Graziani
(ur. ?, zm. 1611) 		1587 1590
Giovanni Andrea Caligari
(ur. ?, zm. 1613) 		1590 1591 Grzegorz XIV
Innocenty IX
Pietro Aldobrandini[5]
(ur. 1571, zm. 1621) 		Rzym, Państwo Kościelne  1592 1605 Klemens VIII
Cinzio Passeri Aldobrandini[5]
(ur. 1551, zm. 1610) 		Senigallia, Państwo Kościelne 
Roberto Ubaldini
(ur. 1581, zm. 1635) 		Florencja, Święte Cesarstwo Rzymskie 1605 Paweł V
Erminio Valenti
(ur. 1564, zm. 1618) 		Spoleto, Święte Cesarstwo Rzymskie 1605
Lanfranco Margotti
(ur. 1558, zm. 1611) 		Parma, Święte Cesarstwo Rzymskie 1605 1611
Martino Malacrida 1609
Giovanni Battista Perugini 1611 1613
Porfirio Feliciani 1621
Giovanni Battista Agucchi
(ur. 1570, zm. 1632) 		Bolonia, Państwo Kościelne  1621 1623 Grzegorz XV
Lorenzo Magalotti
(ur. 1584, zm. 1637) 		Florencja, Święte Cesarstwo Rzymskie 1623 1628 Urban VIII
Lorenzo Azzolini
(ur. 1583, zm. 1633) 		Fermo, Państwo Kościelne  1628 1632
Pietro Benessa 1632 1634
Francesco Adriano Ceva
(ur. 1580, zm. 1655) 		Mondovì, Święte Cesarstwo Rzymskie 1634 1643
Giovanni Battista Spada
(ur. 1597, zm. 1675) 		Lyon, Francja 1643 1644
Giovanni Giacomo Panciroli
(ur. 1587, zm. 1651) 		Rzym, Państwo Kościelne  wrzesień 1644 1651 Innocenty X
Fabio Chigi[7]
(ur. 1599, zm. 1667) 		Siena, Państwo Kościelne  grudzień 1651 7 stycznia 1655
Giulio Rospigliosi[7]
(ur. 1600, zm. 1669) 		Pistoia, Święte Cesarstwo Rzymskie kwiecień 1655 20 czerwca 1667 Aleksander VII
Decio Azzolini
(ur. 1623, zm. 1689) 		Fermo, Państwo Kościelne  25 czerwca 1667 9 grudnia 1669 Klemens IX
Federico Borromeo
(ur. 1617, zm. 1673) 		Mediolan, Święte Cesarstwo Rzymskie maj 1670 18 lutego 1673 Klemens X
Francesco Nerli
(ur. 1636, zm. 1708) 		Rzym, Państwo Kościelne  sierpień 1673 22 lipca 1676
Alderano Cibo
(ur. 1613, zm. 1700) 		Genua, Święte Cesarstwo Rzymskie 23 września 1676 12 sierpnia 1689 Innocenty XI
Giambattista Rubini
(ur. 1642, zm. 1707) 		Wenecja, Republika Wenecka październik 1689 1691 Aleksander VIII
Fabrizio Spada
(ur. 1643, zm. 1717) 		Rzym, Państwo Kościelne  14 lipca 1691 27 września 1700 Innocenty XII
Fabrizio Paolucci
(ur. 1651, zm. 1726) 		Forlì, Państwo Kościelne  3 grudnia 1700 19 marca 1721 Klemens XI
Giorgio Spinola
(ur. 1667, zm. 1739) 		Genua, Republika Genui 10 maja 1721 7 marca 1724 Innocenty XIII
Fabrizio Paolucci[6]
(ur. 1651, zm. 1726) 		Forlì, Państwo Kościelne  6 czerwca 1724 12 czerwca 1726 Benedykt XIII
Nicolò Maria Lercari
(ur. 1675, zm. 1757) 		Taggia, Republika Genui 14 stycznia 1726 21 lutego 1730
Antonio Banchieri
(ur. 1667, zm. 1733) 		Pistoia, Wielkie Księstwo Toskanii 15 lipca 1730 16 września 1733 Klemens XII
Giuseppe Firrao
(ur. 1670, zm. 1744) 		Luzzi, Hiszpania  4 października 1733 6 lutego 1740
Silvio Valenti Gonzaga[8]
(ur. 1690, zm. 1756) 		Mantua, Księstwo Mantui 20 sierpnia 1740 28 sierpnia 1756
Benedykt XIV
Alberico Archinto
(ur. 1698, zm. 1758) 		Mediolan, Hiszpania  10 września 1756 30 września 1758
Luigi Maria Torregiani
(ur. 1697, zm. 1777) 		Florencja, Wielkie Księstwo Toskanii 8 października 1758 2 lutego 1769 Klemens XIII
Lazzaro Opizio Pallavicini[8]
(ur. 1719, zm. 1785) 		Genua, Republika Genui 19 maja 1769 23 lutego 1785 Klemens XIV
Pius VI
Ignazio Gaetano Boncompagni-Ludovisi
(ur. 1743, zm. 1790) 		Rzym, Państwo Kościelne  29 czerwca 1785 30 września 1789
Francesco Saverio de Zelada
(ur. 1717, zm. 1801) 		Rzym, Państwo Kościelne  14 października 1789 sierpień 1796
Ignazio Busca
(ur. 1731, zm. 1803) 		Mediolan, Monarchia Habsburgów  9 sierpnia 1796 18 marca 1797
Giuseppe Maria Doria Pamphili
(ur. 1751, zm. 1816) 		Genua, Republika Genui 16 marca 1797 29 sierpnia 1799
Ercole Consalvi
(ur. 1757, zm. 1824) 		Rzym, Państwo Kościelne  11 sierpnia 1800 17 czerwca 1806 Pius VII
Filippo Casoni
(ur. 1773, zm. 1811) 		Sarzana, Republika Genui czerwiec 1806 luty 1808
Giuseppe Maria Doria Pamphili
(ur. 1751, zm. 1816) 		Genua, Republika Genui 1808
Bartolomeo Pacca
(ur. 1756, zm. 1844) 		Benewent, Królestwo Neapolu 18 czerwca 1808 styczeń 1814
Ercole Consalvi
(ur. 1757, zm. 1824) 		Rzym, Państwo Kościelne  17 maja 1814 20 września 1823
Giulio Maria della Somaglia
(ur. 1744, zm. 1830) 		Piacenza, Księstwo Parmy i Piacenzy 28 września 1823 17 stycznia 1828 Leon XII
Tommaso Bernetti
(ur. 1779, zm. 1852) 		Fermo, Państwo Kościelne  17 czerwca 1828 10 lutego 1829
Giuseppe Albani Rzym, Państwo Kościelne  31 marca 1829 30 listopada 1830 Pius VIII
Tommaso Bernetti
(ur. 1779, zm. 1852) 		Fermo, Państwo Kościelne  1831 1836 Grzegorz XVI
Luigi Lambruschini
(ur. 1776, zm. 1854) 		Sestri Levante, Republika Genui 12 czerwca 1836 1 czerwca 1846
Tommaso Pasquale Gizzi
(ur. 1787, zm. 1849) 		Ceccano, Państwo Kościelne  8 sierpnia 1846 5 lipca 1847 Pius IX
Gabriele Ferretti
(ur. 1795, zm. 1860) 		Ankona, Państwo Kościelne  17 lipca 1847 31 grudnia 1847
Giuseppe Bofondi
(ur. 1795, zm. 1867) 		Forlì, Państwo Kościelne  1 lutego 1848 10 marca 1848
Giacomo Antonelli
(ur. 1806, zm. 1876) 		Sonnino, Państwo Kościelne  10 marca 1848 4 maja 1848
Antonio Francesco Orioli
(ur. 1778, zm. 1852) 		Bagnacavallo, Państwo Kościelne  5 maja 1848 4 czerwca 1848
Giovanni Soglia Ceroni
(ur. 1779, zm. 1856) 		Casola Valsenio, Państwo Kościelne  4 czerwca 1848 29 listopada 1848
Giacomo Antonelli
(ur. 1806, zm. 1876) 		Sonnino, Państwo Kościelne  29 października 1848 6 października 1876
Giovanni Simeoni
(ur. 1816, zm. 1892) 		Paliano, Włochy  18 grudnia 1876 7 lutego 1878
Alessandro Franchi
(ur. 1819, zm. 1878) 		Rzym, Włochy  5 marca 1878 31 lipca 1878 Leon XIII
Lorenzo Nina
(ur. 1812, zm. 1885) 		Recanati, Włochy  9 sierpnia 1878 16 grudnia 1880
Lodovico Jacobini
(ur. 1832, zm. 1887) 		Genzano di Roma, Włochy  16 grudnia 1880 28 lutego 1887
Mariano Rampolla del Tindaro
(ur. 1843, zm. 1913) 		Polizzi Generosa, Królestwo Obojga Sycylii 2 czerwca 1887 20 lipca 1903
Rafael Merry del Val
(ur. 1865, zm. 1930) 		Londyn, Wielka Brytania  12 listopada 1903 20 sierpnia 1914 Pius X
Domenico Ferrata[8]
(ur. 1847, zm. 1914) 		Gradoli, Włochy  4 września 1914 10 października 1914 Benedykt XV
Pietro Gasparri
(ur. 1852, zm. 1934) 		Perugia, Włochy  13 października 1914 7 lutego 1930
Pius XI
Eugenio Pacelli[7]
(ur. 1876, zm. 1958) 		Rzym, Włochy  9 lutego 1930 10 lutego 1939
Luigi Maglione[8]
(ur. 1877, zm. 1944) 		Casoria, Włochy  10 marca 1939 22 sierpnia 1944 Pius XII
Pius XII

(ur. 1876, zm. 1958)

Rzym, Włochy


1944 1958
Domenico Tardini[8]
(ur. 1888, zm. 1961) 		Rzym, Włochy  14 grudnia 1958 30 lipca 1961 Jan XXIII
Amleto Giovanni Cicognani
(ur. 1883, zm. 1973) 		Brisighella, Włochy  12 sierpnia 1961 30 kwietnia 1969
Paweł VI
Jean-Marie Villot
(ur. 1905, zm. 1979) 		Saint-Amant-Tallende, Francja  2 maja 1969 9 marca 1979
Jan Paweł I
Jan Paweł II
Agostino Casaroli
(ur. 1914, zm. 1998) 		Castel San Giovanni, Włochy  1 lipca 1979 1 grudnia 1990
Angelo Sodano
(ur. 1927, zm. 2022) 		Isola d’Asti, Włochy  29 czerwca 1991 15 września 2006
Benedykt XVI
Tarcisio Bertone
(ur. 1934) 		Romano Canavese, Włochy  15 września 2006 15 października 2013
Franciszek
Pietro Parolin
(ur. 1955) 		Schiavon, Włochy  18 listopada 2013 nadal

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Watykan. Ustrój polityczny, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-09-30].
  2. ↑ a b c d e f Profil Sekretariatu Stanu na stronie Watykanu
  3. ↑ a b c d e f Profil Sekretariatu Stanu w portalu Zenit
  4. ↑ Luigi MAGLIONE
  5. ↑ a b c Kardynał-nepot.
  6. ↑ a b Po raz drugi.
  7. ↑ a b c Późniejszy papież.
  8. ↑ a b c d e Umarł pełniąc urząd sekretarza stanu.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Sekretarze stanu Stolicy Apostolskiej
Sekretarze stanu Stolicy Apostolskiej
(1551–1644)
Sekretarze stanu Stolicy Apostolskiej
(1644-1829)
Sekretarze stanu Stolicy Apostolskiej
(od 1829)

  1. ↑ w latach 1944–1958 nie było osoby na stanowisku sekretarza stanu, jego obowiązki pełnił osobiście papież Pius XII
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sekretarz_stanu_Stolicy_Apostolskiej&oldid=73432219”