Przejdź do zawartości

Kukiz’15

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kukiz’15
Ilustracja
Państwo

 Polska

Skrót

K’15

Lider

Paweł Kukiz

Prezes

Jarosław Sachajko (partia Kukiz15)

Data założenia

27 lipca 2015

Adres siedziby

ul. Sienna 57A/17, 00-820 Warszawa (stowarzyszenie); ul. Szwedzka 18/2, 22-400 Zamość (partia)

Ideologia polityczna

konserwatywny liberalizm, demokracja bezpośrednia, demokracja elektroniczna, chrześcijańska demokracja, prawicowy populizm

Poglądy gospodarcze

liberalizm gospodarczy, wolny rynek

Barwy

     czerwień
     czerń
     biel

Obecni posłowie
3/460
Obecni senatorowie
0/100
Obecni eurodeputowani
0/53
Obecni radni wojewódzcy
0/552
Multimedia w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews
Strona internetowa
Polska
Godło RP
Ten artykuł jest częścią serii:
Ustrój i polityka
Polski
System prawny
Władza ustawodawcza
Władza wykonawcza
Władza sądownicza
Kontrola państwowa
Finanse
Samorząd terytorialny
Partie polityczne
Wybory
Polityka zagraniczna

Kukiz’15 – polskie ugrupowanie polityczne powołane przez Pawła Kukiza przed wyborami parlamentarnymi w 2015, po jego starcie w wyborach prezydenckich, w których zajął on trzecie miejsce, zdobywając ok. 21% głosów. W wyborach parlamentarnych w 2015 (startując jako komitet wyborczy wyborców) także zajęło trzecią pozycję, uzyskując 8,8% głosów i wprowadzając swoich przedstawicieli do Sejmu. Po wyborach powołano stowarzyszenie, które stało się jego bazą. W latach 2019–2020 formacja wchodziła w skład Koalicji Polskiej, w ramach której wprowadziła w wyborach w 2019 przedstawicieli do Sejmu z list PSL. Po tychże wyborach zdecydowano o powołaniu partii politycznej K’15, która została zarejestrowana 31 lipca 2020, a wyrejestrowana 11 stycznia 2023. 19 kwietnia 2023 została zarejestrowana partia Kukiz15.

Głównym postulatem ugrupowania jest doprowadzenie w Polsce do zmian ustrojowych poprzez wprowadzenie m.in.: ordynacji większościowej w formie jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu, systemu semiprezydenckiego oraz referendów bezprogowych. Kukiz’15 początkowo określał się jako aideologiczny ruch (pomimo tworzenia go głównie przez osoby o poglądach prawicowych), jednak później określił się jako ugrupowanie konserwatywne społecznie i liberalne gospodarczo[1]. Określany bywa również jako ugrupowanie prawicowo-populistyczne[2][3].

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Paweł Kukiz

Geneza

[edytuj | edytuj kod]

Paweł Kukiz, ówczesny radny sejmiku dolnośląskiego i wieloletni zwolennik jednomandatowych okręgów wyborczych, zdecydował się wystartować w wyborach prezydenckich 2015, głosząc hasła „zmiany systemu” i „przekazania państwa obywatelom z rąk partyjnych klanów”[4]. Po tym, jak w pierwszej turze tychże wyborów muzyk zdobył nieco ponad 20% poparcia, jego współpracownicy poinformowali, że w czerwcu rozpocznie działalność ruch obywatelski skupiony wokół Pawła Kukiza, a on sam zapowiedział, że wkrótce ruszy z objazdem po Polsce, ponieważ oczekują tego jego zwolennicy[5]. Paweł Kukiz stwierdził, że niebudowanie partii politycznej jest kwestią jego wiarygodności[6].

Pod koniec czerwca 2015 odbyła się konwencja ruchu, na której Paweł Kukiz ogłosił, że podstawowym problemem Polski jest ustrój. Stwierdził też, że „programy wyborcze to jedno wielkie kłamstwo”, a on zamiast tego będzie „wskazywać problemy i drogi do ich rozwiązania”[7].

W lipcu przedstawiono oficjalną nazwę ruchu Pawła Kukiza – „Kukiz’15” oraz zarejestrowano pod taką nazwą komitet wyborczy wyborców[8]. Ponadto poinformowano, że każdy chętny może ubiegać się o kandydaturę z list komitetu w nadchodzących wyborach parlamentarnych. Aby zgłosić swoją kandydaturę, należało wypełnić specjalny kwestionariusz, w którym potencjalny kandydat musiał ustosunkować się m.in. do kwestii jednomandatowych okręgów wyborczych, zarządzania służbą zdrowia, reformy emerytalnej czy repolonizacji banków[9].

Na przełomie września i października przedstawiono pakiet politycznych postulatów ruchu. Oprócz jednomandatowych okręgów wyborczych, opowiedziano się za wprowadzeniem systemu prezydenckiego oraz za ogólnokrajowym, dorocznym referendum bez frekwencyjnego progu ważności[10]. Ogłoszono także postulaty m.in. wyboru sędziów najniższej instancji w wyborach powszechnych, deregulacji przepisów dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej oraz zmniejszenie opodatkowania pracy[11].

2015–2019

[edytuj | edytuj kod]

Komitet Kukiz’15 wystawił listy we wszystkich okręgach do Sejmu oraz w 9 ze 100 okręgów do Senatu. Oprócz osób bezpartyjnych na listach komitetu znaleźli się także przedstawiciele Ruchu Narodowego (w tym Unii Polityki Realnej, będącej wówczas jego częścią), Kongresu Nowej Prawicy (w dużej części), Demokracji Bezpośredniej i Partii Libertariańskiej, kilka osób z Prawicy Rzeczypospolitej oraz nieliczni członkowie Polski Razem, Solidarnej Polski, Wspólnoty, Stronnictwa Pracy i Samoobrony.

Odrębne komitety wyborcze, jednak tylko w części okręgów, powołały środowiska, które zerwały wcześniej współpracę z Pawłem Kukizem. Bezpartyjni Samorządowcy (z ramienia których muzyk w 2014 uzyskał mandat radnego sejmiku dolnośląskiego) wraz z innymi niepartyjnymi środowiskami samorządowymi oraz Ruchem Obywatelskim na rzecz JOW zorganizowali komitet JOW Bezpartyjni. Ponadto własne listy wystawił popierający Pawła Kukiza w wyborach prezydenckich Ruch Społeczny Rzeczypospolitej Polskiej. Na listach komitetu Kukiz’15 znaleźli się natomiast konkurujący z nim w elekcji prezydenckiej Paweł Tanajno (DB) i Jacek Wilk (KNP).

W wyborach do Sejmu komitet Kukiz’15 zajął trzecie miejsce, uzyskując 8,81% głosów, co dało 42 mandaty poselskie[12]. Do Senatu nie wprowadził żadnego przedstawiciela. Mandaty poselskie zdobyli m.in.: Paweł Kukiz, Piotr Liroy-Marzec (także muzyk, raper), Kornel Morawiecki (założyciel Solidarności Walczącej), Jacek Wilk (wiceprezes KNP), a także kilku przedstawicieli Ruchu Narodowego (w tym jego prezes Robert Winnicki, prezes UPR Bartosz Józwiak, były eurodeputowany i były p.o. prezesa LPR Sylwester Chruszcz oraz ówczesny prezes Młodzieży Wszechpolskiej Adam Andruszkiewicz). Kornel Morawiecki pełnił funkcję marszałka seniora podczas pierwszego posiedzenia Sejmu VIII kadencji, przegrał też głosowanie na marszałka Sejmu z Markiem Kuchcińskim z PiS.

Szefem uformowanego klubu poselskiego został Paweł Kukiz, rzecznikiem członek UPR Jakub Kulesza, a wicemarszałkiem Sejmu z klubowej rekomendacji związany wcześniej z Fundacją Republikańską i Polską Razem Stanisław Tyszka. Janusz Sanocki wybrany z listy Kukiz’15 decyzją klubu poselskiego nie wszedł w jego skład i został posłem niezrzeszonym[13]. Klub Kukiz’15 zagłosował przeciw wotum zaufania dla rządu Beaty Szydło, uzasadniając to nieporuszeniem w exposé kwestii zmian ustrojowych[14].

Z początkiem grudnia 2015 Paweł Kukiz ogłosił powstanie Stowarzyszenia na rzecz Nowej Konstytucji „Kukiz’15”, zostając jego prezesem. Stowarzyszenie powstało jako baza do budowy regionalnych struktur ruchu skupionego wokół Pawła Kukiza, dotychczas funkcjonującego jedynie jako komitet wyborczy w wyborach parlamentarnych oraz później jako klub poselski[15]. W tym samym miesiącu poseł Paweł Kobyliński przeszedł do klubu Nowoczesnej[16].

W styczniu 2016 ruch Kukiz’15 ogłosił rozpoczęcie zbiórki podpisów pod wnioskiem o referendum ogólnokrajowe ws. przyjmowania w Polsce uchodźców z będącej w stanie wojny Syrii. Pytanie referendalne miałoby brzmieć: „Czy jesteś za przyjęciem przez Polskę uchodźców, w ramach systemu relokacji w Unii Europejskiej?”[17].

Na przełomie kwietnia i maja 2016 skład klubu poselskiego zmniejszył się o czterech posłów. Po tym, jak posłanka Małgorzata Zwiercan zagłosowała w Sejmie za nieobecnego Kornela Morawieckiego, została ona wykluczona z klubu, a Kornel Morawiecki sam zrzekł się członkostwa. Wkrótce potem klub opuścił Ireneusz Zyska i cała trójka współtworzyła koło poselskie Wolni i Solidarni[18] (a następnie partię o tej nazwie). W międzyczasie poza klubem znalazł się także Robert Winnicki, po decyzji RN o wystąpieniu z klubu (pozostali posłowie RN pozostali jednak jego członkami i opuścili swoją partię)[19].

W tym samym czasie w ramach ruchu Kukiz’15 doszło do wyodrębnienia się kilku frakcji, mających funkcjonować równolegle do Stowarzyszenia na rzecz Nowej Konstytucji oraz grupować osoby o konkretnych poglądach i celach: zwolenników myśli narodowo-demokratycznej, wolnościowców-republikanów, związkowców-rolników i tzw. woJOWników, czyli zwolenników jednomandatowych okręgów wyborczych[20]. Spoiwem łączącym wszystkie grupy miał według liderów ruchu pozostać „sprzeciw wobec systemu III RP”[21].

I tak w maju z inicjatywy m.in. posła Jarosława Sachajki powołano „Stowarzyszenie Rolników i Konsumentów – Kukiz’15”[22]. Ponadto siedmiu posłów klubu Kukiz’15 o poglądach narodowych, a także m.in. publicysta Rafał Ziemkiewicz założyło stowarzyszenie Endecja[23].

W czerwcu pięcioro posłów klubu Kukiz’15, należących do Stowarzyszenia „Republikanie”, utworzyło Klub Republikański w Sejmie, jako parlamentarny oddział tego stowarzyszenia[24] (jeden z nich, Rafał Wójcikowski, w styczniu 2017 zginął w wypadku drogowym[25], zaś miesiąc później koordynatorka KR Magdalena Błeńska i inna jego członkini Anna Siarkowska wystąpiły z klubu Kukiz’15[26] i wraz z Małgorzatą Janowską, która wcześniej objęła mandat w miejsce Rafała Wójcikowskiego, jednak nie przystąpiła do klubu Kukiz’15, założyły koło poselskie „Republikanów”[27]).

W lipcu 2016 oficjalnie do ruchu Kukiz’15 dołączyło stowarzyszenie „WoJOWnicy’15”, zrzeszające popierających Pawła Kukiza zwolenników jednomandatowych okręgów wyborczych, w tym posła Andrzeja Kobylarza[28].

22 marca 2017 Paweł Kukiz poinformował o powstaniu Klubów Młodych Kukiz’15. W ciągu tygodnia powstało 180 klubów lokalnych, do których zapisało się 1700 członków[29]. W ciągu dwóch miesięcy powstało 270 klubów, zrzeszających ponad 2700 działaczy[30].

8 czerwca 2017 z klubu został wykluczony poseł Piotr Liroy-Marzec (który kilka miesięcy wcześniej powołał stowarzyszenie, a później partię Skuteczni)[31]. 18 dni później stowarzyszenie Kukiz’15 zyskało pierwszego radnego wojewódzkiego, gdy przystąpił do niego zasiadający w sejmiku lubuskim jego były przewodniczący Tomasz Możejko (wybrany z listy PO, związany potem z UED)[32]. 13 października tego samego roku do klubu poselskiego dołączył Łukasz Rzepecki, wykluczony uprzednio z klubu PiS[33].

30 października 2017 z klubu odszedł współtwórca stowarzyszenia Endecja Sylwester Chruszcz, przechodząc jednocześnie do koła poselskiego WiS[34], natomiast 9 listopada tego samego roku jego śladami podążył prezes Endecji Adam Andruszkiewicz[35], a 7 grudnia Jarosław Porwich[36].

W 2017 dwoje posłów klubu (Tomasz Rzymkowski i Elżbieta Zielińska) dołączyło do UPR (działając w niej do 2019), a Jacek Wilk przeszedł z KNP do KORWiN (Wolności)[37]. Ten ostatni w lutym 2018 opuścił klub Kukiz’15[38].

W maju 2018 poinformowano o wspólnym starcie ruchu do sejmików województw w wyborach samorządowych w tym samym roku z Prawicą Rzeczypospolitej[39]. Komitet Kukiz’15 wystawił w październikowych listy do sejmików w niemal wszystkich okręgach wyborczych, a także liczne listy do rad, jak również kilkudziesięciu kandydatów na prezydentów miast (w tym m.in. członka KNP we Wrocławiu i członka DB w Poznaniu) oraz na burmistrzów i wójtów[40]. W wyborach do sejmików w skali kraju uzyskał wynik ok. 5,6% głosów, jednak mimo przekroczenia progu wyborczego w 12 województwach, nie zdobył żadnych mandatów radnych. Kandydaci komitetu Kukiz’15 uzyskali natomiast 19 mandatów w radach powiatów oraz 93 w radach gmin. Poseł ugrupowania Wojciech Bakun wygrał w II turze wybory na prezydenta Przemyśla[41]. Trzech kandydatów komitetu wygrało też wybory na wójtów.

26 października 2018 z klubu poselskiego Kukiz’15 odszedł jego rzecznik Jakub Kulesza, przechodząc jednocześnie z UPR do KORWiN[42]. Tydzień później klub opuścił będący wcześniej kandydatem ruchu na prezydenta Warszawy Marek Jakubiak, ogłaszając powołanie ugrupowania Federacja dla Rzeczypospolitej[43].

2019–2023

[edytuj | edytuj kod]

W wyborach do Parlamentu Europejskiego w maju 2019 na listach ugrupowania spośród osób partyjnych ponownie znaleźli się działacze Prawicy Rzeczypospolitej (w tym ubiegający się o reelekcję Marek Jurek) i UPR, a ponadto Paweł Tanajno z Demokracji Bezpośredniej i działaczka Ślonzoków Razem. Międzynarodowo Kukiz’15 zawarł sojusz m.in. z włoskim Ruchem Pięciu Gwiazd i chorwackim Żywym Murem (których przywódcy, odpowiednio wicepremier Włoch Luigi Di Maio i Ivan Vilibor Sinčić, gościli na konwencji wyborczej ugrupowania)[44]. W wyborach Kukiz’15 zajął 5. miejsce, uzyskując 3,69% głosów, co nie pozwoliło na osiągnięcie progu wyborczego[45].

W czerwcu klub poselski Kukiz’15 opuścił Krzysztof Sitarski[46], w lipcu Norbert Kaczmarczyk[47], Tomasz Rzymkowski[48] (wszyscy trzej przystąpili do klubu parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości)[49] i Jerzy Jachnik[50], a w sierpniu Andrzej Maciejewski[51].

8 sierpnia ruch Kukiz’15 zawarł porozumienie z Polskim Stronnictwem Ludowym o starcie w wyborach parlamentarnych w tym samym roku z list tej partii, w ramach Koalicji Polskiej. Obie formacje przyjęły wspólne postulaty dotyczące m.in. mieszanej ordynacji wyborczej, powszechnych wyborów Prokuratora Generalnego, e-voting’u, możliwości odwołania posła, emerytury bez podatku, deregulacji gospodarki, ulgi podatkowej na OZE, czy też pakietu antykorupcyjnego[52].

W związku z decyzją o wejściu w sojusz z PSL, część działaczy opuściła ruch[53]. M.in. uczynili to 9 sierpnia posłowie: Bartosz Józwiak, Elżbieta Zielińska, Tomasz Jaskóła, Jerzy Kozłowski i Paweł Skutecki. Pierwszych czworo utworzyło koło poselskie UPR[54], a Paweł Skutecki trzy dni później przystąpił do koła Konfederacji. Także 9 sierpnia powstało koło Przywrócić Prawo, które utworzyli związani w przeszłości z Kukiz’15 posłowie Janusz Sanocki, Piotr Liroy-Marzec i Jerzy Jachnik[55].

Ruch Kukiz’15 wystawił lub poparł około 90 kandydatów startujących z list PSL. Spośród 41 okręgów kandydaci ruchu znaleźli się na pierwszych miejscach w 11, ponadto wśród liderów list jego poparcie uzyskali bezpartyjni posłowie klubu PSL-KP (Marek Biernacki i Jacek Tomczak)[56]. W wyborach do Senatu Kukiz’15 wystawił samodzielnie (powołując KWW Kukiz15 do Senatu) dwoje kandydatów: Janusza Wasilewskiego w okręgu nr 59 oraz Wandę Jankowską w okręgu nr 60[57]. Ponadto w okręgu nr 56 wystartował z ramienia KWW Rozwój Podkarpacia, z poparciem całej opozycji wobec rządzącego PiS, poseł Kukiz’15 Maciej Masłowski[58]. Oprócz swoich działaczy, Kukiz’15 poparł również kandydatów do Senatu z ramienia KWW Przywrócić Prawo oraz startującego z własnego komitetu w okręgu nr 92 Mirosława Piaseckiego[59]. W wyborach KW PSL zajął 4. miejsce, uzyskując 8,55% głosów. Kandydaci wystawieni przez Kukiz’15 otrzymali łącznie 206 530 głosów (1,12% w skali kraju) i uzyskali 6 mandatów poselskich, które zdobyli Paweł Kukiz, Jarosław Sachajko, Paweł Szramka, Agnieszka Ścigaj, Stanisław Tyszka i Stanisław Żuk[60][61]. Paweł Kukiz stanął na czele powołanej 12 listopada rady Koalicji Polskiej[62], a Jarosław Sachajko został jednym z wiceprzewodniczących klubu parlamentarnego, którzy przyjął nazwę Koalicja Polska – PSL-Kukiz15[63].

Logo partii K’15

Pod koniec 2019 walne zgromadzenie stowarzyszenia Kukiz’15 podjęło decyzję o powołaniu partii politycznej[64]. Wniosek o rejestrację partii K’15 został złożony (przez Pawła Kukiza, Piotra Kubiczka i Roberta Herdzika) 27 maja 2020, a Sąd Okręgowy w Warszawie zarejestrował partię 31 lipca[65].

W styczniu 2020 część działaczy Kukiz’15 (w tym byli posłowie Barbara Chrobak i Andrzej Kobylarz) dołączyła do Solidarnej Polski[66].

Zarówno w pierwszych, jak i drugich wyborach prezydenckich w 2020 Kukiz’15 poparł prezesa PSL Władysława Kosiniaka-Kamysza, a przedstawiciele ruchu zasiadali w jego sztabie wyborczym[67]. Kandydat Koalicji Polskiej w pierwszej turze otrzymał 459 365 głosów (2,36%), zajmując 5. miejsce spośród 11 kandydatów[68].

26 listopada 2020, decyzją Rady Naczelnej PSL, partia ta zdecydowała o zakończeniu współpracy z Kukiz’15 w ramach Koalicji Polskiej, z powodu różnic wewnątrzkoalicyjnych, m.in. w związku z głosowaniem nad uchwałą w sprawie weta budżetu Unii Europejskiej[69]. Dwa dni później (gdy klub parlamentarny z formalnie pozostającymi wciąż w jego składzie posłami Kukiz’15 przyjął nazwę Koalicja Polska – PSL, UED, Konserwatyści) Agnieszka Ścigaj ogłosiła odejście z klubu KP i zostanie posłanką niezrzeszoną, opuszczając ruch Kukiz’15[70]. 9 grudnia 2020 posłowie Kukiz’15 zostali wydaleni z klubu parlamentarnego Koalicji Polskiej i stali się posłami niezrzeszonymi[71]. 29 stycznia 2021 powołali koło poselskie pod nazwą „Kukiz’15-Demokracja Bezpośrednia” (zawierając porozumienie z partią DB w sprawie reprezentowania jej postulatów w Sejmie; DB została wyrejestrowana w grudniu 2022, pozostając w nazwie koła). Przewodniczącym koła został Paweł Kukiz[72][73]. 29 kwietnia 2021 Paweł Szramka opuścił koło, współtworząc wraz z Agnieszką Ścigaj i Andrzejem Sośnierzem (wówczas członkiem Porozumienia, który przeszedł z klubu PiS) koło poselskie Polskie Sprawy[74].

Pod koniec maja 2021 partia K’15 zawarła porozumienie programowe z rządzącym PiS, w ramach którego PiS zapowiedziało poparcie niektórych ustaw ugrupowania w zamian za pomoc Kukiz’15 w głosowaniach sejmowych[75][76][77]. Formacja zawiesiła wspólne głosowanie w Sejmie z PiS z początkiem października 2022, do momentu ewentualnego uchwalenia ustawy o sędziach pokoju[78]. 7 listopada 2022 z koła poselskiego Kukiz’15-DB wystąpił Stanisław Tyszka[79] (nie należący do partii K’15; wkrótce dołączył do Konfederacji i partii Sławomira Mentzena – pod nazwą KORWiN, następnie Nowa Nadzieja). Partia nie złożyła sprawozdania finansowego za 2021 rok, w związku z czym Państwowa Komisja Wyborcza została zobligowana do złożenia wniosku do Sądu Okręgowego w Warszawie o wykreślenie K’15 z ewidencji partii politycznych[80].

Od 2023

[edytuj | edytuj kod]

Sąd wyrejestrował partię K'15 11 stycznia 2023[81]. W tym samym miesiącu działacze formacji zapowiedzieli chęć zarejestrowania partii pod nazwą Kukiz15[82]. Z wniosku Jarosława Sachajki, Roberta Gogółki i byłego posła Roberta Mordaka została ona zarejestrowana 19 kwietnia tego samego roku, jej prezesem został następnie Jarosław Sachajko[83]. Wnioskodawcy zostali członkami zarządu krajowego partii, nie przystąpił do niej formalnie Paweł Kukiz. Sekretarzem generalnym partii został Marek Jakubiak, który powrócił do środowiska Pawła Kukiza[84]. W wyborach parlamentarnych w tym samym roku ogłoszono start kandydatów ugrupowania z list Prawa i Sprawiedliwości, Paweł Kukiz został liderem listy w okręgu opolskim[85]. Do programu PiS wpisano postulaty Kukiz’15 – m.in. zmianę ordynacji wyborczej na mieszaną, wprowadzenie instytucji sędziów pokoju oraz dzień referendalny w połowie kadencji samorządu[86][87].

W wyborach mandaty poselskie z list PiS zdobyli rekomendowani przez Kukiz15 Paweł Kukiz, Jarosław Sachajko, Marek Jakubiak, Agnieszka Wojciechowska van Heukelom i Agnieszka Ścigaj[88][89] (szefowa koła Polskie Sprawy, którego pozostali dwaj posłowie nie uzyskali reelekcji). W Sejmie X kadencji Paweł Kukiz, Jarosław Sachajko i Marek Jakubiak utworzyli koło poselskie Kukiz’15 (pod przewodnictwem Pawła Kukiza). Obie posłanki (luźniej związane z ruchem Kukiz’15) zasiadły w klubie parlamentarnym PiS.

W wyborach samorządowych w 2024 poszczególni działacze Kukiz’15 wystartowali do różnych organów z list PiS oraz Konfederacji i BS[90], a także lokalnych komitetów. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w tym samym roku lider Paweł Kukiz poparł Konfederację[91], a sekretarz generalny Marek Jakubiak w 11 okręgach kandydatów PiS (w tym 3 z Suwerennej Polski), a w 2 Konfederacji (po 1 z NN i RN)[92].

24 lipca 2024 do koła poselskiego Kukiz’15 przystąpił były minister rolnictwa i rozwoju wsi Jan Krzysztof Ardanowski, który dzień wcześniej opuścił PiS[93][94]. Założył on też partię Wolność i Dobrobyt, zarejestrowaną 19 września tego samego roku[95]. 16 października 2024 koło poselskie Kukiz’15 przekształciło się w koło Wolni Republikanie[96]. Jego przewodniczącym został Marek Jakubiak[97].

Postulaty

[edytuj | edytuj kod]

Szczegółowe cele ugrupowania przedstawiono w dokumencie zatytułowanym „Strategia Zmiany”[98].

Kwestie ustrojowe:

Kwestie gospodarcze:

  • zakaz uchwalania budżetu z deficytem zarówno na poziomie centralnym, jak i samorządowym
  • likwidacja podatku dochodowego PIT
  • zastąpienie podatku dochodowego CIT jednoprocentowym podatkiem przychodowym
  • wprowadzenie zeroprocentowej stawki VAT na wybrane towary (leki, żywność, ubranka dla dzieci, bilety komunikacyjne, prasa)
  • uchwalenie ustawy deregulującej prowadzenie działalności gospodarczej – na wzór tzw. ustawy Wilczka z 1988 roku
  • umożliwienie rolnikom sprzedaży bezpośredniej produktów przetworzonych oraz zakaz obrotu i upraw żywności zmodyfikowanej genetycznie

Kwestie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego:

  • decentralizacja zarządzania w policji poprzez zwiększenie uprawnień komend powiatowych, wybór komendantów powiatowych w wyborach powszechnych
  • wprowadzenie obrony terytorialnej jako systemu wsparcia dla zawodowych wojsk operacyjnych (czego dowodem było głosowanie podczas trzeciego czytania w Sejmie posłów klubu poselskiego ruchu za przyjęciem Ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw, wprowadzającej Wojska Obrony Terytorialnej[99])
  • budowa koalicji państw wewnątrz Unii Europejskiej na rzecz deregulacji prawa europejskiego
  • wypowiedzenie pakietu energetyczno-klimatycznego
  • sprzeciw wobec przystąpienia Polski do strefy euro

Działacze

[edytuj | edytuj kod]
 Zobacz też kategorię: Politycy Kukiz’15.

Zarząd partii Kukiz15

[edytuj | edytuj kod]

Prezes:

Pozostali członkowie:

Sekretarzem generalnym partii jest Marek Jakubiak.

Zarząd partii K’15 (2020–2023)

[edytuj | edytuj kod]

Przewodniczący:

Wiceprzewodniczący:

Pozostali członkowie:

  • Robert Herdzik
  • Wojciech Kocuj
  • Wojciech Krzemieniewski

Posłowie na Sejm X kadencji (w kole Wolni Republikanie)

[edytuj | edytuj kod]

Wszyscy posłowie Kukiz’15 zostali wybrani z list Prawa i Sprawiedliwości. Do 16 października 2024 tworzyli koło poselskie Kukiz’15, w którym od 24 lipca 2024 zasiadał także Jan Krzysztof Ardanowski (w międzyczasie założył partię Wolność i Dobrobyt), także wybrany z listy PiS.

Z rekomendacji Kukiz’15 zostały wybrane także:

Obie zostały wybrane z list Prawa i Sprawiedliwości i zasiadają w jego klubie.

Posłowie na Sejm IX kadencji

[edytuj | edytuj kod]

Z rekomendacji Kukiz’15 zostali wybrani także:

Wszyscy posłowie Kukiz’15 zostali wybrani z list Polskiego Stronnictwa Ludowego. Do 9 grudnia 2020 posłowie Kukiz’15 zasiadali w klubie parlamentarnym Koalicji Polskiej, a od 29 stycznia 2021 tworzyli koło poselskie Kukiz’15-Demokracja Bezpośrednia.

Posłowie na Sejm VIII kadencji

[edytuj | edytuj kod]
Posłowie klubu podczas szkolenia dla nowo wybranych posłów w Sali Posiedzeń Sejmu (3 listopada 2015)
Siedziba Klubu Poselskiego Kukiz’15 w Sejmie

Z list komitetu Kukiz’15 zostali wybrani także:

Poparcie w wyborach

[edytuj | edytuj kod]

Wybory parlamentarne

[edytuj | edytuj kod]
Wybory Sejm Senat Rząd
Głosy Mandaty Mandaty
Liczba % +/− Liczba +/− Liczba +/−
2015 1 339 094 8,81 (3.) –
42/460
 –
0/100
 – Opozycja
2019 Start z list Polskiego Stronnictwa Ludowego
6/460
 36
0/100
 Opozycja[i]
2023 Start z list Prawa i Sprawiedliwości
3/460
 3
0/100
 Opozycja

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ W latach 2021–2022 wspierająca koalicję rządzącą.

Wybory do sejmików województw

[edytuj | edytuj kod]
Wybory Sejmiki
Głosy Mandaty
% +/− Liczba +/−
2018 5,63 –
0/552
 –

Wybory do Parlamentu Europejskiego

[edytuj | edytuj kod]
Wybory Głosy Mandaty
Liczba % +/− Liczba +/−
2019 503 564 3,69 (5.) –
0/51
 –

Endecja

[edytuj | edytuj kod]
Posłowie klubu Kukiz’15 ze stowarzyszenia Endecja (wraz z Rafałem Ziemkiewiczem) podczas konferencji prasowej (2016)

Stowarzyszenie Endecja to związane początkowo z ruchem Kukiz’15 środowisko skupiające działaczy, którzy w swoich poglądach identyfikują się z tradycją Narodowej Demokracji i stawiają za wzór Romana Dmowskiego. O jego utworzeniu poinformowano 19 maja 2016 na konferencji z udziałem Pawła Kukiza, a także założycieli stowarzyszenia – publicysty Rafała Ziemkiewicza oraz posłów Adama Andruszkiewicza, Sylwestra Chruszcza (obaj jesienią 2017 przeszli do koła Wolnych i Solidarnych), Pawła Grabowskiego, Marka Jakubiaka, Bartosza Józwiaka, Tomasza Rzymkowskiego i Krzysztofa Sitarskiego. Za cele postawiło sobie bycie „kuźnią elit”, a także „oparcie polskiej polityki na wspólnocie interesów”[100][101]. Stowarzyszenie powstało po tym, jak partia Ruch Narodowy zdecydowała o opuszczeniu ruchu Kukiz’15, jednak spośród pięciu reprezentujących ją posłów z klubu odszedł jedynie prezes Robert Winnicki, a pozostali narodowcy postanowili kontynuować współpracę z Pawłem Kukizem i opuścili partię. Stowarzyszenie zarejestrowane zostało 13 września 2016. Prezesem został poseł Adam Andruszkiewicz (były szef Młodzieży Wszechpolskiej), a wiceprezesem Przemysław Piasta (jednocześnie działacz Tak dla Polski/Ligi Narodowej i do 2017 także KORWiN, były wicemarszałek wielkopolski)[102]. Kilka tygodni po rejestracji Endecji odeszli z niej posłowie Bartosz Józwiak (prezes Unii Polityki Realnej) i Tomasz Rzymkowski (który niedługo później także wstąpił do UPR)[103]. W stowarzyszeniu, oprócz byłych działaczy RN, w znacznej mierze znaleźli się byli działacze Ligi Polskich Rodzin (wśród nich także działający później w Naprzód Polsko i założyciele Tak dla Polski). Wśród pełnomocników regionalnych znaleźli się m.in. czterej posłowie (w tym prezes Endecji), Przemysław Piasta, a także byli posłowie LPR Andrzej Mańka i Robert Strąk oraz były wicemarszałek kujawsko-pomorski Maciej Eckardt. Przewodniczącym rady patronackiej został Rafał Ziemkiewicz, rady gospodarczej Marek Jakubiak, rady parlamentarnej Sylwester Chruszcz, a rady programowej Krzysztof Tenerowicz.

25 kwietnia 2018 Adam Andruszkiewicz odszedł ze stowarzyszenia (zakładając w następnym miesiącu stowarzyszenie Dla Polski), a na funkcji prezesa zastąpił go Sylwester Chruszcz[104]. 5 dni później również Rafał Ziemkiewicz wydał oświadczenie, że uznaje stowarzyszenie za nieudany projekt, z którego się wycofuje[105]. Jeszcze w tym samym roku stowarzyszenie utraciło wszystkich pełnomocników regionalnych oraz szefów rad, poza pełniącym wciąż te funkcje prezesem Sylwestrem Chruszczem[106]. W kwietniu 2019 Sylwester Chruszcz przeszedł z koła WiS do klubu Prawa i Sprawiedliwości. W wyborach pół roku później nie uzyskał on poselskiej reelekcji. Nie zdobył mandatu także w wyborach w 2023 (będąc już członkiem PiS).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Kilka słów o Kukiz’15. kukiz15.org.
  2. ↑ Parties and Elections in Europe: Poland. parties-and-elections.eu. (ang.).
  3. ↑ Poland in Europe, Europe for Poland, [w:] Małgorzata Maria Fijał, The Right-Wing Critique of Europe Nationalist, Sovereignist and Right-Wing Populist Attitudes to the EU, wyd. 1, London: Routledge, 2 lutego 2022, s. 115–127, DOI: 10.4324/9781003226123-12 (ang.).
  4. ↑ Paweł Kukiz wystartuje w wyborach prezydenckich. wp.pl, 8 lutego 2015.
  5. ↑ Kukiz: w czerwcu ruch obywatelski; jesienią – start do Sejmu. onet.pl, 19 maja 2015.
  6. ↑ Paweł Kukiz nie zamierza zakładać partii. „To kwestia naszej wiarygodności”. polskatimes.pl, 12 maja 2015.
  7. ↑ Zjazd woJOWników Pawła Kukiza w hali w Lubinie. „Program wyborczy to kłamstwo”. wp.pl, 27 czerwca 2015.
  8. ↑ Kukiz’15 – ruch obywatelski Pawła Kukiza ma nową nazwę. polskatimes.pl, 28 lipca 2015.
  9. ↑ Każdy może ubiegać się o kandydowanie do Sejmu z list Kukiza. interia.pl, 30 lipca 2015.
  10. ↑ Sygnały dnia – zapis rozmowy ze Stanisławem Tyszką. polskieradio.pl, 13 października 2015.
  11. ↑ Paweł Kukiz: Petru zabrał mi poparcie? To wziął idiotów. dziennik.pl, 14 października 2015.
  12. ↑ Wyniki wyborów do Sejmu RP. pkw.gov.pl.
  13. ↑ Kukiz’15 ma jednego posła mniej. Janusz Sanocki posłem niezrzeszonym. wnp.pl, 13 listopada 2015.
  14. ↑ Paweł Kukiz o wotum zaufania: głosowaliśmy przeciw, bo Szydło nie mówiła o zmianach ustrojowych. wp.pl, 11 listopada 2015.
  15. ↑ Paweł Kukiz tworzy Stowarzyszenie na rzecz Nowej Konstytucji Kukiz’15. wp.pl, 7 grudnia 2015.
  16. ↑ Petru oficjalnie ogłasza transfer do klubu Nowoczesnej: „W klubie Kukiza było mu za duszno…”. 300polityka.pl, 23 grudnia 2015.
  17. ↑ Kukiz’15: rusza zbiórka podpisów pod wnioskiem ws referendum dot. imigrantów. onet.pl, 21 stycznia 2016.
  18. ↑ Powstało koło poselskie „Wolni i Solidarni”. onet.pl, 18 maja 2016.
  19. ↑ Posłowie Ruchu Narodowego: zostajemy w klubie Kukiz’15. polskieradio.pl, 23 kwietnia 2016.
  20. ↑ Co udało się osiągnąć Pawłowi Kukizowi w czasie pierwszego roku w Sejmie. rp.pl, 26 lipca 2016.
  21. ↑ Stanisław Tyszka: Jesteśmy opozycją odpowiedzialną, a nie totalną. „Chcemy wymieść elity polityczne III RP”. wpolityce.pl, 26 kwietnia 2016.
  22. ↑ Kukiz’15 powołuje Stowarzyszenie Rolników i Konsumentów. „Ma być słyszalnym głosem, z którym trzeba się liczyć”. 300polityka.pl, 4 maja 2016.
  23. ↑ Ziemkiewicz wraz z posłami Kukiz’15 założył Endecję. telewizjarepublika.pl, 19 maja 2016.
  24. ↑ Posłowie Kukiza tworzą Klub Republikański w Sejmie. 300polityka.pl, 10 czerwca 2016.
  25. ↑ Jarosław Kosmatka: Śmiertelny wypadek na S8 koło Skierniewic. Zginął poseł Rafał Wójcikowski. dzienniklodzki.pl, 19 stycznia 2017.
  26. ↑ Michał Kolanko: Klub Kukiz’15 coraz mniejszy. Odchodzą dwie posłanki. 300polityka.pl, 23 lutego 2017.
  27. ↑ W Sejmie powstało koło poselskie „Republikanie”. onet.pl, 24 lutego 2017.
  28. ↑ Komunikat Zarządu Stowarzyszenia WoJOWnicy’15 w sprawie spotkania z Pawłem Kukizem, które odbyło się 20.07.2016 r.. wojownicy15.pl, 22 lipca 2016.
  29. ↑ Jan Bodakowski: 1700 działaczy, 180 Klubów Młodych Kukiz w zaledwie tydzień. Sprawdź jaka jest recepta na sukces organizacyjny sympatyków Kukiza i czym są tajemnicze generacje Z i Y. z których wywodzą się członkowie klubów. wolnosc24.pl, 2 kwietnia 2017.
  30. ↑ Dane ze strony Klubów Młodych Kukiz’15.
  31. ↑ Piotr Liroy-Marzec wykluczony z klubu Kukiz’15. interia.pl, 8 czerwca 2017.
  32. ↑ Kukiz’15 ma głos w sejmiku. gorzow24.pl, 26 czerwca 2017.
  33. ↑ Łukasz Rzepecki przeszedł do klubu Kukiz’15. „Partia PiS oderwała się od rzeczywistości”. polsatnews.pl, 13 października 2017.
  34. ↑ Chruszcz dla wPolityce.pl o powodach odejścia z Kukiz’15: Nie widzę siebie w opozycji, która chce tylko pudrować rzeczywistość’15. wpolityce.pl, 30 października 2017.
  35. ↑ Andruszkiewicz o atmosferze w Kukiz’15 i swojej przyszłości: „Kiedyś wszyscy spotkamy się w Zjednoczonej Prawicy”. wpolityce.pl, 9 listopada 2017.
  36. ↑ Jarosław Porwich przeszedł z klubu Kukiz’15 do koła Wolni i Solidarni. onet.pl, 7 grudnia 2017.
  37. ↑ Jacek Wilk przeszedł do Partii Wolność. Jednocześnie zostaje w klubie Kukiz’15. wp.pl, 3 listopada 2017.
  38. ↑ Jacek Wilk odszedł z klubu Kukiz’15. „To sprawa honoru”. gazetaprawna.pl, 16 lutego 2018.
  39. ↑ Radio Maryja: Prawica razem z Kukiz’15 w wyborach do sejmików. prawicarzeczypospolitej.org, 8 maja 2018.
  40. ↑ Komitet Wyborczy Wyborców Kukiz’15. pkw.gov.pl.
  41. ↑ Wyniki głos. i wyb. Prezydenta. pkw.gov.pl.
  42. ↑ Sławomir Skomra: Poseł Jakub Kulesza przechodzi z Kukiz’15 do Korwina-Mikke. kurierlubelski.pl, 26 października 2018.
  43. ↑ Marek Jakubiak: Nie zamykam za sobą drzwi. Jestem w polityce dla was, nie dla siebie. onet.pl, 2 listopada 2018.
  44. ↑ Kukiz ogłosił hasło na wybory, mówił o „małżeństwie” Macrona i Merkel. tvn24.pl, 28 kwietnia 2019.
  45. ↑ Wyniki głosowania – Polska. pkw.gov.pl.
  46. ↑ Poseł Krzysztof Sitarski opuścił klub Kukiz’15. onet.pl, 13 czerwca 2019.
  47. ↑ Poseł Norbert Kaczmarczyk przechodzi do klubu PiS w Sejmie. kt24.pl, 25 lipca 2018.
  48. ↑ Rzymkowski opuszcza Kukiz’15 i przechodzi do PiS. rp.pl, 31 lipca 2019.
  49. ↑ „Powodów było wiele. Prosili wyborcy”. Tomasz Rzymkowski przeszedł do klubu PiS. polsatnews.pl, 31 lipca 2019.
  50. ↑ Poseł Jerzy Jachnik odchodzi z klubu Kukiz’15. radiomaryja.pl, 31 lipca 2019.
  51. ↑ Mariusz Kamieniecki: Odpowiedni czas na zmiany. naszdziennik.pl, 7 sierpnia 2019.
  52. ↑ Oficjalnie: PSL i Kukiz’15 wystartują wspólnie. rp.pl, 8 sierpnia 2019.
  53. ↑ Kolejni działacze odchodzą z Kukiz’15. „Wśród ludzi wrze”. rmf24.pl, 12 sierpnia 2019.
  54. ↑ Posłowie Kukiz’15 zakładają nowe koło poselskie. tvn24.pl, 9 sierpnia 2019.
  55. ↑ Koło Poselskie Przywrócić Prawo na stronie Sejmu.
  56. ↑ Kandydaci w wyborach do Sejmu z listy PSL. kukiz15.org.
  57. ↑ Komitet Wyborczy Wyborców Kukiz15 do Senatu. pkw.gov.pl.
  58. ↑ Artur Gernand: Wybory parlamentarne 2019. Maciej Masłowski powalczy z kandydatem PiS o mandat senatora. wyborcza.pl, 10 września 2019.
  59. ↑ Samodzielni kandydaci do Senatu. kukiz15.org.
  60. ↑ Paweł Kukiz: w Sejmie tworzymy jeden klub: PSL-Kukiz’15-Koalicja Polska. gazetaprawna.pl, 15 października 2019.
  61. ↑ Wyniki wyborów 2019 do Sejmu RP. Komitet Wyborczy Polskie Stronnictwo Ludowe. pkw.gov.pl.
  62. ↑ Kosiniak-Kamysz szefem klubu Koalicji Polskiej, Kukiz na czele Rady Koalicji. rmf24.pl, 12 listopada 2019.
  63. ↑ Klub Parlamentarny Koalicja Polska – Polskie Stronnictwo Ludowe – Kukiz15. sejm.gov.pl, 13 listopada 2019.
  64. ↑ Większość posłów Kukiz15 za stworzeniem partii. wnp.pl, 6 marca 2020.
  65. ↑ Pozycja 44749. Monitor Sądowy i Gospodarczy nr 183/2020, 18 września 2020.
  66. ↑ Tylko u nas. Ostry wpis o działaczach, którzy przeszli do Solidarnej Polski. „Pe..liada koniunkturalistów”. To słowa Kukiza?. wpolityce.pl, 10 lutego 2020.
  67. ↑ Sztab Władysława Kosiniaka-Kamysza. kosiniakkamysz.pl.
  68. ↑ Wyniki pierwszego głosowania. pkw.gov.pl.
  69. ↑ Prezes PSL: nie możemy kontynuować współpracy ze środowiskiem Kukiza. polsatnews.pl, 26 listopada 2020.
  70. ↑ Agnieszka Ścigaj odeszła z klubu PSL i została posłanką niezrzeszoną. rmf24.pl, 28 listopada 2020.
  71. ↑ Posłowie Kukiz’15 oficjalnie usunięci. „To farsa”. interia.pl, 9 grudnia 2020.
  72. ↑ Kukiz: W poniedziałek rejestracja koła Kukiz’15-Demokracja Bezpośrednia. wnp.pl, 31 stycznia 2021.
  73. ↑ Zawiadomienie o powołaniu koła poselskiego K’15-DB.
  74. ↑ Andrzej Sośnierz opuszcza klub PiS. Utworzy nowe koło poselskie. onet.pl, 29 stycznia 2021.
  75. ↑ Sara Bounaoui, Adam Zygiel: PiS podpisało z Kukiz’15 umowę o współpracy programowej. „Proszę nie mylić jej z koalicyjną”. rmf24.pl, 31 maja 2021.
  76. ↑ Porozumienie programowe PiS-Kukiz’15. Jarosław Kaczyński i Paweł Kukiz o szczegółach. polsatnews.pl, 14 czerwca 2021.
  77. ↑ Paweł Kukiz: Mamy porozumienie z PiS. rp.pl, 17 sierpnia 2021.
  78. ↑ Waldemar Stelmach: Kukiz: Zawieszam głosowanie wspólnie z PiS. rmf24.pl, 5 października 2022.
  79. ↑ Stanisław Tyszka odchodzi z koła poselskiego Kukiz’15. onet.pl, 7 listopada 2022.
  80. ↑ Wiktor Ferfecki: Paweł Kukiz straci partię. Przez niezłożenie sprawozdania finansowego K’15 zostanie zdelegalizowane. rp.pl, 16 czerwca 2022.
  81. ↑ Pozycja 7273. Monitor Sądowy i Gospodarczy nr 30/2023, 13 lutego 2023.
  82. ↑ Paweł Kukiz rejestruje nową partię. Uchwała będzie podjęta przy najbliższym posiedzeniu Sejmu. pap.pl, 17 stycznia 2023.
  83. ↑ KUKIZ15. bip.warszawa.so.gov.pl.
  84. ↑ Jakubiak znów z Kukizem w Sejmie? Były poseł przyznaje: „Zamierzam startować. Paweł jest głównym negocjatorem”. wpolityce.pl, 28 lipca 2023.
  85. ↑ Kukiz: Moja „jedynka” na liście PiS nie była nigdy przedmiotem targów. tvp.info, 1 września 2023.
  86. ↑ Rzecznik rządu: propozycje Pawła Kukiza zmieniają przyzwyczajenia funkcjonowania państwa. pap.pl, 10 września 2023.
  87. ↑ Postulaty Kukiza wpisane do programu PiS!. wpolityce.pl, 9 września 2023.
  88. ↑ Dawid Szczyrbowski: Paweł Kukiz odtrąbił wyborczy sukces. „Można by stworzyć koło”. interia, 18 października 2023.
  89. ↑ Bartosz Treder: Pierwsi rozłamowcy z klubu PiS? „Trzech posłów nie wyklucza odejścia”. interia.pl, 7 listopada 2023.
  90. ↑ Kukiz’15 połączy PiS i Konfederację? Zaskakujące doniesienia. dorzeczy.pl, 28 marca 2024.
  91. ↑ Paweł Kukiz poparł Konfederację w wyborach do Parlamentu Europejskiego. nczas.info, 7 czerwca 2024.
  92. ↑ Post Marka Jakubiaka. facebook.com, 5 czerwca 2024.
  93. ↑ Jakub Baliński: Rewolucja w Kukiz’15 coraz bliżej. „Paweł nalega”. tokfm.pl, 24 lipca 2024.
  94. ↑ Jan Krzysztof Ardanowski oficjalnie dołączy do koła Kukiz’15! Sachajko: Dziś powinna pojawić się informacja na stronach Sejmu. wpolityce.pl, 24 lipca 2024.
  95. ↑ Wolność i Dobrobyt. bip.warszawa.so.gov.pl.
  96. ↑ Paweł Kukiz zaskoczył na antenie. Założył nowe koło poselskie. polsatnews.pl, 16 października 2024.
  97. ↑ Wolni Republikanie. sejm.gov.pl, 17 października 2024.
  98. ↑ Strategia zmiany. kukiz15.org.
  99. ↑ Głosowanie nr 60 na 30. posiedzeniu Sejmu. sejm.gov.pl, 16 listopada 2016.
  100. ↑ Powstało Stowarzyszenie Endecja z udziałem posłów Kukiza. rp.pl, 19 maja 2017.
  101. ↑ Powstaje stowarzyszenie Endecja. endecja.pl, 23 lipca 2017.
  102. ↑ Informacje w wyszukiwarce podmiotów KRS.
  103. ↑ Marcin Dobski: Dwóch posłów Kukiz’15 odchodzi z Endecji. rp.pl, 3 listopada 2016.
  104. ↑ Sylwester Chruszcz nowym prezesem Endecji. Andruszkiewicz złożył rezygnację. sejmlog.pl, 25 kwietnia 2018.
  105. ↑ Ziemkiewicz odcina się od Endecji. „Przepraszam wszystkich, których zawiodłem”. dorzeczy.pl, 30 kwietnia 2018.
  106. ↑ Struktury. endecja.pl.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Polskie partie polityczne reprezentowane w parlamencie polskim i europejskim
Sejm RP
Senat RP
Parlament Europejski
Kluby i koła w Sejmie IX kadencji i Senacie X kadencji
Sejm RP
Senat RP
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kukiz’15&oldid=75056604”