Талиум

Талиум  (₈₁Tl)

Општи својства
Име и симбол	талиум (Tl)
Изглед	сребрено-бела
Талиумот во периодниот систем
In ↑ Tl ↓ Nh жива ← талиум → олово
Атомски број	81
Стандардна атомска тежина (Ar)	204,38 (204,382–204,385)
Категорија	слаб метал
Група и блок	група 13, p-блок
Периода	VI периода
Електронска конфигурација	[Xe] 4f14 5d10 6s2 6p1
по обвивка	2, 8, 18, 32, 18, 3
Физички својства
Фаза	цврста
Точка на топење	577 K ​(304 °C)
Точка на вриење	1.746 K ​(1.473 °C)
Густина близу с.т.	11,85 г/см3
кога е течен, при т.т.	11,22 г/см3
Топлина на топење	4,14 kJ/mol
Топлина на испарување	165 kJ/mol
Моларен топлински капацитет	26,32 J/(mol·K)
парен притисок P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k при T (K) 882 977 1.097 1.252 1.461 1.758
Атомски својства
Оксидациони степени	3, 2, 1, −1, −2, −5 ​(среден базичен оксид)
Електронегативност	Полингова скала: 1,62
Енергии на јонизација	I: 589,4 kJ/mol II: 1.971 kJ/mol II: 2.878 kJ/mol
Атомски полупречник	емпириски: 170 пм
Ковалентен полупречник	145±7 пм
Ван дер Валсов полупречник	196 пм
Спектрални линии на талиум
Разни податоци
Кристална структура	​шестаголна збиена (шаз)
Брзина на звукот тенка прачка	818 м/с (при 20 °C)
Топлинско ширење	29,9 µм/(m·K) (при 25 °C)
Топлинска спроводливост	46,1 W/(m·K)
Електрична отпорност	0,18 µΩ·m (при 20 °C)
Магнетно подредување	дијамагнетно
Модул на растегливост	8 GPa
Модул на смолкнување	2,8 GPa
Модул на збивливост	43 GPa
Поасонов сооднос	0,45
Мосова тврдост	1,2
Бринелова тврдост	26,5–44,7 MPa
CAS-број	7440-28-0
Историја
Откриен	Вилијам Крукс (1861)
Првпат издвоен	Клод-Огист Лами (1862)
Најстабилни изотопи
изо ПЗ полураспад РР РЕ (MeV) РП 203Tl 29,524 % – (α) 0,9108 199Au 204Tl веш 3,78 г β− 0,764 204Pb ε 0,347 204Hg 205Tl 70,476 % – (α) 0,1567 201Au
Режимите на распад во загради се предвидени, но сè уште не се забележани

Талиум — хемиски елемент со реден број 81. Постојат 11 познати изотопи на талиумот од кои стабилни се само два со масен број 203 и 205. Изотопот на Tl со масен број 204 има полупериод на распагање од неколку години, а изотопите со масен број 200, 201, 202, 206, 207, 208, 209 и 210 имаат полупериод на распаѓање од неколку минути донеколку денови. Постојат 32 познати минерали на талиумот од кои 17 можат да се најдат во рудникот Алшар во Република Македонија. Најпознат минерал на талиумот секако е лорандитот кој го има во Алшар и според некиј податоци во Швајцарија и Шри Ланка. Талиумот наоѓа примена во вселенските испитувања. Најчеста оксидациска состојба со која гради соединенија е +1 но во некој соединенија се срекава и со оксидациска состојба +3.

Во светот има само едно наоѓалиште на талиум, и тоа се наоѓа во рудникот „Алшар“ во Македонија и е заштитено од страна на Смарагдната мрежа за заштита на природните реткости.