Océano Atlántico

Océano Atlántico

Tipo	océano
Epónimo	Atlas
Parte de	Océano mundial
Localización
País da cunca	Islandia, Noruega, Suecia, Finlandia, Rusia, Estonia, Letonia, Lituania, Polonia, Alemaña, Dinamarca, Países Baixos, Reino Unido, Irlanda, Bélxica, Francia, España, Portugal, Mónaco, Italia, Malta, Eslovenia, Croacia, Bosnia e Hercegovina, Montenegro, Albania, Grecia, Turquía, Bulgaria, Romanía, Ucraína, Xeorxia, Chipre, Siria, Líbano, Israel, Estado de Palestina, Exipto, Libia, Tunisia, Alxeria, Marrocos, Mauritania, Cabo Verde, Senegal, Gambia, Guinea-Bissau, Guinea, Serra Leoa, Liberia, Costa do Marfil, Ghana, Togo, Benín, Nixeria, Camerún, San Tomé e Príncipe, Guinea Ecuatorial, Gabón, República do Congo, Angola, República Democrática do Congo, Namibia, Suráfrica, Chile, Arxentina, Uruguai, Brasil, Suriname, Güiana, Venezuela, Colombia, Trinidad e Tobago, Barbados, Granada, Caribe, San Vicente e as Granadinas, Santa Lucía, Caribe, Dominica, Saint Kitts e Nevis, Antiga e Barbuda, Panamá, Nicaragua, Honduras, Guatemala, Belize, Costa Rica, República Dominicana, Haití, Xamaica, Cuba, Bahamas, México, Estados Unidos de América e Canadá
División administrativa	mar a fóra
0°N 30°O
Comparte fronteira con	Depresión do Guadalquivir África do Norte
Conéctase con	Atlantic Continental Shelf (en)
Composto por	océano Atlántico Norte Océano Ártico océano Atlántico sur Eastern Central Atlantic (en)
Afluentes	Rio Una (pt) , Rio de Una (pt)
Características
Profundidade	máximo: 8.605 m Media: 3.646 m
Dimensións	5.000 () km
Punto máis baixo	Milwaukee Deep (en)
Superficie	106.460.000 km²
Medicións
Volume físico	305.811.900 km³

O océano Atlántico é a parte do océano mundial da Terra que separa América —ao oeste— de Europa e África —ao leste—. A súa conca é alongada en forma de S e esténdese desde o océano Glacial Ártico, no norte, ata o Antártico, no sur. É o segundo océano máis extenso da Terra despois do Pacífico, cunha superficie duns 85.133.000 km 2. Ocupa o 20 % da superficie do planeta, e o 26 % do total das terras mergulladas. É ademais o océano máis novo do planeta, formado hai 200 millóns de anos pola división do supercontinente Panxea.

O Atlántico é un axente de importancia global no referente ao clima, xa que das súas correntes depende en boa medida o clima dos continentes ribeiregos. Ao longo da historia supuxo unha barreira cultural que separou os chamados Vello e Novo Mundo ata a chegada da era dos descubrimentos, o que supuxo que o océano se convertese nun punto de intercambio comercial e cultural. Actualmente non perdeu a súa importancia xeoestratéxica, converténdose en escenario de grandes batallas e conflitos desde o século XIX ata a guerra fría.

O ecuador terrestre divídeo artificialmente en dúas partes, Atlántico Norte e Atlántico Sur. O seu nome procede do grego Atlas, un dos titáns da mitoloxía grega. Alcanza a súa máxima profundidade na fosa de Porto Rico.

Comunícase artificialmente co océano Pacífico a través da canle de Panamá, de forma natural a través do estreito de Magalláns e o mar de Hoces, co océano Índico a través do canal de Suez e o sur de África e co mar Mediterráneo a través do estreito de Xibraltar.

Orixe do nome

O estreito de Xibraltar, límite entre o mar Mediterráneo e océano Atlántico.

O vocábulo «Atlántico» proviría do titán «Atlas» que posuía, segundo os antigos gregos, as columnas que soportan o ceo (en grego antigo, tlaô, significa «portar» ou «soportar»), das que formaban parte as míticas Columnas de Hércules (actualmente o estreito de Xibraltar). Polo tanto, para os antigos, este termo designaba ante todo o mar que se atopaba máis aló do estreito, por oposición ao mar Mediterráneo. O seu nome tamén podería vir dos pobos libios dos atlantes, descritos por Heródoto, e que poboaban as ribeiras norteafricanas do océano Atlántico e as montañas do macizo do Atlas marroquí, no noroeste de África. Durante a Idade Media e ata aproximadamente mediados do século XVIII aparecía mencionado nos mapas e cartas de navegación co nome de Mar do Nord ou Mar do Norte.

Localización e delimitación segundo o IHO

A Organización Hidrográfica Internacional (International Hydrographic Organization, IHO) definiu os límites dos océanos e mares en 1953 , pero algunhas destas definicións foron revisadas desde entón e outras non son utilizadas por diversos países, autoridades e institucións; véxase, por exemplo, o CIA World Factbook. En consecuencia, a extensión e o número de océanos e mares varían.

O océano Atlántico limita ao oeste con América do Norte e do Sur. Conecta co océano Ártico a través do estreito de Dinamarca, o mar de Groenlandia, o mar de Noruega e o mar de Barents. Ao leste, os límites do océano propiamente devandito son Europa: o estreito de Xibraltar (onde conecta co mar Mediterráneo -un dos seus mares marxinais- que, á súa vez, conectao co mar Negro, que tamén tocan Asia) e África.

Ao sueste, o Atlántico fúndese co océano Índico. O meridiano 20° leste, que discorre cara ao sur desde o cabo Agullas ata a Antártida, define a súa fronteira. Na definición de 1953 esténdese cara ao sur ata a Antártida, mentres que en mapas posteriores limita no paralelo 60° co océano Antártico.

O Atlántico ten costas irregulares sucadas por numerosas baías, golfos e mares. Entre eles atópanse o mar Báltico, o mar Negro, o mar Caribe, o estreito de Davis, o estreito de Dinamarca, parte da pasaxe de Drake, o golfo de México, o mar do Labrador, o mar Mediterráneo, o mar do Norte, o mar de Noruega, case todo o mar de Scotia e outras masas de augas afluentes. Incluíndo estes mares marxinais, a liña costeira do Atlántico mide 111 866 km (69 510 mi), fronte aos 135 663 km (84 297 mi) do Pacífico..

Incluíndo os seus mares marxinais, o Atlántico cobre unha superficie de 106.460.000 km² ou o 23,5% do océano mundial e ten un volume de 310.410.900 km³ ou o 23,3% do volume total dos océanos da Terra. Excluíndo os seus mares marxinais, o Atlántico cobre 81.760.000 km² e ten un volume de 305.811.900 km³. O Atlántico Norte cobre 41.490.000 km² (11,5%) e o Atlántico Sur 40.270.000|km² (11.1%). A profundidade media é de 3.646 m e a máxima atopase na depresión de Milwaukee situada na fosa de Porto Rico que é de 8376 m.

Xeografía

O océano Atlántico, o segundo do mundo en superficie e case enteiramente localizado no hemisferio occidental, alóngase no sentido norte-sur. cunha forma que lembra un S, comunícase co océano Ártico polo estreito da Islandia; co océano Pacífico e co océano Índico pola ampla pasaxe que se abre entre a América, a África e a Antártida, nas altas latitudes austrais. No hemisferio Norte, as costas continentais, moi recortadas, delimitan numerosos mares anexos (canal da Mancha, mar do Norte, mar Báltico, mar Mediterráneo, mar das Antillas). Ao sur, ao contrario, as costas son máis ben rectilíneas.

O fondo oceánico presenta unha disposición regular: a plataforma continental, ampla ao longo das costas da Europa, da América do Norte e da porción meridional da América do Sur, estreitase nas costas da África e do Brasil; unha enorme cadea de montañas submarinas, a dorsal mesoatlántica, esténdese ao longo do océano; entre ela e os continentes ábrense unha serie de cuncas de 6.000 a 7.000 m de profundidade (cuncas americana, brasileira e arxentina, ao oeste; cuncas escandinava, da Europa Occidental, de Guinea, de Angola e do Cabo, ao leste). A crista dorsal é sucada en toda a súa extensión por unha gran fosa tectónica (rift), que secciona no sentido lonxitudinal. Área de constante inestabilidade xeolóxica, provocada pola continua emisión de material ígneo, é obxecto de estudos xeolóxicos que analizan os procesos de formación e evolución das placas tectonicas, ou sexa, da codia terrestre. A crista da dorsal mesoatlántica sitúase xeralmente entre -3.000 e -1.500 m, mais emerxe nalgúns puntos, formando illas: Jan Mayen, Islandia, Azores, Ascensión, Tristan da Cunha. Nas latitudes ecuatoriais, a dorsal é cortada por fallas transversais que determinan fosas abisais (fosa da Romanche. -7.758 m). Nas outras porcións do Atlántico as fosas son raras: sitúanse nas Antillas (Caimáns e Porto Rico - a máis profunda con -9.218 m) e nas illas Sandwich do Sur (-8.264 m)

Na fachada occidental, grandes cuncas hidrográficas botan unha considerable cantidade de sedimentos sobre a plataforma continental, definindo conos aluvionais, como os dos ríos San Lourenzo e Mississippi, no Atlántico Norte, e o do Amazonas, na franxa ecuatorial. As augas do Atlántico son as máis salgadas de todos os océanos (37,5 por mil de salinidade media) e animadas por correntes que aseguran unha intensa circulación entre as augas frías das altas latitudes e as augas quentes ecuatoriais. As correntes frías do Labrador e das Falkland descenden ao longo das costas setentrionais e meridionais, respectivamente, de América. De Benguela percorre a costa suroccidental africana, en dirección ao Ecuador. Son compensadas polas correntes quentes do Brasil e Ecuatorial Atlántica, nos seus ramos N e S, pola corrente do Golfo, que ten grande influencia sobre os climas da Europa noroccidental, tornándoos menos rigorosos. Esa circulación das augas favorece a súa oxixenación e a proliferación de plancto, definindo importantes zonas pesqueiras, como as costas do Brasil meridional, a fachada norteamericana en torno da Terra Nova, as costas da Escandinavia e de Islandia, alén da África meridional. As plataformas continentais encerran, ás veces, xacementos petrolíferos (mar do Norte, costas de Venezuela e do Brasil, golfo de Guinea). Ladeado no hemisferio Norte polas dúas áreas máis industrializadas do globo (nordeste dos Estados Unidos de América e Europa Occidental), o Atlántico Norte presenta o máis intenso tráfego marítimo e aéreo transoceánico do mundo.

Os mares máis grandes do océano Atlántico

Rellación de mares máis longos:

1. Mar dos Argazos 3.5 million km²
2. Mar Caribe 2.754 million km²
3. Mar Mediterráneonbsp;2.510 million km²
4. Golfo de Guinea 2.35 million km²
5. Golfo de México 1.550 million km²
6. Mar de Noruega 1.383 million km²
7. Baía de Hudson 1.23 million km²
8. Mar de Groenlandia 1.205 million km²
9. Mar Arxentino 1 million km²
10. Mar do Labrador 841,000 km²
11. Mar de Irminger 780,000 km²
12. Baía de Baffin 689,000 km²
13. Mar do Norte 575,000 km²
14. Mar Negro 436,000 km²
15. Mar Báltico 377,000 km²
16. Mar de Libia 350,000 km²
17. Mar Levantino 320,000 km²
18. Mar Céltico 300,000 km²
19. Mar Tirreno 275,000 km²
20. Golfo de San Lourenzo 226,000 km²
21. Golfo de Biscaia 223,000 km²
22. Mar Exeo 214,000 km²
23. Mar Xónico 169,000 km²
24. Mar Balear 150,000 km²
25. Mar Adriático 138,000 km²
26. Golfo de Botnia 116,300 km²
27. Mar de Creta 95,000 km²
28. Golfo de Maine 93,000 km²
29. Mar da Liguria 80,000 km²
30. Canal da Mancha 75,000 km²
31. Baía de James 68,300 km²
32. Mar de Botnia 66,000 km²
33. Golfo de Sidra 57,000 km²
34. Mar das Hébridas 47,000 km²
35. Mar de Irlanda 46,000 km²
36. Mar de Azov 39,000 km²
37. Baía de Botnia 36,800 km²
38. Golfo de Venezuela 17,840 km²
39. Golfo de Campeche 16,000 km²
40. Golfo de León 15,000 km²
41. Mar de Mármara 11,350 km²
42. Mar de Wadden 10,000 km²
43. Mar do Arquipélago 8,300 km²

Batimetría

Mapa en falsa cor da profundidade oceánica na conca atlántica

A batimetría do Atlántico está dominada por unha montaña submarina chamada dorsal atlántica media (SAM). Esténdese desde os 87°N ou 300 km (190 mi) ao sur do Polo norte ata a illa Bouvet subantártica no 54°S.. Entre as expedicións para explorar a batimetría do Atlántico atópanse a expedición Challenger e a expedición alemá Meteor; na actualidade, o Lamont–Doherty Earth Observatory da Universidade Columbia e a United States Hydrographic Office realizan investigacións sobre o océano.

Dorsal mesoatlántica

Artigo principal: Dorsal mesoatlántica.

A dorsal mesoatlántica divide o Atlántico lonxitudinalmente en dúas metades, en cada unha das cales unha serie de concas están delimitadas por dorsais transversais secundarias. A dorsal mesoatlántica supera os 2000 m na maior parte da súa lonxitude, pero vese interrompida por grandes fallas de transformación en dous lugares: na fosa de Romanche preto do ecuador e na zona de fractura de Gibbs no 53°N. A dorsal mesoatlántica é unha barreira para as augas do fondo, pero nestas dúas fallas de transformación as correntes de augas profundas poden pasar dun lado a outro.

A dorsal mesoatlántica elévase de 2 a 3 km por encima do fondo oceánico circundante e o seu val de fisura é o bordo diverxente entre as placas norteamericana e eurasiática no Atlántico Norte e as placas suramericana e africana no Atlántico Sur. A dorsal mesoatlántica produce volcáns basálticos no glaciar Eyjafjallajökull, Islandia, e lava almofadada no fondo oceánico. A profundidade da auga no vértice da crista é inferior a 2700 m na maioría dos lugares, mentres que o fondo da crista é tres veces máis profundo..

A dorsal mesoatlántica está atravesada por dúas dorsais perpendiculares: a falla de transformación Azores-Xibraltar, límite entre a placa africana e a placa eurasiática, cruza a dorsal mesoatlántica na tripla unión dos Azores, a ambos os dous lados da microplaca dos Azores, preto dos 40°N. Un límite moito máis vago e sen nome, entre as placas norteamericana e suramericana, corta A dorsal mesoatlántica preto ou xusto ao norte da zona de fractura quince-vinte, aproximadamente nos 16°N..

Na década de 1870, a expedición Challenger descubriu partes do que hoxe se coñece como a dorsal mesoatlántica, ou:

Unha crista elevada que se eleva a unha altura media de aproximadamente 1900 m por baixo da superficie atravesa as concas do Atlántico Norte e Sur en dirección meridiana desde o cabo Farewell, probablemente tan ao sur polo menos como a illa de Gough, seguindo aproximadamente os contornos das costas do Vello e os Novo Mundos.

O resto da dorsal foi descuberto na década de 1920 pola expedición alemá Meteor utilizando equipos de ecosondeos. A exploración do SAM na década de 1950 conduciu á aceptación xeral da extensión do fondo mariño e a tectónica de placas.

A maior parte da dorsal mesoatlántica discorre baixa a auga, pero onde chega á superficie produciu illas volcánicas. Aínda que nove delas foron designadas colectivamente Patrimonio da Humanidade polo seu valor xeolóxico, catro delas considéranse de "Valor Universal Excepcional" polos seus criterios culturais e naturais: Þingvellir, en Islandia; a paisaxe vitícola da illa do Pico, en Portugal; as illas Gough e Inaccesibles, no Reino Unido; e as Illas atlánticas brasileiras: Fernando de Noronha e Atol das Rocas Reservas, no Brasil.

Fondo oceánico

As plataformas continentais do Atlántico son amplas fronte a Terra Nova, o extremo sur de Suramérica e o nordés de Europa. No Atlántico occidental, as plataformas carbonatadas dominan grandes zonas, por exemplo, a meseta de Blake e a elevación das Bermudas. O Atlántico está rodeado de marxes pasivas excepto nuns poucos lugares onde as marxes activas forman profundas fosas: a Fosa de Porto Rico (8376 m profundidade máxima) no Atlántico occidental e a Fosa das Sándwich do Sur (8264 m) no Atlántico sur. Existen numerosos canóns submarinos fronte ao nordés de América do Norte, o oeste de Europa e o noroeste de África. Algúns destes canóns esténdense ao longo das elevacións continentais e penetran nas chairas abisais como canles de augas profundas.

En 1922 produciuse un momento histórico na cartografía e a oceanografía. O USS Stewart utilizou un sonar da Armada para trazar un mapa continuo do fondo do Atlántico. Non houbo que facer moitas conxecturas, porque a idea do sonar é sinxela: envíanse impulsos desde o buque, que rebotan no fondo oceánico e volven ao barco. Crese que o fondo oceánico é bastante plano, con profundidades ocasionais, chaira abisal, fosa abisal, monte submarino, conca, plataforma, canón e algúns guyot. Varias plataformas ao longo das marxes dos continentes constitúen ao redor do 11% da topografía do fondo, con poucas canles profundas cortadas a través da elevación continental.

A profundidade media entre os 60°N e os 60°S é de 3730 m, é dicir, próxima á media do océano global, cunha profundidade modal entre 4000 e 5000 m.

No Atlántico Sur, a dorsal de Walvis e a subida do río Grande forman barreiras ás correntes oceánicas. O abismo Laurentino atópase fronte á costa oriental de Canadá.

Características da auga

A medida que a Corrente do Golfo serpentea polo Atlántico Norte desde a costa este norteamericana ata Europa occidental, a súa temperatura descende en 20 °C (36 °F).

Traxectoria da circulación termohalina. As traxectorias moradas representan as correntes de augas profundas, mentres que as traxectorias azuis representan as correntes superficiais.

. As temperaturas das augas superficiais, varían coa latitude, cos sistemas de correntes e coa estación meteroloxica e reflicten a distribución latitudinal da enerxía solar, que oscilan entre menos de −2 °C (28 °F) e máis de 30 °C. As temperaturas máximas danse ao norte do ecuador, e os valores mínimos atópanse nas rexións polares. Nas latitudes medias, a zona de máximas variacións de temperatura, os valores poden variar entre 7 e 8 °C.

De outubro a xuño, a superficie adoita estar cuberta de xeo mariño no mar do Labrador, no estreito de Dinamarca e no mar Báltico.

O efecto Coriolis fai circular as augas do Atlántico Norte no sentido das agullas do reloxo, mentres que as do Atlántico Sur fano en sentido contrario. As mareas sur do océano Atlántico son semidiurnas; é dicir, cada 24 horas lunares prodúcense dúas mareas altas. En latitudes por encima dos 40° Norte prodúcese certa oscilación este-oeste, coñecida como oscilación do Atlántico Norte.

Salinidade

Máis ou menos, o Atlántico é o océano principal máis salgado; a salinidade da auga superficial en mar aberto oscila entre 33 e 37 partes por mil (3,3-3,7%) en masa e varía coa latitude e a estación. A evaporación, as precipitacións, a afluencia dos ríos e a fusión do xeo mariño inflúen nos valores da salinidade superficial. Aínda que os valores máis baixos da salinidade atópanse xusto ao norte do ecuador (debido ás intensas precipitacións tropicais), en xeral, os valores máis baixos danse nas latitudes altas e ao longo das costas onde desembocan os grandes ríos. Os valores máximos de salinidade danse en torno aos 25° norte e sur, en rexións subtropicais con escasas precipitacións e alta evaporación.

A elevada salinidade superficial do Atlántico, da que depende a circulación termohalina atlántica, mantense grazas a dous procesos: a corrente das Agullas, que leva as augas salgadas do océano Índico ao Atlántico Sur, e a "ponte atmosférica", que evapora as augas subtropicais atlánticas e expórtaas ao Pacífico.

Masas de auga

Características de temperatura e salinidade das masas de auga atlánticas

Masa de auga	Temperatura	Salinidade
Augas superiores (0–500 m)
Augas altas subárticas atlánticas (ASUW)	0.0–4.0 °C	34.0–35.0
Auga central do Atlántico Norte occidental (WNACW)	7.0–20 °C	35.0–36.7
Auga central do Atlántico Norte oriental (ENACW)	8.0–18.0 °C	35.2–36.7
Auga central do Atlántico Sur (SACW)	5.0–18.0 °C	34.3–35.8
Augas intermedias (500 a 1500 m)
Auga intermedia subártica do Atlántico Occidental (WASIW)	3.0–9.0 °C	34.0–35.1
Auga intermedia subártica do Atlántico Oriental (EASIW)	3.0–9.0 °C	34.4–35.3
Auga do Mediterráneo (MW)	2.6–11.0 °C	35.0–36.2
Augas intermedias árticas (AIW)	−1.5–3.0 °C	34.7–34.9
Augas profundas e abisais (1,500 m–fondo)
Augas profundas do Atlántico Norte (NADW)	1.5–4.0 °C	34.8–35.0
Augas do fondo antártico (AABW)	−0.9–1.7 °C	34.6–34.7
Augas do fondo ártico (ABW)	−1.8 to −0.5 °C	34.9–34.9

O océano Atlántico consta de catro grandes masas de auga superiores con temperaturas e salinidades distintas. A auga superior subártica atlántica do Atlántico Norte setentrional é a fonte da auga intermedia subártica e da auga intermedia do Atlántico Norte. A auga central do Atlántico Norte pode dividirse en auga central do Atlántico Norte oriental e occidental, xa que a parte occidental está fortemente afectada pola corrente do Golfo e, por tanto, a capa superior está máis cerca da auga intermedia subpolar subxacente, máis fresca. A auga oriental é máis salgada pola súa proximidade á auga mediterránea. A auga central do Atlántico Norte desemboca na auga central do Atlántico Sur no paralelo 15 norte.

Existen cinco augas intermedias: catro de baixa salinidade formadas en latitudes subpolares e unha de alta salinidade formada por evaporación. A auga intermedia ártica, flúe desde o norte para converterse na fonte das augas profundas do Atlántico Norte, ao sur do limiar Groenlandia-Escocia. Estas dúas augas intermedias teñen distinta salinidade nas concas occidental e oriental. A ampla gama de salinidades do Atlántico Norte débese á asimetría do xiro subtropical setentrional e ao gran número de achegues procedentes de fontes moi diversas: mar do Labrador, mar de Noruega-Groenlandia, Mediterráneo e auga intermedia do Atlántico Sur.

As augas profundas do Atlántico Norte (NADW, polas súas siglas en inglés) son un complexo de catro masas de auga, dúas que se forman por convección profunda no océano aberto -auga clásica e auga do mar do Labrador superior- e dous que se forman a partir da afluencia de auga densa a través do limiar de Groenlandia-Islandia-Escocia - Estreito de Dinamarca e a auga de desbordamento de Islandia-Escocia. Ao longo do seu percorrido pola Terra, a composición do NADW vese afectada por outras masas de auga, especialmente a auga do fondo antártico e a auga de desbordamento do Mediterráneo. As NADW aliméntanse dun fluxo de augas cálidas pouco profundas cara ao norte do Atlántico Norte que é responsable do clima cálido anómalo en Europa. Os cambios na formación das NADW relacionáronse con cambios climáticos globais no pasado. Desde que se introduciron no medio ambiente sustancias de orixe humana, pódese seguir a traxectoria das NADW ao longo do seu curso medindo o tritio e o radiocarbono procedentes de probas de armas nuclearess nos anos 60 e de CFCs.

Xiros

Xiros oceánicos

O Xiro do Atlántico Norte, de augas cálidas e sentido horario, ocupa o Atlántico norte, e o Xiro do Atlántico Sur, de augas cálidas e sentido antihorario, desenvolvese no Atlántico sur.

No Atlántico Norte, a circulación superficial está dominada por tres correntes interconectadas: a Corrente do Golfo, que flúe cara ao nordés desde a costa norteamericana en Cabo Hatteras; a Corrente do Atlántico Norte, unha rama da Corrente do Golfo que flúe cara ao norte desde os Grand Banks; e a Fronte Subpolar, unha extensión da Corrente do Atlántico Norte, unha rexión ampla e vagamente definida que separa o xiro subtropical do xiro subpolar. Este sistema de correntes transporta auga cálida cara ao Atlántico Norte, sen a cal as temperaturas no Atlántico Norte e Europa descenderían drasticamente.

No xiro subpolar do Atlántico Norte, as augas cálidas subtropicais transfórmanse en augas subpolares e polares máis frías. No mar do Labrador, estas augas volven ao xiro subtropical.

Ao norte do xiro do Atlántico Norte, o xiro subpolar ciclónico do Atlántico Norte xoga un papel fundamental na variabilidade climática. Está gobernado polas correntes oceánicas dos mares marxinais e da topografía rexional, en lugar de ser dirixido polo vento, tanto no océano profundo como ao nivel do mar. O xiro subpolar forma unha parte importante da circulación termohalina global. A súa parte oriental inclúe ramas remuiñadas da Corrente do Atlántico Norte que transportan augas cálidas e salgadas desde os subtrópicos ata o Atlántico nordés. Alí esta auga arrefríase durante o inverno e forma correntes de retorno que se funden ao longo da vertente continental oriental de Groenlandia onde forman unha corrente intensa (40–50 Sv) que flúe ao redor das marxes continentais do mar do Labrador. Un terzo desta auga pasa a formar parte da porción profunda das augas profundas do Atlántico Norte (NADW). O NADW, á súa vez, alimenta a circulación meridional basculante (MOC), cuxo transporte de calor cara ao norte vese ameazado polo cambio climático antropoxénico. As grandes variacións do xiro subpolar a escala decenal, asociadas á oscilación do Atlántico Norte, son especialmente pronunciadas na auga do mar do Labrador, as capas superiores da MOC.

O Atlántico Sur está dominado polo xiro subtropical meridional anticiclónico. A auga central do Atlántico Sur orixínase neste xiro, mentres que o auga intermedia Antártica orixínase nas capas superiores da rexión circumpolar, cerca do pasaxe de Drake e as illas Malvinas. Ambas as correntes reciben algunha contribución do océano Índico. Na costa oriental africana, o pequeno xiro de Angola ciclónico atópase incrustado no gran xiro subtropical. O xiro subtropical meridional está parcialmente enmascarado por unha capa de Ekman inducida polo vento. O tempo de residencia do xiro é de 4,4-8,5 anos. As augas profundas do Atlántico Norte flúen cara ao sur por baixo do termoclina do xiro subtropical.

Historia

O océano Atlántico parece ser o máis novo dos océanos do mundo. As evidencias indican que non existiu ata hai 100 millóns de anos, cando o supercontinente ancestral que existía, Panxea, foi quebrado pola formación do fondo oceánico. O Atlántico foi amplamente explorado dende os primeiros asentamentos humanos nas súas costas.

Os antigos, que chamaban ao Atlántico mar Tenebroso ou mar Océano, coñecían só as costas situadas entre o norte das illas Británicas e as Canarias. Do século VIII ao XI, os normandos frecuentaron as praias de Noruega, Islandia, Groenlandia, Spitsberg e Nova Escocia, no actual Canadá. Ata o final da Idade Media, só se facían navegacións costeiras, indo ata o Cabo Boxador (ao que chegaron os navegadores portugueses en 1434). No século XV os portugueses intensificaron a exploración da costa da África e, ao mesmo tempo, desenvolveron técnicas de navegación que permitiron viaxes por mar aberto. A navegación por latitudes (determinadas pola observación da altura da estrela Polar ou do Sol ao mediodía, técnica desenvolvida por volta de 1485) foi facilitada polo uso de instrumentos como o compás e mailo astrolabio. Outro factor decisivo foi o estudo do réxime dos ventos no Atlántico: en 1439, as informacións existentes xa permitían unha navegación asidua e segura. Esas técnicas, aliadas aos novos navíos desenvolvidos polos portugueses (as carabelas, de maior porte, calado máis alto e común sistema de velas que permitía o aproveitamento dos ventos, mesmo no sentido contrario) permitirían o recoñecemento da costa da África e as primeiras incursións en alto mar; hai aínda informacións de que no século XV os portugueses terían explorado tamén o Atlántico Norte, xuntando coñecementos que posteriormente facilitaron a viaxe de Cristovo Colón na primeira travesía documentada do Océano.

Co desenvolvemento técnico obtido, as viaxes portuguesas tornáronse máis ousadas e frecuentes a través do Atlántico, de tal forma que ata 1488 toda a costa oeste da África estaba explorada, recoñecida e, nos primeiros 20 anos do século XVI, toda a costa atlántica do continente americano (atopado no 1492 por Colón) fora visitada por navegadores portugueses, españois ou italianos ao servizo de España. Os reis de Portugal procuraron, desde o inicio, garantir as descubertas dos seus navegadores e desde 1443, varias leis reivindicaron o dereito de navegación exclusiva nos mares recoñecidos polas súas naus. En 1454, o papa Nicolao V ratificou a pretensión dos portugueses, reservándolles o dereito exclusivo de navegación e comercio. En 1474, Afonso V mandou que aqueles que violasen esas determinacións fosen mortos e os seus bens confiscados pola coroa. O Tratado de paz de Toledo, entre España e Portugal, ratificou eses dereitos, que foron reafirmados nas ordenacións Manuelinas (1514). Ata 1580, houbo pouca contestación internacional a esas pretensións, excepto pequenos conflitos diplomáticos causados pola acción de corsarios protexidos polos reis de Francia e Gran Bretaña. Despois de 1580, con todo, a contestación creceu, envolvendo tamén os holandeses en guerra con España pola súa independencia. Eles estenderon as accións bélicas contra Portugal, despois da unión das dúas Coroas e pasaron á liberdade dos mares; na tregua asinada con Filipe III (de España e Portugal), obtiveron o dereito de navegar por eses mares, aínda que baixo licenza do rei de España. Ese tratado marcou o principio da liberdade dos mares. A partir do século XVII, comezou a exploración hidrográfica do Atlántico, efectuada de inicio polos holandeses, despois polos ingleses e franceses (século XVIII). No século XIX organizáronse numerosos cruceiros oceanográficos que permitiron a elaboración dunha detallada carta batimétrica do Atlántico.

Véxase tamén

Fontes

• Acemoglu, D.; Johnson, S.; Robinson, J. (2005). "The rise of Europe: Atlantic trade, institutional change and economic growth" (PDF). The American Economic Review 95 (3). pp. 546–579. doi:10.1257/0002828054201305. hdl:1721.1/64034. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Als, T.D.; Hansen, M.M.; Maes, G.E.; Castonguay, M.; Riemann, L.; Aarestrup, K.I.M.; Munk, P.; Sparholt, H.; Hanel, R.; Bernatchez, L. (2011). "All roads lead to home: panmixia of European eel in the Sargasso Sea" (PDF). Molecular Ecology 20 (7). pp. 1333–1346. PMID 21299662. doi:10.1111/j.1365-294X.2011.05011.x. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 9 August 2017. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Armitage, D. (2001). "The Red Atlantic (Review of)" (PDF). Reviews in American History 29 (4). pp. 479–486. JSTOR 30031239. doi:10.1353/rah.2001.0060. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Armitage, D.; Braddick, M.J. (2009). "Three Concepts of Atlantic History". The British Atlantic World, 1500–1800 (PDF). Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-137-01341-5. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Avery, G.; Halkett, D.; Orton, J.; Steele, T.; Tusenius, M.; Klein, R. (2008). "The Ysterfontein 1 Middle Stone Age rock shelter and the evolution of coastal foraging". Goodwin Series 10. pp. 66–89. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Bailey, G N.; Flemming, N.C. (2008). "Archaeology of the continental shelf: marine resources, submerged landscapes and underwater archaeology" (PDF). Quaternary Science Reviews 27 (23). pp. 2153–2165. Bibcode:2008QSRv...27.2153B. doi:10.1016/j.quascirev.2008.08.012. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Bigg, G.R.; Jickells, T.D.; Liss, P.S.; Osborn, T.J. (2003). "The role of the oceans in climate". International Journal of Climatology 23 (10). pp. 1127–1159. Bibcode:2003IJCli..23.1127B. doi:10.1002/joc.926. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Bjerck, H.B. (2009). "Colonizing seascapes: comparative perspectives on the development of maritime relations in Scandinavia and Patagonia". Arctic Anthropology 46 (1–2). pp. 118–131. doi:10.1353/arc.0.0019.  ^{[Ligazón morta]}
• Blackburn, T.J.; Olsen, P.E.; Bowring, S.A.; McLean, N.M.; Kent, D.V.; Puffer, J.; McHone, G.; Rasbury, T.; Et-Touhami, M. (2013). "Zircon U-Pb geochronology links the end-Triassic extinction with the Central Atlantic Magmatic Province" (PDF). Science 340 (6135). pp. 941–945. Bibcode:2013Sci...340..941B. PMID 23519213. doi:10.1126/science.1234204. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Böning, C.W.; Scheinert, M.; Dengg, J.; Biastoch, A.; Funk, A. (2006). "Decadal variability of subpolar gyre transport and its reverberation in the North Atlantic overturning". Geophysical Research Letters 33 (21). pp. L21S01. Bibcode:2006GeoRL..3321S01B. doi:10.1029/2006GL026906. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Bravo, K.E. (2007). "Exploring the analogy between modern trafficking in humans and the trans-Atlantic slave trade" (PDF). Boston University International Law Journal 25 (207). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Bryden, H.L.; Longworth, H.R.; Cunningham, S.A. (2005). "Slowing of the Atlantic meridional overturning circulation at 25 N" (PDF). Nature 438 (7068). pp. 655–657. Bibcode:2005Natur.438..655B. PMID 16319889. doi:10.1038/nature04385. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Bullard, E.; Everett, J.E.; Smith, A.G. (1965). "The fit of the continents around the Atlantic" (PDF). Philosophical Transactions of the Royal Society of London A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences 258 (1088). pp. 41–51. Bibcode:1965RSPTA.258...41B. PMID 17801943. doi:10.1098/rsta.1965.0020. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Chambliss, W.J. (1989). "State-organized crime" (PDF). Criminology 27 (2). pp. 183–208. doi:10.1111/j.1745-9125.1989.tb01028.x. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 12 November 2016. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• "Atlantic Ocean". CIA World Factbook. 27 June 2016. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• "Pacific Ocean". CIA World Factbook. 1 June 2016. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• DeMets, C.; Gordon, R.G.; Argus, D.F. (2010). "Geologically current plate motions". Geophysical Journal International 181 (1). pp. 1–80. Bibcode:2010GeoJI.181....1D. doi:10.1111/j.1365-246X.2009.04491.x. 
• Duarte, J.C.; Rosas, F.M.; Terrinha, P.; Schellart, W.P.; Boutelier, D.; Gutscher, M.A.; Ribeiro, A. (2013). "Are subduction zones invading the Atlantic? Evidence from the southwest Iberia margin". Geology 41 (8). pp. 839–842. Bibcode:2013Geo....41..839D. doi:10.1130/G34100.1. 
• Dugmore, A.J.; Keller, C.; McGovern, T.H. (2007). "Norse Greenland settlement: reflections on climate change, trade, and the contrasting fates of human settlements in the North Atlantic islands" (PDF). Arctic Anthropology 44 (1). pp. 12–36. PMID 21847839. doi:10.1353/arc.2011.0038. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Eagles, G. (2007). "New angles on South Atlantic opening". Geophysical Journal International 168 (1). pp. 353–361. Bibcode:2007GeoJI.168..353E. doi:10.1111/j.1365-246X.2006.03206.x. 
• Eakins, B.W.; Sharman, G.F. (2010). "Volumes of the World's Oceans from ETOPO1". Boulder, CO: NOAA National Geophysical Data Center. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Emery, W.J.; Meincke, J. (1986). "Global water masses-summary and review" (PDF). Oceanologica Acta 9 (4). pp. 383–391 (PDF pages scrambled). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• The State of World Fisheries and Aquaculture (PDF) (Informe). Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations (FOA). 2016. ISBN 978-92-5-109185-2. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• "Mid-Atlantic Ridge". The Geological Society. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Greenberg, J.H.; Turner, C.G.; Zegura, S.L. (1986). "The settlement of the Americas: A comparison of the linguistic, dental and genetic evidence". Current Anthropology 27 (5). pp. 477–497. JSTOR 2742857. doi:10.1086/203472. 
• Gordon, A.L.; Bosley, K.T. (1991). "Cyclonic gyre in the tropical South Atlantic" (PDF). Deep Sea Research Part A. Oceanographic Research Papers 38. pp. S323–S343. Bibcode:1991DSRA...38S.323G. doi:10.1016/S0198-0149(12)80015-X. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Henshilwood, C.S.; d'Errico, F.; Yates, R.; Jacobs, Z.; Tribolo, C.; Duller, G.A.; Mercier, N.; Sealy, J.C.; Valladas, H.; Watts, I.; Wintle, A.G. (2002). "Emergence of modern human behavior: Middle Stone Age engravings from South Africa" (PDF). Science 295 (5558). pp. 1278–1280. Bibcode:2002Sci...295.1278H. PMID 11786608. doi:10.1126/science.1067575. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Herodotus. "Perseus Under Philologic: Hdt. 1.202.4". University of Chicago. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• "Limits of Oceans and Seas" (PDF). Special Publication 23 (4376). 1953. p. 484. Bibcode:1953Natur.172R.484.. doi:10.1038/172484b0. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 20 de outubro de 2016. Consultado o 23 de xullo do 2023.  map
• Janni, P. (2015). "The Sea of the Greeks and Romans". En Bianchetti, S.; Cataudella, M.; Gehrke, H.-J. Brill's Companion to Ancient Geography: The Inhabited World in Greek and Roman Tradition. Brill. pp. 21–42. ISBN 978-90-04-28471-5. doi:10.1163/9789004284715_003. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Jerzmańska, A.; Kotlarczyk, J. (1976). "The beginnings of the Sargasso assemblage in the Tethys?". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 20 (4). pp. 297–306. Bibcode:1976PPP....20..297J. doi:10.1016/0031-0182(76)90009-2. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Kulka, D. (2011). "B1. Northwest Atlantic" (PDF). Review of the state of world marine fishery resources. FAO Fisheries and Aquaculture Technical Paper (Informe) 569 (Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO)). p. 334. ISBN 978-92-5-107023-9. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Lessios, H.A. (2008). "The great American schism: divergence of marine organisms after the rise of the Central American Isthmus" (PDF). Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics 39. pp. 63–91. doi:10.1146/annurev.ecolsys.38.091206.095815. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 10 May 2017. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Levin, L.A.; Gooday, A.J. (2003). "The Deep Atlantic Ocean" (PDF). En Tyler, P.A. Ecosystems of the World. Ecosystems of the deep oceans 28. Amsterdam, The Netherlands: Elsevier. pp. 111–178. ISBN 978-0-444-82619-0. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Livermore, R.; Nankivell, A.; Eagles, G.; Morris, P. (2005). "Paleogene opening of Drake passage" (PDF). Earth and Planetary Science Letters 236 (1). pp. 459–470. Bibcode:2005E&PSL.236..459L. doi:10.1016/j.epsl.2005.03.027. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Lovejoy, P.E. (1982). "The volume of the Atlantic slave trade: A synthesis". The Journal of African History 23 (4). pp. 473–501. doi:10.1017/S0021853700021319. 
• Lüning, K. (1990). "Sargasso Sea". En Yarish, C.; Kirkman, H. Seaweeds: Their Environment, Biogeography, and Ecophysiology. Limnology and Oceanography 36 (John Wiley & Sons). pp. 222–225. Bibcode:1991LimOc..36.1066M. ISBN 978-0-471-62434-9. doi:10.4319/lo.1991.36.5.1066. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Mann, M.E.; Emanuel, K.A. (2006). "Atlantic hurricane trends linked to climate change". Eos, Transactions American Geophysical Union 87 (24). pp. 233–241. Bibcode:2006EOSTr..87..233M. doi:10.1029/2006eo240001. 
• Marchal, O.; Waelbroeck, C.; Colin de Verdière, A. (2016). "On the Movements of the North Atlantic Subpolar Front in the Preinstrumental Past" (PDF). Journal of Climate 29 (4). pp. 1545–1571. Bibcode:2016JCli...29.1545M. doi:10.1175/JCLI-D-15-0509.1. hdl:1912/7903. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Marean, C.W. (2011). "Coastal South Africa and the Coevolution of the Modern Human Lineage and the Coastal Adaptation" (PDF). En Bicho, N.F.; Haws, J.A.; Davis, L.G. Trekking the Shore: Changing Coastlines and the Antiquity of Coastal Settlement. Interdisciplinary Contributions to Archaeology. Springer. pp. 421–440. ISBN 978-1-4419-8219-3. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Marean, C.W.; Cawthra, H.C.; Cowling, R.M.; Esler, K.J.; Fisher, E.; Milewski, A.; Potts, A.J.; Singels, E.; De Vynck, J. (2014). "Stone age people in a changing South African greater Cape Floristic Region". En Allsopp, N.; Colville, J.F.; Verboom, G.A. Fynbos: Ecology, Evolution, and Conservation of a Megadiverse Region, 164. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-967958-4. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Marsh, R.; Hazeleger, W.; Yool, A.; Rohling, E.J. (2007). "Stability of the thermohaline circulation under millennial CO₂ forcing and two alternative controls on Atlantic salinity". Geophysical Research Letters 34 (3). pp. L03605. Bibcode:2007GeoRL..34.3605M. doi:10.1029/2006GL027815. 
• Martin, P.S. (1973). "The Discovery of America: The first Americans may have swept the Western Hemisphere and decimated its fauna within 1000 years" (PDF). Science 179 (4077). pp. 969–974. Bibcode:1973Sci...179..969M. PMID 17842155. doi:10.1126/science.179.4077.969. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Marzoli, A.; Renne, P.R.; Piccirillo, E.M.; Ernesto, M.; Bellieni, G.; De Min, A. (1999). "Extensive 200-million-year-old continental flood basalts of the Central Atlantic Magmatic Province". Science 284 (5414). pp. 616–618. Bibcode:1999Sci...284..616M. PMID 10213679. doi:10.1126/science.284.5414.616. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Mellars, P. (2006). "Why did modern human populations disperse from Africa ca. 60,000 years ago? A new model" (PDF). Proceedings of the National Academy of Sciences 103 (25). pp. 9381–9386. Bibcode:2006PNAS..103.9381M. PMC 1480416. PMID 16772383. doi:10.1073/pnas.0510792103. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• "History of NOAA Ocean Exploration: Timeline". NOAA. 2013. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• "How big is the Atlantic Ocean?". NOAA. 15 May 2014. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• O'Rourke, D.H.; Raff, J.A. (2010). "The human genetic history of the Americas: the final frontier". Current Biology 20 (4). pp. R202–R207. PMID 20178768. doi:10.1016/j.cub.2009.11.051. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Patterson, W.P.; Dietrich, K.A.; Holmden, C.; Andrews, J.T. (2010). "Two millennia of North Atlantic seasonality and implications for Norse colonies" (PDF). Proceedings of the National Academy of Sciences 107 (12). pp. 5306–5310. Bibcode:2010PNAS..107.5306P. PMC 2851789. PMID 20212157. doi:10.1073/pnas.0902522107. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Riede, F. (2014). "The resettlement of northern Europe". En Cummings, V.; Jordan, P.; Zvelebil, M. Oxford Handbook of the Archaeology and Anthropology of Hunter-Gatherers. Oxford: Oxford University Press. doi:10.1093/oxfordhb/9780199551224.013.059. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Ripley, G.; Anderson Dana, C. (1873). The American cyclopaedia: a popular dictionary of general knowledge. Appleton. pp. 69–. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Seton, M.; Müller, R.D.; Zahirovic, S.; Gaina, C.; Torsvik, T.; Shephard, G.; Talsma, A.; Gurnis, M.; Maus, S.; Chandler, M. (2012). "Global continental and ocean basin reconstructions since 200Ma". Earth-Science Reviews 113 (3). pp. 212–270. Bibcode:2012ESRv..113..212S. doi:10.1016/j.earscirev.2012.03.002. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Smethie, W.M.; Fine, R.A.; Putzka, A.; Jones, E.P. (2000). "Tracing the flow of North Atlantic Deep Water using chlorofluorocarbons". Journal of Geophysical Research: Oceans 105 (C6). pp. 14297–14323. Bibcode:2000JGR...10514297S. doi:10.1029/1999JC900274. 
• Stramma, L.; England, M. (1999). "On the water masses and mean circulation of the South Atlantic Ocean". Journal of Geophysical Research 104 (C9). pp. 20863–20883. Bibcode:1999JGR...10420863S. doi:10.1029/1999JC900139. 
• Thomas, S. (8 June 2015). "How the oceans got their names". Oxford Dictionaries. Arquivado dende o orixinal o 9 June 2015. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Thomson, W. (1877). The Voyage of the 'Challenger.' The Atlantic: A Preliminary Account of the General Results of the Exploring Voyage of H.M.S. Challenger During the Year 1873 and the Early Part of the Year 1876 (PDF). London: Macmillan. Arquivado dende o orixinal (PDF, 384 MB) o 2022-10-09. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Torsvik, T.H.; Rousse, S.; Labails, C.; Smethurst, M.A. (2009). "A new scheme for the opening of the South Atlantic Ocean and the dissection of an Aptian salt basin". Geophysical Journal International 177 (3). pp. 1315–1333. Bibcode:2009GeoJI.177.1315T. doi:10.1111/j.1365-246X.2009.04137.x. 
• Tréguier, A.M.; Theetten, S.; Chassignet, E.P.; Penduff, T.; Smith, R.; Talley, L.; Beismann, J.O.; Böning, C. (2005). "The North Atlantic subpolar gyre in four high-resolution models". Journal of Physical Oceanography 35 (5). pp. 757–774. Bibcode:2005JPO....35..757T. doi:10.1175/JPO2720.1. 
• "Mapping of the Puerto Rico Trench, the Deepest Part of the Atlantic, is Nearing Completion". USGS. October 2003. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• "Atlantic Ocean Facts". U.S. Navy. Arquivado dende o orixinal o 2 March 2001. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Weaver, D. (2001). "The Red Atlantic: American Indigenes and the Making of the Modern World, 1000–1927". Reviews in American History 29 (4). pp. 479–486. doi:10.1353/rah.2001.0060. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Webster, P.J.; Holland, G.J.; Curry, J.A.; Chang, H.R. (2005). "Changes in tropical cyclone number, duration, and intensity in a warming environment". Science 309 (5742). pp. 1844–1846. Bibcode:2005Sci...309.1844W. PMID 16166514. doi:10.1126/science.1116448. 
• "The Mid-Atlantic Ridge". UNESCO World Heritage Centre. 2007–2008. Consultado o 23 de xullo do 2023. 
• Winchester, Simon (2010). Atlantic: A Vast Ocean of a Million Stories. HarperCollins UK. ISBN 9780007341375. 

Outros artigos

• Sete mares

Ligazóns externas

• Océano Atlántico Arquivado 19 de decembro de 2020 en Wayback Machine. en The World Factbook (en inglés)
• Océanos Arquivado 04 de marzo de 2016 en Wayback Machine. no Open Directory Project (en inglés)

Os cinco océanos
Atlántico	Ártico	Índico	Pacífico	Antártico