Lockheed S-3 Viking

Lockheed S-3 Viking
(dane wersji *S-3A*)
	; S-3B Viking
	Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Lockheed Corporation
Typ	samolot patrolowy
Konstrukcja	grzbietopłat o konstrukcji metalowej, podwozie trójpodporowe – chowane w locie
Załoga	4 (2 pilotów, oficer taktyczny, operator systemu radioakustycznego)
	Historia
Data oblotu	21 stycznia 1972
Lata produkcji	1974–1978
	Dane techniczne
Napęd	2 silniki turbinowe General Electric TF34-GE-100
Ciąg	4127 daN (4207 kG) (każdy)
	Wymiary
Rozpiętość	20,93 m (całkowita); 8,99 m (po złożeniu skrzydeł)
Długość	16,26 m
Wysokość	6,93 m
Powierzchnia nośna	55,55 m²
	Masa
Własna	12 088 kg
Startowa	19 277 kg (normalna); 23 831 kg (z maksymalnym podwieszonym uzbrojeniem)
	Osiągi
Prędkość maks.	834 km/h
Prędkość przelotowa	686 km/h
Prędkość patrolowa	296 km/h (na małej wysokości)
Prędkość wznoszenia	21,3 m/s
Pułap	10 670 m
Zasięg	3 705 km (normalny); 5 558 km (maksymalny)
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	patrz tekst
	Wyposażenie dodatkowe
	patrz tekst
	Użytkownicy
	Stany Zjednoczone
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lockheed S-3 Viking – amerykański samolot patrolowy, bazujący na pokładach lotniskowców, opracowany i zbudowany w 1972 roku w amerykańskiej wytwórni lotniczej Lockheed Corporation.

Historia

W 1969 roku w biurze konstrukcyjnym amerykańskiej wytwórni Lockheed Corporation opracowano projekt samolotu patrolowego, bazującego na pokładach lotniskowców, a przeznaczonego do patrolowania akwenów morskich oraz wykrywania i zwalczania okrętów podwodnych. Projekt ten otrzymał oznakowanie S-3 Viking.

Był to dwusilnikowy samolot, grzbietopłat o skrzydłach skośnych, mający odpowiednie do wykonywanych zadań wyposażenie elektroniczne i akustyczne oraz różnorodne i silne uzbrojenie.

Pierwszy prototyp oblatano 21 stycznia 1972 roku^[1]. W sumie zbudowano jeszcze siedem prototypów, a ostatni oblatano w 1973 roku.

Produkcję seryjną rozpoczęto w 1974 roku, modernizując w kolejnych latach samolot. Produkcję zakończono w 1978 roku. Łącznie zbudowano 188 S-3 Vikingów wszystkich wersji^[1].

Produkowane wersje samolotu S-3 Viking

S-3A Viking – wersja podstawowa, samolot patrolowy
S-3B Viking – zmodernizowane samoloty wersji podstawowej, różniące się systemem przetwarzania danych pochodzących z boi akustycznych, nowocześniejszą stacją radiolokacyjną oraz możliwością podwieszania i odpalania pocisków rakietowych Harpoon. Początkowo na tę wersję przerobiono 2 samoloty S-3A (oblot pierwszego nastąpił 13 września 1984 roku). W latach osiemdziesiątych przerobiono dalszych 30 samolotów, a w 1991 roku 160.
US-3A – wersja transportowo-dostawcza, przeznaczona do przewozu 6 osób i 2100 kg ładunku lub 3400 kg ładunku przy dwuosobowej załodze z lądu na pokład lotniskowca. Samolot ten miał możliwość przewiezienia pod skrzydłami 2 kontenerów z silnikami turbinowymi. Oblot pierwszego samolotu tej wersji nastąpił 2 lipca 1976 roku. Łącznie zbudowano 30 samolotów tej wersji.
KS-3A – wersja latającego zbiornikowca z zamontowanymi dodatkowymi zbiornikami paliwa w komorach bombowych i komorach innego uzbrojenia wewnętrznego oraz ze dwoma zbiornikami podwieszanymi pod skrzydłami. Samolot ten mógł łącznie przewieźć 9318 kg paliwa.
ES-3A – wersja przeznaczona wyłącznie do zwiadu elektronicznego, wyposażona m.in. w 60 anten na kadłubie. Załoga może dokładnie określić położenie samolotu w przestrzeni we współpracy z systemem satelitarnym GPS.

Użycie w lotnictwie

Samoloty S-3A Viking zostały wprowadzone w 1974 roku do lotnictwa amerykańskiej marynarki wojennej. Uroczyste wprowadzenie nastąpiło w dniu 20 lutego 1974 roku. Następnie sukcesywnie wprowadzano je do jednostek lotnictwa marynarki i na poszczególne lotniskowce.

Zmodernizowane samoloty wersji S-3B Viking wprowadzono do jednostek w grudniu 1987 roku. Używane były wyłącznie przez lotnictwo marynarki USA.

20 lutego 1991 roku podczas wojny w Zatoce Perskiej, samolot S-3 z eskadry VS-24 lotniskowca USS „Theodore Roosevelt” zatopił bombami klasycznymi Mk 82 iracką kanonierkę koło wyspy Bubiyan – był to pierwszy przypadek zatopienia okrętu nawodnego przez ten samolot^[2]. 27 lutego inny S-3 zatopił patrolowiec typu Zhuk^[2].

Samoloty zostały wycofane z użycia 30 stycznia 2009.

Opis konstrukcji

Samolot Lockhhed S-3A Viking jest czteromiejscowym pokładowym samolotem patrolowym do wykrywania i zwalczania okrętów podwodnych. Grzbietopłatem o konstrukcji metalowej (skrzydła i usterzenie pionowe – składane do bazowania na lotniskowcach). Podwozie trójpodporowe z kółkiem przednim wciąganym hydraulicznie w locie. Z tyłu w dolnej części kadłuba znajduje się hak wypuszczany podczas lądowania do chwytania lin hamujących rozpiętych w poprzek pokładu lotniskowca. Napęd: 2 dwuprzepływowe silniki turbinowe. Samolot wyposażany jest w klimatyzowaną kabinę ciśnieniową mieszczącą z przodu obok siebie fotele I i II pilota, a za nimi fotele oficera taktycznego i operatora systemu radioakustycznego.

Obok przyrządów pokładowych pilotażowo-nawigacyjnych, w skład wyposażenia samolotu wchodzą:

stacja radiolokacyjna AN/APS 116 – umożliwiająca wykrywanie małych obiektów i stosowania do celów nawigacyjnych
komputer centralny Sperry Univac AN/AYK-10 – służący do sterowania systemem poszukiwania i niszczenia okrętów podwodnych
bezwładnościowy system nawigacyjny
system dopplerowski APN-200
wysokościomierz radiolokacyjny z urządzeniem ostrzegającym
system łączności z bojami hydroakustycznymi
system wykrywania pasywnego
radiowe boje hydroakustyczne i odbiornik do odbierania z nich sygnałów
kamera termowizyjna z wybieraniem liniowym z dwoma obiektywami (szerokokątnym i teleobiektywem o zmiennej ogniskowej) umieszczona w wysuwanej z kadłuba do dołu wieżyczce – służącej do wykrywania promieniowania podczerwonego celu (wieżyczka ustawiana jest przez komputer, a cel po wykryciu śledzony jest automatycznie)
magnetometr przeznaczony do zwiększenia dokładności oznaczenia położenia celu

Uzbrojenie:

4 torpedy Mk 46 lub 4 miny przeciwpodwodne Mark 57 albo
4 bomby ogólnego przeznaczenia Mk 82 względnie 4 miny głębinowe Mk 53 albo
niekierowane pociski rakietowe lub kierowane pociski rakietowe przeciwokrętowe Harpoon o masie 2 x 529 kg
bomby oświetleniowe rozmieszczone w komorach bombowych i podwieszone na dwóch węzłach pod skrzydłami
w tylnej części kadłuba w prowadnicach rurowych znajduje się 60 boi radioakustycznych

Przypisy

↑ ^a ^b Łukasz Golowanow: Czterdzieści lat Vikinga. Konflikty.pl, 21 stycznia 2012. [dostęp 2016-09-11].
↑ ^a ^b Krzysztof Hanuszek. „Pustynna Burza” - działania na morzu. „Okręty Wojenne”. 60(4/2003). XIII, s. 66-67, 2003. ISSN 1231-014X.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia. photovault.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-14)].

[czterdzieści-1] Łukasz Golowanow: Czterdzieści lat Vikinga. Konflikty.pl, 21 stycznia 2012. [dostęp 2016-09-11].

[ow-2] Krzysztof Hanuszek. „Pustynna Burza” - działania na morzu. „Okręty Wojenne”. 60(4/2003). XIII, s. 66-67, 2003. ISSN 1231-014X.

[1]

[2]

Samoloty myśliwskie	F-4 F-5 F-8 F-9 F-11 F-14 F-15 F-15E F-16 F/A-18 F/A-18E/F F-22 F-35 F-80 F-82 F-84 F-84F F-86 F-89 F-94 F-100 F-101 F-102 F-104 F-105 F-106 F-111 FH FJ F2H F3D F3H F4D F6U F7U F8F F9F
Samoloty bombowe	B-1 B-2 B-36 B-45 B-47 B-50 B-52 B-57 B-58 B-66 F-117 P6M
Samoloty szturmowe	A-1 (AD) A-2 (AJ) A-3 A-4 A-5 A-6 A-7 A-10 A-26 A-37 AC-47 AC-119 AC-130 AM AV-8B
Samoloty patrolowe i zwalczania okrętów podwodnych	AF-2/3 P-2 (P2V) P-3 P-8 P4M P5M S-2 S-3
Samoloty rozpoznawcze WRE i dowodzenia	E-1 E-2 E-3 E-4 E-6 E-8 EA-6B EA-18G EC-121 RF-61C MC-12W RC-135 SR-71 U-2 (TR-1) P4M-1Q
Samoloty obserwacyjne	O-1 O-2 OV-1 OV-10
Samoloty szkolno-treningowe	TT T-6 T-28 T-33 T-34 T-37 T-38 T-43
Samoloty transportowe	C-2 C-5 C-7 C-8 C-9 C-17 C-20A/B/C/D/E C-20F/G/H/J C-23 C-32 C-37B C-74 C-97 C-118 C-119 C-123 C-124 C-130 C-131 C-133 C-135 C-140 C-141 L-20/U-6 U-1
Śmigłowce i pionowzloty	AH-1 AH-1Z AH-64 H-21 H-25 CH-34 CH-37 CH-46 CH-47 CH-53 CH-53E CH-54 HH-43 MH-6 MH-53 OH-6 OH-58 SH-2 SH-2G SH-3 SH-60 UH-1 UH-1N UH-1Y UH-19 UH-60 V-22
Bezzałogowe	AQM-91 BQM-74 D-21 FQM-151 Q-2 MQM-105 ScanEagle MQ-1/RQ-1 RQ-2 RQ-3 RQ-4 RQ-5 RQ-6 RQ-7 RQ-8A MQ-4C MQ-9 RQ-21 RQ-170
Konstrukcje doświadczalne i prototypy	A-12 A2D AH-56 AR40 Avenger Compound Seasprite 533 Bird of Prey Charger CL-760 E-10 F5D F2Y F-20 F-107 16H Jet Mentor MQ-25 N-102 NH-3A RAH-66 RQ-37 S-67 S-92 S-97 S-71 S-72 Sioux Scout KingCobra Skyrocket Skystreak Tacit Blue T-46 T-7 X-21 X-44 X-49 XB-46 XB-48 XC-99 XB-51 XB-70 XCG-20 XC-120 XF10F XF-85 XF-87 XF-88 XF-90 XF-91 XF-92 XF-103 XF-108 XF-109 XH-51A Compound XH-59 XP-79 XQ-58 XT-30 YA-9 YAH-63 YAL-1 YB-35 YB-49 YC-125 YF-12 YF-17 YF-23 YF-93 YF-95 YF-96 V-247 V-280 VZ-2 ARH-70