Отоманска музика
| Култура на Отоманското Царство |
|---|
.svg) |
| Визуелни уметности |
| Изведувачки уметности |
| Јазици и литература |
| Спорт |
| Останато |
Османлиска музика ( турски: Osmanlı müziği) била развиена во Истанбул и другите поголеми османлиски градови како и градовите низ палатите и суфиските домови на Отоманската Империја.[1] Пред се претставува вокална музика, османлиската музика традиционално ја придружува соло-пејачката со мал инструментален ансамбл. Во поново време, инструментите може да вклучуваат турски танбур (лахта), неј (крајно разнесена флејта од трска), класично кеменче, кеман (Западна виолина), канун (зитер), или други инструменти. Понекогаш опишана како монофонична музика, разновидноста на украси и варијации во ансамблот го бара поточениот хетерофоничен израз.
Преглед
[уреди | уреди извор]Османлиската музика имала голем и разновиден систем на режими или скали познати како маками и други правила на композиција. Досега се користени повеќе од 600 маками. Од нив, најмалку 119 маками се формално дефинирани, но денес само околу 20 маками се широко користени. Во суфиското учење, секој макам претставува и пренесува одредена психолошка и духовна состојба. Понекогаш, во одредени маками, Османлиите користеле различни инструментални и вокални музички парчиња со цел да излечат одредени медицински и психолошки состојби.
За транскрипција на класична музика биле користени голем број на нотациони системи, од кои најдоминантна била нотацијата Хампарсум во употреба сè до постепеното воведување на западната нотација. Иако нетурскиот придонес кон османлиската музика бил маргинализиран уште од распадот на Отоманското Царство, системот за нотација Хампарсум бил измислен од страна на еден османлиски Ерменец по име Хампарсум Лимончијан . Хампарсум станал основа на османлиската класична теорија на макам и исто така се користела од Ерменската апостолска црква.[2]
Турската класична музика се учи во конзерваториуми и социјални клубови, од кои најпочитуван е истанбулскиот Ескудар Мусики Чемиети .
Специфичен редослед на класични турски музички форми станува фасил, инструментално увертирање ( пешрев ), инструментален постлујд ( саз семаи ), и помеѓу нив, главниот дел од вокалните композиции што започнува со интерпункционирање на инструментални импровизации ( <i id="mwNg">таксим</i> ) [3] Комплетен фасален концерт би вклучил четири различни инструментални форми и три вокални форми, вклучувајќи лесна класична песна, сарка . Строго класичниот фасал останува во истиот макам во текот на целиот, од воведниот таксим до крајот, што обично е танцова мелодија или ојон хаваси (oyun havası) .[4] Сепак, пократките композиции на шарки, претходници на модерните песни, се дел од оваа традиција, многу од нив се исклучително стари, датираат од 14 век; многумина се понови, а особено популарен е текстописецот Хаџи Ариф Бег од крајот на 19 век. Танрикарор тврди дека согледуваните разлики помеѓу традиционалните музички жанрови произлегуваат од културниот судир помеѓу Истокот и Западот што се појави за време на ерата на Танзимат (1839-1908).
Музички Инструменти
[уреди | уреди извор]Традиционални инструменти во Османлиската класична музика денес вклучуваат танбура (лејта со долг врат), неј (флејта која се дува од крајот), кеменче (поклонета виолина), утот (лејта со краток врат), канунот (извлечена зира), виолина, и во Мевлевиски музика, kudüm барабан. Постарите инструменти кои сè уште се користат вклучуваат лавта .
Форми
[уреди | уреди извор]Османлиската класична музика опфаќа многу вокални и инструментални форми, меѓу кои спаѓаат формите наречени фасил . А ФАСИЛ обично вклучува многу инструментални и / или вокални движења, вклучувајќи импровизација (таксим), увертирањер (peşrev) , песна (şarkı), состав (beste), и кар, меѓу другите.
Жанрови
[уреди | уреди извор]Османлиската музика има различни жанрови, вклучително и духовната, импровизирана („газел“, „касиде“, „дурак“ итн.) И фасална музика.
Композитори и изведувачи
[уреди | уреди извор]Други познати поборници на овој жанр се Деде Ефенди, принцот Кантемир, Баба Хампарсум, Кемани Татјос Ефенди, Султан Селим III и Султан Сулејман Величествениот . Најпопуларниот модерен турски класичен пејач е Мунир Нуретин Селчук, кој беше првиот што ја воспостави позицијата на главен пејач. Меѓу другите изведувачи се Бекир Сидки Сезгин, Алаедин Јавашаца, Музејен Сенар, Емел Сајн и Зекаи Тунка.
Други композитори
- Султан Абдулазиз (1830–1876)
- Кара Исмаил Аша (1674–1724)
- Никошос Ажа (1836–1885)
- Садик Ажа (1757–1815)
- Садолах Аша (1730–1807)
- Танбури Нуман Ага (1750–1834)
- Зеки Мехмет Ага (1776–1846)
- Рефик Талат Алпман (1894–1947)
- Хусеин Садетин Арел (1880–1955)
- Гирифтен Асим (1852–1929)
- Леми Атли (1869–1945)
- Решат Ајсу (1910–1999)
- Алеко Баканос (1888–1950)
- Јорго Баканос (1900–1977)
- Хаџи Ариф бег (1831–1885)
- Исмаил Хаки Бег (1865–1927)
- Каптанзаде Али Риза бег (1883–1934)
- Нејзен Салим Бег (1829–1884)
- Рахми бег (1864–1924)
- Рифат бег (1820–1888)
- Шевки бег (1860–1891)
- Танбури Cemемил Бег (1871–1916)
- Танбури Осман бег (1816–1885)
- Еди Невре Бег (1873–1937)
- Evевдет Чагла (1900–1988)
- Танбури Мустафа Чавуш (1700–1770)
- Наи Осман Деде (1652–1730)
- Нејзен Азиз Деде (1840–1905)
- Нејзен Емин Деде (1883–1945)
- Зекаи Деде (1816–1885)
- Исмаил Деде Ефенди (1778–1846)
- Кануни Артаки Кандан Ефенди (1885–1948)
- Кемани Риза Ефенди (1780–1852)
- Кемани Татјос Ефенди (1855–1913)
- Мисирли Уди Ибрахим Ефенди (1872–1933)
- Нејзен Деде Салих Ефенди (1818–1888)
- Таб-и Мустафа Ефенди (1705–1770)
- Раким Елкутлу (1869–1948)
- Субхи Езги (1869–1962)
- Рефик Ферсан (1893–1965)
- Гази iraирај Хан (1554–1607)
- Шериф Ицли (1899–1956)
- Танбури Исак (1745–1814)
- Бухуризаде Мустафа Итри (1640–1711)
- Дилхајат Калфа (1710–1780)
- Димитри Кантемир (1673–1723)
- Садетин Кајнак (1895–1961)
- Фахри Копуз (1882–1968)
- Сејфетин Османоглу (1874–1926)
- Суфи Зија Озбеган (1887–1966)
- Јусуф Паша (1840–1895)
- Селахатин Пинар (1902–1960)
- Нури Халил Појраз (1885–1950)
- Hâfız Post (1630–1694)
- Султан Селим III (1761–1808)
- Кемал Нијази Сејхун (1885–1960)
- Фети Карамахмутоглу (1942–1999)
- Бекир Шитки Сезгин (1936–1996)
- Бимен Шен (1873–1943)
- Цинучен Танрикарур (1938–2000)
- Рауф Екта (1871–1935)
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ Feldman, Walter. Music of the Ottoman Court. 1996. ISBN 3-86135-641-4
- ↑ Barsoumian, Nanore (2011-10-20). „What Was Left Behind: Music of the Ottoman Empire“. The Armenian Weekly. Посетено на 2018-11-21.
- ↑ „The Ottoman Music“. Tanrıkorur, Cinuçen (Abridged and translated by Dr. Savaş Ş. Barkçin). Архивирано од изворникот на 2011-07-17. Посетено на December 4, 2009.
- ↑ „The Fasil“. Ottoman Souvenir. Посетено на April 15, 2004.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]- Нејзен, најкомплетната колекција на отомански листови музика, достапна бесплатно на Интернет. Долгиот список на турски зборови на екранот се имиња на поединечен „макам“. Секој макам има свој квалитет и репертоар, кликнете на кое било од нив за да добиете список на лист музика што е достапна за прегледување и преземање.
- TurkMusikisi, главното мрежно место на турски јазик посветена на османлиската музика. Силно се препорачува, без оглед на турската способност.
- Секуларна класична музика: избор од импровизација на газел отпеана од Сафије Ајла mp3, 829 kB, 0:00:53 траење
- Musicамиска музика: избор од „Merhaba bahrı“ ( Мевлит ) отпеана од Kâni Karaca mp3, 1.3 MB, 0:01:28 траење
- Музика Мевлеви: избор од 4-ти селам, Бејати Мевлеви Âини mp3, 793 kB, 0:00:50
- Калан Музик, најголем продуцент на нови записи и реизданија на турска класична, џамиска и суфиска музика
- Турскиот музички портал е најобемното мрежно место за турската музика на Интернет. Ја истражува историјата, ги разгледува инструментите на турската класична и народна музика и се среќава со композиторите и изведувачите на сите видови на турска музика. Таа е достапна на четири јазици: турски, англиски, француски и германски.
- Нова турска музика Архивирано на 26 јануари 2021 г. Можете да најдете Новата турска музика
- Нова турска музика Можете да најдете Новата турска музика