Ajura İmparatorluğu
Ajura İmparatorluğu | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 13. yüzyıl-18. yüzyıl sonları | |||||||
_flag_according_to_1576_Portuguese_map.svg) Bayrak | |||||||
 Ajuuraan imparatorluğu ve yakın devletler | |||||||
| Başkent | Mareeg (başlangıçta) Kelafo Merka | ||||||
| Yaygın dil(ler) | |||||||
| Resmî din | Sünnilik | ||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||
| Sultan, İmam | |||||||
| Tarihçe | |||||||
| |||||||
| Para birimi | Mogadişu parası | ||||||
| |||||||
| Günümüzdeki durumu | Somali Etiyopya | ||||||
| Somali tarihi |
|---|
 |
Ajura İmparatorluğu, bugünkü Afrika Boynuzu denilen ve Eritre, Etiyopya, Cibuti ve Somali'yi kapsayan bölgede 14. yüzyıl ila 17. yüzyıl arasında hüküm sürmüş ve Afrika'da oldukça güçlü olmuş bir imparatorluktur.[1] Ajura I tarafından kurulmuştur, ardından gelen lider ise Ajurao I 'dir. Yöneticiler hakkında bilinen başka bir şey yoktur. Teokrasi ile yönetilmiştir ve dini inancı Müslümanlıktır. Doğu Afrika'nın en güçlü imparatorluğu olmuş ve neredeyse bölgedeki tüm kabilelerin kontrolünü ele geçirmiştir. İlk başkenti Mareeg, Somali, ikincisi ise Kelafo, Etiyopya olmuştur. Diğer büyük ve önemli şehirleri ise, Merka, Hobyo, Afgoyé, Mogadişu Gondershe ve Barawa'dır. Zamanında, Osmanlı İmparatorluğu ile de ticaret yapmıştır. Tüfek ve savaş topu ithal etmiş ve karşılığında kumaş ihraç etmiştir.
Portekiz baskısı, gücü zayıflatmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nun kumandanlarından biri olan Mir Ali Bey ve ordusunun yardımlarıyla Portekiz baskısından kurtulmuşlardır. Ancak, 17. yüzyılın ortalarında Oromo Krallığı'nın Abaya Gölü çevresindeki evlerinden ayrılıp, Ajura İmparatorluğu'na saldırmasıyla beraber gelen İç karmaşalar ve taht kavgaları, zaten zayıf olan imparatorluğu küçük krallıklara ayırmıştır.[2] Toprakların büyük bir kısmını ele geçiren ve oldukça büyüyen Oromo Krallığı'nın savaştan çıkmış halini fırsat bilen ve Osmanlı İmparatorluğu'nun, Oromo'ya yardım etmeyeceğini bilen Portekizli sömürgeciler ne zamandır hakimiyet kurmak istedikleri Somali topraklarında, sömürge devletleri kurmuşlardır.
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]
Ajura İmparatorluğu, mimarisine bakıldığında, Tipik Afrika Mimarisi ile ve beraber yapılarda İslam Mimarisi de göze çarpar. Merka, Ajuralıların, İslam Mimarisi'ne verilebilecek en iyi örnektir.[3] Şehirlerde bulunan evler genellikle tek katlı ve sade evlerdir.
Savaş ve dış ilişkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Ajura İmparatorluğu'nun ilişkilerine bakıldığında, Svahili Dünyası ve Orta Afrika devletleri ile iyi ilişkiler içinde olmadığını görürüz.[4] Ayrıca Portekiz Kolonicileri ile de sert bir savaş içinde olduğunu görürüz.[5] Bunların yanı sıra Asya, Orta Doğu, Yakın Doğu ve Anadolu devletleriyle isi iyi ilişkiler içerisinde olduğunu görürüz. Özellikle, Osmanlı İmparatorluğu ile kardeşçe ilişkiler yaşamıştır ve Osmanlı kumandanı Mir Ali Bey ve ordusu, Ajuralıları sömürgecilere karşı verdiği savaş yardım etmiştir. Bu da Ajuralıların Avrupalılar ile iyi ilişkiler yaşamadığını gösterir. Ayrıca Osmanlı Devleti'nin başka bir kumandanı Muzaffer ve birliği Ajuralılara Altın Çağı'nı yaşarken,[6][7] Oromo Krallığı'na karşı verdiği savaşta da yardım etmiş ancak Portekiz İmparatorluğu ve Oromo Krallığı baskısına, İç karışıklıklar, isyanlar ve taht kavgaları da binince, Osmanlı - Ajura Birliği yok edilmiş ve Ajura İmparatorluğu'nun sonu gelmiştir. Ayrıca, Oromo Krallığı'nın saldırısında, Ajuralıların Orta Afrika devletleri ve Svahili Dünyası ile ilişkilerinin iyi olmadığını gösterir.
Ticaret
[değiştir | kaynağı değiştir]Ajura İmparatorluğu ticarete önem vermiştir ve birçok devlet ile ticaret yapmıştır. Tarımsal ve hayvancılık açısından çok zengin topraklara sahip olan Ajuralılar, Avrupa, Asya, Afrika, Anadolu, Orta Doğu, Yakın Doğu, Uzak Doğu ve Hint Okyanusu Adaları gibi birçok yerde bulunan devletler ile ticari ilişkilerde bulunmuştur.
Ayrıca, Ajura İmparatorluğu'nun İpek Yolu'nun son güzergâhları arasında olması, Ajuralıların İpek Yolu devletleriyle ticaret yapma olanağı yaratmıştır ve bu olanak sâyesinde Ajura İmparatorluğu'nun ekonomisi de oldukça gelişmiştir.[8]
İşte, Ajuralıların ticaret ilişkilerinde bulunduğu devletler ;[1]
| Asya'daki ülkeler ile | İthalat | İhracat | ||
| 1 | Ming Hanedanı | Çini, Para | At, Afrika Hayvanları, Fildişi | |
| 2 | Babür İmparatorluğu | Kumaş, Baharat | Saf Altın, Balmumu, Odun | |
| 3 | Malakka Krallığı | Amber (Esmer ve Normal) ve Porselen | Kumaş, Altın | |
| 4 | Maldivler(Birleşik Krallık Sömürgesi) | İnek ve Çavdar | Misk Otu, Koyun | |
| 5 | Jaffna Krallığı | Tarçın, Para | Kumaş | |
| Yakın Doğu'daki ülkeler ile | İthalat | İhracat | ||
| 6 | Osmanlı İmparatorluğu | Tüfek ve Savaş Topu | Genel Tekstil Ürünleri | |
| 7 | Safevî Devleti | Genel Tekstil Ürünleri, Meyveler | Tahıllar, Odun | |
| Avrupa'daki ülkeler ile | İthalat | İhracat | ||
| 8 | Portekiz İmparatorluğu | DÜŞMAN | DÜŞMAN | |
| 9 | Venedik İmparatorluğu | - | - | |
| 10 | Hollanda Koloni İmparatorluğu | Para | Fildişi | |
| Afrika'daki ülkeler ile | İthalat | İhracat | ||
| 11 | Memlük İmparatorluğu | - | - | |
| 12 | Adal İmparatorluğu | - | - | |
| 13 | Svahili Kabileleri ve Krallıkları | Gergedan, Kıyafet ve Giysi | Para | |
| 14 | Mutapa Krallığı | Saf Altın | Baharat, Kumaş | |
| 15 | Gonderiné İmparatorluğu | Altın, Sığır | Kumaş | |
| 16 | Merina Krallığı | - | - | |
| 17 | Oromo Krallığı | DÜŞMAN | DÜŞMAN |
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Ajura İmparatorluğu'nun ekonomisine bakıldığında ülkenin, Mogadişu Parası adlı kendi para birimine sahip olduğunu görürüz. Tüm imparatorlukta bu para kullanılmıştır.[1]
Ayrıca, İpek Yolu da Ajura limanlarından geçerek son bulduğu için, Ajuralılar İpek Yolu devletleriyle alım-satım yapma fırsatı bulmuştur. Bu fırsat ise imparatorluğun ekonomisini oldukça olumlu yönde etkilemiştir.[8]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
-
Gondereshe Antik Kenti. -
Portekzili Kolonicilerin Ajuralılar'a düzenlediği saldırıların merkezî olan Mombasa, Kenya. -
Osmanlı İmparatorluğu ve Ajuralıların birlikte yaptığı Mogadişu Gemisi isimli, gemi. Ajura İmparatorluğu donanmasının %85'ini bu tip gemiler oluşturuyordu.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". 9 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2010.
- ^ Lee Casanelli'nin Tarih Rehberi sf. 90
- ^ Lee Cassanelli Tarih Rehberi sf.92
- ^ Cerulli, Somalia 1: 65-67
- ^ Lee Cassanelli sf. 114-115
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 7 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2010.