Jump to content

Էրիկ Կարլֆելդտ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Էրիկ Կարլֆելդտ
շվեդ.՝ Erik Axel Karlfeldt
Ծնվել էհուլիսի 20, 1864(1864-07-20)[1][2][3][…]
ԾննդավայրFolkärna, Avesta Municipality, Դալարնա, Շվեդիա[2]
Վախճանվել էապրիլի 8, 1931(1931-04-08)[1][2][3][…] (66 տարեկան)
Վախճանի վայրԷնգելբրեքտ, Ստոկհոլմ քաղաք, Փոխմարզպետի պաշտոն, Շվեդիա[2]
ԳերեզմանFolkärna Church
Մասնագիտությունբանաստեղծ և գրող
Քաղաքացիություն Շվեդիա
ԿրթությունՈւփսալայի համալսարան
Գիտական աստիճանգիտությունների դոկտոր
ԱնդամակցությունՇվեդական ակադեմիա
Պարգևներ
ԱմուսինԳերդա Կարլֆելդտ
Համատեղ ապրողAagot Vilhelmine Klaveness?
 Erik Axel Karlfeldt Վիքիպահեստում

Էրիկ Աքսել Կարլֆելդտ (շվեդ.՝ Erik Axel Karlfeldt, հուլիսի 20, 1864(1864-07-20)[1][2][3][…], Folkärna, Avesta Municipality, Դալարնա, Շվեդիա[2] - ապրիլի 8, 1931(1931-04-08)[1][2][3][…], Էնգելբրեքտ, Ստոկհոլմ քաղաք, Փոխմարզպետի պաշտոն, Շվեդիա[2]), շվեդ բանաստեղծ, որը 1931 թվականին արժանացել է գրականության Նոբելյան մրցանակի «պոեզիայի համար»[6] (հետմահու)[7]։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Միջին Շվեդիայի Դալեկարլի մարզի Ֆոլկերնա գյուղակում։ Նրա նախնիներն զբաղվել էին ֆերմերությամբ։ Էրիկի հայրը՝ Էրսոն Կարլֆելդտը, ինքնուս իրավաբան էր։ Բանաստեղծի մանկությունն անհոգ էր։ Ուփսալայի համալսարան ընդունվելուց որոշ ժամանակ անց հայրն արագ սնանկացավ. նա վաճառեց ընտանեկան Թոլֆմանսգորդեն կալվածքը և շուտով մահացավ։ Ուսանող Էրիկ Կարլֆելդտն սկսել է գումար վաստակել մասնավոր պարապմունքներով և համալսարանն ավարտել միայն 1902 թվականին։ Ուսուցիչ աշխատել է մեկ տարի, ապա գրադարանավարի աշխատանք ստացել Ստոկհոլմի Գյուղատնտեսական ակադեմիայում։

Սեփական վեց բանաստեղծական ժողովածուներից առաջինը Կարլֆելդտը հրատարակել է 1895 թվականին։ Այն կոչվում էր «Վայրի բնության և սիրո մասին երգեր»։ Ժողովածուի մեջ տեղ գտած բանաստեղծությունները, ինչպես նաև նրա մնացած գործերը, պատկերում են բանաստեղծի հայրենի Դալեկարլի գեղջկական կյանքը, որոնց երբեմն հավելում է նաև միստիկ երանգներ։ Կարլֆելդտի քնարերգությունը տարբերվում է ազգագրական կոնկրետությամբ և խոր քնարերգական ոգով։

Դրան հաջորդել են երկու բանաստեղծական ժողովածուները՝ «Ֆրիդոլինի երգեր» և (1898) և «Ֆրիդոլինի վայելքների այգին» (1901)։ Ֆրիդոլինը քնարական հերոսի անունն է, որի ներքո հանդես էր գալիս հեղինակը։ Ֆրիդոլինը կիսագյուղացի է և մասամբ բանաստեղծ, որն իրեն բնութագրում է մարդ, որը «գեղջուկների հետ խոսում է հասարակ ժողովրդի լեզվով, իսկ կրթված մարդկանց հետ՝ լատիներենով»։

Կարլֆելդտն արձակագիր չէր, բայց հազվադեպ ստեղծագործել է նաև արձակ։ Նրա հազվագյուտ արձակ ստեղծագործությունների են շվեդ բանաստեղծ Գուստաֆ Ֆրեդինգի դամբանականը, որը մահացել էր 1911 թվականին, և 1930 թվականի Նոբելյան մրցանակի հանձնման ճառը Սինքլեր Լյուիսին։

1916 թվականին ամուսնացել է Գերդա Հոլմբերգի հետ, որը նրանից փոքր էր քսան տարով, ունեցել են երկու երեխա։ Կարլֆելդտը հանկարծակի մահացել է 1931 թվականին, իսկ նրան մահից վեց ամիս անց Շվեդական ակադեմիան քվեարկել է՝ նրան գրականության Նոբելյան մրցանակ տալու համար։ Ակադեմիայի որոշումը դժգոհություն է առաջացրել, հատկապես Շվեդիայում։ Նոբելյան ֆոնդի կանոնադրության 4-րդ բաժնի[8] համաձայն թույլատրվում է հետմահու պարգևատրում այն դեպքում, եթե թեկնածուն առաջադրվել է մինչև մահը։ Արդյունքում Կարլֆելդտի ընտանիքին փոխանցվեց Նոբելյան մրցանակը։

Ներկայումս սակայն Կարլֆելդտի գործերը Շվեդիայի սահմաններից դուրս ոչ մեկին ծանոթ չեն, նրա բանաստեղծությունները անհասանելի են, քննադատները գրեթե դրանց ուշադրություն չեն դարձնում։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 Erik Axel Karlfeldt (շվեդերեն) — 1917.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Encyclopædia Britannica
  4. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1931/
  5. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  6. ↑ «1931 թվականի գրականության Նոբելյան մրցանակ» (անգլերեն). Նոբելյան հիմնադրամ. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  7. ↑ Nomination Database
  8. ↑ Statutes of the Nobel Foundation

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էրիկ Կարլֆելդտ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
1901-1925

Սյուլի-Պրյուդոմ (1901) • Թեոդոր Մոմզեն (1902) • Բյոռնստեռնե Բյոռնսոն (1903) • Ֆրեդերիկ Միստրալ / Խոսե Էչեգարայ (1904) • Հենրիկ Սենկևիչ (1905) • Ջոզուե Կարդուչչի (1906) • Ռեդյարդ Կիպլինգ (1907) • Ռուդոլֆ Քրիստոֆ Էյքեն (1908) • Սելմա Լագերլյոֆ (1909) • Պաուլ Հեյզե (1910) • Մորիս Մետերլինկ (1911) • Գերհարդ Հաուպտման (1912) • Ռաբինդրանաթ Թագոր (1913) • Ռոմեն Ռոլան (1915) • Վերներ Ֆոն Հեյդենստամ (1916) • Կարլ Գյելլերուպ / Հենրիկ Պոնթոպիդան (1917) • Կարլ Շպիտելեր (1919) • Կնուտ Համսուն (1920) • Անատոլ Ֆրանս (1921) • Խասինտո Բենավենտե ի Մարտինես (1922) • Ուիլյամ Բաթլեր Եյթս (1923) • Վլադիսլավ Ստանիսլավ Ռայմոնտ (1924) • Ջորջ Բեռնարդ Շոու (1925)

1926-1950
1951-1975

Պեր Լագերքվիստ (1951) • Ֆրանսուա Մորիակ (1952) • Ուինսթոն Չերչիլ (1953) • Էռնեստ Հեմինգուեյ (1954) • Հալդոր Լաքսնես (1955) • Խուան Ռամոն Խիմենես (1956) • Ալբեր Կամյու (1957) • Բորիս Պաստեռնակ (1958) • Սալվատորե Քվազիմոդո (1959) • Սեն-Ժոն Պերս (1960) • Իվո Անդրիչ (1961) • Ջոն Ստայնբեք (1962) • Յորգոս Սեֆերիս (1963) • Ժան Պոլ Սարտր (1964) • Միխայիլ Շոլոխով (1965) • Շմուել Ագնոն / Նելլի Զաքս (1966) • Միգել Անխել Աստուրիաս (1967) • Յասունարի Կավաբատա (1968) • Սեմյուել Բեքեթ (1969) • Ալեքսանդր Սոլժենիցին (1970) • Պաբլո Ներուդա (1971) • Հայնրիխ Բյոլ (1972) • Պատրիկ Ուայթ (1973) • Հարրի Մարտինսոն / Էյվինդ Յոնսոն (1974) • Էուջենիո Մոնտալե (1975)

1976-2000

Սոլ Բելլոու (1976) • Վիսենտե Ալեյքսանդրե (1977) • Իսահակ Բաշևիս Զինգեր (1978) • Օդիսեաս Էլիտիս (1979) • Չեսլավ Միլոշ (1980) • Էլիաս Քանետտի (1981) • Գաբրիել Գարսիա Մարկես (1982) • Վիլյամ Գոլդինգ (1983) • Յարոսլավ Սեյֆերտ (1984) • Կլոդ Սիմոն (1985) • Վոլե Շոյինկա (1986) • Իոսիֆ Բրոդսկի (1987) • Նագիբ Մահֆուզ (1988) • Կամիլո Խոսե Սելա (1989) • Օկտավիո Պաս (1990) • Նադին Գորդիմեր (1991) • Դերեկ Ուոլկոտ (1992) • Թոնի Մորիսոն (1993) • Կենձաբուրո Օէ (1994) • Շեյմաս Հինի (1995) • Վիսլավա Շիմբորսկա (1996) • Դարիո Ֆո (1997) • Ժոզե Սարամագո (1998) • Գյունտեր Գրաս (1999) • Գաո Սինցզյան (2000)

2001-2025

Վիդիադհար Սուրաջպրասադ Նայփոլ (2001) • Իմրե Կերտես (2002) • Ջոն Մաքսվելլ Կուտզե (2003) • Էլֆրիդե Ելինեկ (2004) • Հարոլդ Փինթեր (2005) • Օրհան Փամուկ (2006) • Դորիս Լեսինգ (2007) • Ժան-Մարի Լեկլեզիո (2008) • Հերտա Մյուլլեր (2009) • Մարիո Վարգաս Լյոսա (2010) • Թոմաս Թրանսթրյոմեր (2011) • Մո Յան (2012) • Ալիս Մանրո (2013) • Պատրիկ Մոդիանո (2014) • Սվետլանա Ալեքսիևիչ (2015) • Բոբ Դիլան (2016) • Կաձուո Իսիգուրո (2017) • Օլգա Տոկարչուկ (2018) • Փեթեր Հանդքե (2019) • Լուիզա Գլյուկ (2020) • Աբդուլռազաք Գուրնա (2021) • Աննի Էռնո (2022) • Յուն Ֆոսե (2023) • Հան Կան (2024)

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Էրիկ_Կարլֆելդտ&oldid=9241911» էջից