Jump to content

Վիսլավա Շիմբորսկա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վիսլավա Շիմբորսկա
լեհ.՝ Wisława Szymborska
Ծննդյան անունլեհ.՝ Maria Wisława Anna Szymborska
Ծնվել էհուլիսի 2, 1923(1923-07-02)[1][2][3][…]
ԾննդավայրԿուռնիկ, Gmina Kórnik, Պոզնանի պովյատ, Greater Poland Voivodeship, Լեհաստան[4]
Վախճանվել էփետրվարի 1, 2012(2012-02-01)[5][1][2][…] (88 տարեկան)
Վախճանի վայրԿրակով, Լեհաստան[6]
ԳերեզմանՌակովիցկի գերեզմանատուն
Մասնագիտությունբանաստեղծուհի, գրող, թարգմանչուհի, ակնարկագիր, մեխանիկ, գրական քննադատ և քննադատ
Լեզուլեհերեն
Քաղաքացիություն Լեհաստան
ԿրթությունԿրակովի համալսարան
Ուշագրավ աշխատանքներCat in an Empty Apartment?
ԱնդամակցությունԼեհաստանի գիտելիքների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Բավարիայի գեղարվեստի ակադեմիա, Stowarzyszenie Pisarzy Polskich? և Լեհաստանի գրողների միություն
ԿուսակցությունԼեհաստանի միացյալ աշխատավորների կուսակցություն
Պարգևներ
ԱմուսինԱդամ Վլոդեկ
Համատեղ ապրողԿոռնել Ֆիլիպովիչ
Изображение автографа
 Wisława Szymborska Վիքիպահեստում

Մարիա Վիսլավա Աննա Շիմբորսկա[10][11] (լեհ.՝ Wisława Szymborska [viˈswava ʂɨmˈbɔrska], 2 հուլիսի, 1923, Պրովենտ (ներկայում՝ Կուռնիկ) - 1 փետրվարի, 2012, Կրակով[12]), լեհ բանաստեղծուհի, էսսեիստ, թարգմանիչ, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր գրականության բնագավառում (1996 թվական): Վիսլավա Շիմբորսկային կոչում են «քնարերգության Մոցարտ»[13][14]:

Կենսագրություն

Վիսլավա Շիմբորսկան ծնվել է 1923 թվականի հուլիսի 2-ին Պրովենտում (ներկայում՝ Կուռնիկ, Լեհաստան): Հոր մահից հետո նրա ընտանիքը տեղափոխվել է Տորուն, իսկ 1931 թվականին՝ Կրակով, որտեղ էլ Վիսլավա Շիմբորսկան ապրել ու աշխատել է մինչև իր մահը: 1939 թվականին, երբ սկսում է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը, Վիսլավա Շիմբորսկան սովորում էր դպրոցում: 1943 թվականից նա աշխատել է երկաթուղում և կարողացել է խուսափել Գերմանիա տեղափոխվելուց: Այդ ժամանակ նա նկարազարդում է անգլիալեզու դասագիրք, ինչպես նաև սկսում է ստեղծագործել՝ գրելով պատմվածքներ ու բանաստեղծություններ:

1945 թվականին Վիսլավա Շիմբորսկան ընդունվում է Կրակովի Յագելոնյան համալսարան, որտեղ սովորում է լեհական գրականություն ու սոցիոլոգիա: 1945 թվականին «Dziennik Polski» օրաթերթում տպագրվում է նրա առաջին բանաստեղծությունը՝ «Szukam słowa» («Փնտրում եմ բառեր»): Հետագա տարիների ընթացքում նրա բանաստեղծությունները տպագրվում են տարբեր թերթերում ու ամսագրերում[14][15]: 1948 թվականին ֆինանսական խնդիրների պատճառով Վիսլավա Շիմբորսկան թողնում է ուսումը: Նույն թվականին նա ամուսնանում է բանաստեղծ Ադամ Վլոդեկի հետ. նրանք երեխաներ չեն ունեցել և բաժանվել են 1954 թվականին, սակայն ընկերական հարաբերություններ են պահպանել մինչև Վլոդեկի մահը 1986 թվականին[14][16]: 1953-1981 թվականներին Վիսլավա Շիմբորսկան աշխատել է Կրակովում լույս տեսնող «Życie Literackie» գրական թերթում:

1996 թվականին Վիսլավա Շիմբորսկան արժանացել է Գրականության Նոբելյան մրցանակի «քնարերգության համար, որ ծայրահեղ ճշգրտությամբ պատկերում է մարդկային իրականության շրջանակներում էռկա պատմական ու կենսաբանական երևույթները»:

Վիսլավա Շիմբորսկան մահացել է 2012 թվականի փետրվարի 1-ին 88 տարեկան հասակում[17][14]: Նրա օգնականը՝ Միխալ Ռուշինեկը, հաստատել է, որ նա մահացել է քնած ժամանակ[13][18]:

Ստեղծագործութուն

Վիսլավա Շիմբորսկայի ստեղծագործությունների առաջին ժողովածուն պատրաստ է եղել 1949 թվականին, սակայն չի հրատարակվել գրաքննության պատճառով, որովհետև չի համապատասխանել «սոցիալիստական գաղափարախոսությանը»: 1952 թվականին լույս է տեսել նրա բանաստեղծությունների «Dlatego żyjemy» («Դրա համար էլ ապրում ենք») ժողովածուն:

Իր ստեղծագործություններում Վիսլավա Շիմբորսկան անդրադառնում է փիլիսոփայական ու բարոյական խնդիրների, հավերժականի ու ակնթարթայինի կապին, գոյություն ունեցող ու գոյություն չունեցողի հարցերին: Նրա երկերին հատուկ են հեգնանքը, որ մոտ է գրոտեսկին, լակոնիկ փոխաբերությունները, բանստեղծության ռացիոնալ կառուցվածքը: Նրա շատ ստեղծագործություններ վերաբերում են պատերազմի ու ահաբեկչության թեմային[13][14][19]:

Վիսլավա Շիմբորսկան լեհերեն է թարգմանել ֆիանսիացի բանաստեղծների ստեղծագործությունները:

Վիսլավա Շիմբորսկայի ստեղծագործությունները թարգմանվե են անգլերեն ու եվրոպական այլ լեզուներով, ինչպես նաև արաբերեն, եբրայերեն, ճապոներեն և չինարեն:

Պարգևներ

Հրատարակություններ

  • Dlatego żyjemy (Warszawa: Czytelnik, 1952)
  • Pytania zadawane sobie. Poezje. (Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1954)
  • Wołanie do Yeti. Wiersze. (Kraków: Wydawnictwo Literackie 1957)
  • Sól (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1962)
  • Wiersze wybrane (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1964)
  • 101 wierszy (1966)
  • Poezje wybrane (Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1967)
  • Sto pociech (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1967)
  • Wiersze wybrane (1967)
  • Poezje wybrane (1967)
  • Poezje (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970)
  • Wybór poezji (Warszawa: Czytelnik, 1970)
  • Wszelki wypadek (Warszawa: Czytelnik, 1972)
  • Wybór wierszy (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973)
  • Tarsjusz i inne wiersze (Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1976)
  • Wielka liczba (Warszawa: Czytelnik, 1976)
  • Poezje wybrane II (Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1983)
  • Ludzie na moście (Warszawa: Czytelnik, 1986)
  • Poezje: Poems (լեհերեն և անգլերեն, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1989)
  • Lektury nadobowiązkowe (1992)
  • Wieczór autorski: wiersze (Warszawa: Anagram, 1992)
  • Koniec i początek (Poznań: a5, 1993)
  • Życie na poczekaniu (Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1996)
  • Widok z ziarnkiem piasku. 102 wiersze (Poznań: a5, 1996)
  • Sto wierszy — sto pociech (1997)
  • 14 wierszy (Suprasl: Stowarzyszenie «Uroczysko», 1998)
  • Poczta literacka czyli Jak zostać (lub nie zostać) pisarzem (Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2000)
  • Wiersze wybrane (Kraków: a5, 2001)
  • Chwila (Kraków: Znak, 2002)
  • Rymowanki dla dużych dzieci (Kraków: a5, 2003)
  • Wiersze (Olszanica: Bosz, [2003]
  • Wiersze wybrane. Wyd. nowe rozszerzone (Kraków: a5, 2004)
  • Dwukropek (2005)
  • Tutaj (2009)

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 Discogs — 2000.
  3. ↑ Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ The International Who's Who of Women 2006 — Routledge, 2005. — ISBN 978-1-85743-325-8
  5. ↑ Polish Nobel winning poet Szymborska dies at 88 — Reuters.
  6. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #119449048 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  7. ↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1996/szymborska-facts.html
  8. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  9. ↑ https://amu.edu.pl/__data/assets/pdf_file/0015/22731/doktoraty-honoris-causa-UAM-XXw.pdf (польск.)
  10. ↑ Jarosław Malesiński Wspomnienie. mieczewo.com. 2012-02-02. [dostęp 2012-02-11].
  11. ↑ Violetta Szostak Szymborscy – burzliwe fortuny obroty gazeta.pl, 2012-02-09. [dostęp 2012-02-11].
  12. ↑ Lenta.ru: О высоком: Скончалась лауреат Нобелевской премии поэтесса Вислава Шимборска
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 «Polish Nobel winning poet Szymborska dies at 88». Reuters. 1 February 2012. Վերցված է 1 February 2012-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 «Nobel Prize-winning poet Szymborska dies aged 88». France24. 1 February 2012. Վերցված է 1 February 2012-ին.
  15. ↑ «Poland Nobel poetry laureate Wislawa Szymborska dies». BBC News. 1 February 2012. Վերցված է 1 February 2012-ին.
  16. ↑ Jolanta Nowaczyk (2009-08-18). «Pierwsza dama liryki polskiej - Wisława Szymborska». polskiemuzy.pl. Վերցված է 2012-02-01-ին.
  17. ↑ «Dates of birth and death for Wisława Szymborska». Rmf24.pl. Վերցված է 3 February 2012-ին.
  18. ↑ «Notice of Wisława Szymborska's death». Wiadomosci.onet.pl. Վերցված է 3 February 2012-ին.
  19. ↑ Duval Smith, Alex (14 October 2005). «A Nobel Calling: 100 Years of Controversy». The Independent. UK: Independent Print Limited. Վերցված է 26 April 2008-ին. «1996: The themes in this Polish poet's 16 collections are wide-ranging, though many deal with war and terrorism. Her poem, "The End and the Beginning", reads: "No sound bites, no photo opportunities And it takes years All the cameras have gone To other wars." Szymborska was born in Kórnik, in western Poland, in 1923.»
  20. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 stycznia 2011 r. o nadaniu orderów i odznaczenia — M.P. 2011 nr 32 poz. 384(լեհ.)

Գրականություն

  • Prokop J. — "Wisława Szymborska, Kraków, 1973;
  • «Wokół Szymborskiej», Poznań, 1995;
  • Потемкин А. Пани Шимборска — Моцарт в поэзии // Эхо планеты. 1996 № 42
  • Шимборская, Вислава Жизнь с бухты-барахты / Пер. с польского Веры Виногоровой. — СПб., 2007.
  • Шимборская, Вислава Избранное / Пер. с польского А. Эппеля. — М.: Текст, 2007. — 303 с. — (Билингва). — 2000 экз. — ISBN 978-5-7516-0708-2

Արտաքին հղումներ

1901-1925

Սյուլի-Պրյուդոմ (1901) • Թեոդոր Մոմզեն (1902) • Բյոռնստեռնե Բյոռնսոն (1903) • Ֆրեդերիկ Միստրալ / Խոսե Էչեգարայ (1904) • Հենրիկ Սենկևիչ (1905) • Ջոզուե Կարդուչչի (1906) • Ռեդյարդ Կիպլինգ (1907) • Ռուդոլֆ Քրիստոֆ Էյքեն (1908) • Սելմա Լագերլյոֆ (1909) • Պաուլ Հեյզե (1910) • Մորիս Մետերլինկ (1911) • Գերհարդ Հաուպտման (1912) • Ռաբինդրանաթ Թագոր (1913) • Ռոմեն Ռոլան (1915) • Վերներ Ֆոն Հեյդենստամ (1916) • Կարլ Գյելլերուպ / Հենրիկ Պոնթոպիդան (1917) • Կարլ Շպիտելեր (1919) • Կնուտ Համսուն (1920) • Անատոլ Ֆրանս (1921) • Խասինտո Բենավենտե ի Մարտինես (1922) • Ուիլյամ Բաթլեր Եյթս (1923) • Վլադիսլավ Ստանիսլավ Ռայմոնտ (1924) • Ջորջ Բեռնարդ Շոու (1925)

1926-1950
1951-1975

Պեր Լագերքվիստ (1951) • Ֆրանսուա Մորիակ (1952) • Ուինսթոն Չերչիլ (1953) • Էռնեստ Հեմինգուեյ (1954) • Հալդոր Լաքսնես (1955) • Խուան Ռամոն Խիմենես (1956) • Ալբեր Կամյու (1957) • Բորիս Պաստեռնակ (1958) • Սալվատորե Քվազիմոդո (1959) • Սեն-Ժոն Պերս (1960) • Իվո Անդրիչ (1961) • Ջոն Ստայնբեք (1962) • Յորգոս Սեֆերիս (1963) • Ժան Պոլ Սարտր (1964) • Միխայիլ Շոլոխով (1965) • Շմուել Ագնոն / Նելլի Զաքս (1966) • Միգել Անխել Աստուրիաս (1967) • Յասունարի Կավաբատա (1968) • Սեմյուել Բեքեթ (1969) • Ալեքսանդր Սոլժենիցին (1970) • Պաբլո Ներուդա (1971) • Հայնրիխ Բյոլ (1972) • Պատրիկ Ուայթ (1973) • Հարրի Մարտինսոն / Էյվինդ Յոնսոն (1974) • Էուջենիո Մոնտալե (1975)

1976-2000

Սոլ Բելլոու (1976) • Վիսենտե Ալեյքսանդրե (1977) • Իսահակ Բաշևիս Զինգեր (1978) • Օդիսեաս Էլիտիս (1979) • Չեսլավ Միլոշ (1980) • Էլիաս Քանետտի (1981) • Գաբրիել Գարսիա Մարկես (1982) • Վիլյամ Գոլդինգ (1983) • Յարոսլավ Սեյֆերտ (1984) • Կլոդ Սիմոն (1985) • Վոլե Շոյինկա (1986) • Իոսիֆ Բրոդսկի (1987) • Նագիբ Մահֆուզ (1988) • Կամիլո Խոսե Սելա (1989) • Օկտավիո Պաս (1990) • Նադին Գորդիմեր (1991) • Դերեկ Ուոլկոտ (1992) • Թոնի Մորիսոն (1993) • Կենձաբուրո Օէ (1994) • Շեյմաս Հինի (1995) • Վիսլավա Շիմբորսկա (1996) • Դարիո Ֆո (1997) • Ժոզե Սարամագո (1998) • Գյունտեր Գրաս (1999) • Գաո Սինցզյան (2000)

2001-2025

Վիդիադհար Սուրաջպրասադ Նայփոլ (2001) • Իմրե Կերտես (2002) • Ջոն Մաքսվելլ Կուտզե (2003) • Էլֆրիդե Ելինեկ (2004) • Հարոլդ Փինթեր (2005) • Օրհան Փամուկ (2006) • Դորիս Լեսինգ (2007) • Ժան-Մարի Լեկլեզիո (2008) • Հերտա Մյուլլեր (2009) • Մարիո Վարգաս Լյոսա (2010) • Թոմաս Թրանսթրյոմեր (2011) • Մո Յան (2012) • Ալիս Մանրո (2013) • Պատրիկ Մոդիանո (2014) • Սվետլանա Ալեքսիևիչ (2015) • Բոբ Դիլան (2016) • Կաձուո Իսիգուրո (2017) • Օլգա Տոկարչուկ (2018) • Փեթեր Հանդքե (2019) • Լուիզա Գլյուկ (2020) • Աբդուլռազաք Գուրնա (2021) • Աննի Էռնո (2022) • Յուն Ֆոսե (2023) • Հան Կան (2024)

Վիիքպահեստ
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վիսլավա Շիմբորսկա» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վիսլավա_Շիմբորսկա&oldid=4162209» էջից